Εισαγωγή στη Θεωρία του Βέλτιστου (Optimality Theory)

• Κύριοι συγγραφείς: Ρεβυθιάδου, Ανθή, Revythiadou, Anthi
• Μορφή: 1
• Γλώσσα: Greek
• Έκδοση: 2023
• Θέματα: Θεωρία του Βέλτιστου; Περιορισμός; Ιεραρχία; Αξιολόγηση; Εισαγόμενο; Εξαγόμενο; Περιορισμός μαρκαρίσματος; Περιορισμός πιστότητας; Eπισημειωμένος περιορισμός; Μορφοφωνολογία; Ουδετεροποίηση; Αλλοφωνική σχέση; Προσωδιακή Φωνολογία και Μορφολογία; Γενικευτική Ευθυγράμμιση; Γλωσσική κατάκτηση; Προβιβασμός περιορισμού; Υποβιβασμός περιορισμού; Αρμονική Γραμματική; Διαβαθμισμένη Αρμονική Γραμματική; Γραμματική της Μέγιστης Εντροπίας; Αλγόριθμος Σταδιακής Εκμάθησης; Θορυβώδης Αρμονική Γραμματική; Optimality Theory; Constraint; Hierarchy; Evaluation; Input; Output; Markedness constraint; Faithfulness constraint; Indexed constraint; Morphophonology; Neutralization; Allophonic relation; Prosodic Phonology and Morphology; Generalized Alignment; Language acquisition; Constraint promotion; Constraint demotion; Harmonic Grammar; Gradient Harmonic Grammar; Maximum Entropy Grammar; Gradual Learning Algorithm; Noisy Harmonic Grammar

Βασικός στόχος του εγχειριδίου είναι να εξοικειώσει τους προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές/-τριες γλωσσολογίας με το θεωρητικό μοντέλο της Θεωρίας του Βέλτιστου, η οποία είναι ευρύτερα γνωστή ως ΟΤ, από το ακρωνυμικό του αγγλικού όρου Optimality Theory. Πρόκειται για ένα μοντέλο φωνολογικής ανάλυσης που αρχικά προτάθηκε από τους Prince και Smolensky στο πλαίσιο της Γενετικής Γλωσσολογίας (Generative Linguistics) (Chomsky 1957) σε μια εκτενή επιστημονική έκθεση το 1993. Το παρόν εγχειρίδιο αποτελείται από οκτώ κεφάλαια και διαρθρώνεται ως εξής: Στο Κεφάλαιο 1 παρουσιάζονται οι βασικές έννοιες και αρχές της Θεωρίας του Βέλτιστου και αναπτύσσεται με λεπτομέρεια ένα παράδειγμα φωνολογικής ανάλυσης στο συγκεκριμένο θεωρητικό πλαίσιο. Το Κεφάλαιο 2 εστιάζει σε τρία σημαντικά προβλήματα που απασχόλησαν ή εξακολουθούν να απασχολούν τη φωνολογική έρευνα και τις απαντήσεις/λύσεις που προσφέρει σ’ αυτά η Θεωρία του Βέλτιστου. Στο Κεφάλαιο 3 εξετάζεται ο τρόπος με τον οποίο η Θεωρία του Βέλτιστου αναλύει φωνολογικές αντιθέσεις, αλλοφωνικές σχέσεις και διαδικασίες ουδετεροποίησης μέσω της επανιεράρχησης περιορισμών μαρκαρίσματος και πιστότητας. Τα κεφάλαια 4 και 5 πραγματεύονται διαδικασίες του διεπιπέδου φωνολογίας - μορφολογίας. Ειδικότερα, το Κεφάλαιο 4 παρουσιάζει τους περιορισμούς Γενικευτικής Ευθυγράμμισης (Generalized Alignment) και εξετάζει τον ρόλο των συγκεκριμένων περιορισμών στην κατασκευή δομών με ενθήματα ή δομών σχηματιστικής μορφολογίας. Το Κεφάλαιο 5 εστιάζει σε αναδιπλασιαστικές διαδικασίες υπό το πρίσμα πάντα της Θεωρίας του Βέλτιστου. Η γλωσσική κατάκτηση από την οπτική της Θεωρίας του Βέλτιστου είναι το αντικείμενο του Κεφαλαίου 6. Τα εκφωνήματα των παιδιών στις απαρχές της κατάκτησης χαρακτηρίζονται από αμαρκάριστους φθόγγους και αμαρκάριστες δομές, διαπίστωση που οδήγησε στην πρόταση ότι η αρχική γραμματική συνίσταται από την ιεραρχία MARKEDNESS ≫ FAITHFULNESS. Μέσω της επανιεράρχησης των περιορισμών, το σύστημα εξελίσσεται και σταδιακά κάνουν την εμφάνισή τους πιο σύνθετες δομές. Κάθε επανιεράρχηση αντιστοιχεί σε ενδιάμεσες γραμματικές και όλες μαζί συνθέτουν την αναπτυξιακή οδό που ακολουθούν οι νεαροί ομιλητές προκειμένου να κατακτήσουν τη γλώσσα-στόχο. Το Κεφάλαιο 7 εστιάζει στην ανάλυση φαινομένων φωνολογικής ποικιλότητας (π.χ. τρέχουν και τρέχουνε) και διαβάθμισης (π.χ. το σύμπλεγμα φτ [ft] προτιμάται σε σχέση με το φθ [fθ]), όπως αυτά προκύπτουν από πειραματικές έρευνες ή/και σώματα δεδομένων. Το αντικείμενο του Κεφαλαίου 8 είναι οι στοχαστικές εκφάνσεις της Θεωρίας του Βέλτιστου. Ειδικότερα, παρουσιάζονται το μοντέλο της Στοχαστικής Γραμματικής (Stochastic OT) και δύο στοχαστικές εκδοχές του μοντέλου της Αρμονικής Γραμματικής (Harmonic Grammar): η Θορυβώδης Αρμονική Γραμματική (Noisy Harmonic Grammar) και η Γραμματική της Μέγιστης Εντροπίας (Maximum Entropy Model).