Περίληψη: | Το θέμα της εργασίας αφορά στον μύθο του Ορέστη μέσα από τα έργα δύο αξιόλογων ποιητών του 20ου αιώνα, του Γιάννη Ρίτσου (1909 – 1990) και της Ζωής Καρέλλη (1901 – 1998).
Η οικογένεια των Ατρειδών, τελευταίος γόνος της οποίας από την πλευρά του Αγαμέμνονα υπήρξε ο Ορέστης, αποτελεί αγαπημένο θέμα επικών και τραγικών ποιητών της αρχαιότητας, αλλά και σύγχρονων ερμηνευτών και λογοτεχνών. Η μετασχηματιστική δύναμη του μύθου αυτού και το πλήθος των συμβόλων του αποτυπώνουν την τραγικότητα του ανθρώπου, και έτσι τον καθιστούν επίκαιρο σε κάθε εποχή.
Θα μπορούσε να ειπωθεί ότι θα εξετάσουμε τη χρήση του μύθου από δύο ποιητές της επικαιρικής1 ποίησης, έναν στρατευμένο ποιητή αλλά και μια θρησκευόμενη ποιήτρια με κοινωνική ευαισθησία. Η επιλογή των δύο έργων έγινε με βάση την κοινή θεματική τους αφετηρία. Ωστόσο, πέρα από το κοινό έργο - πηγή οι δύο ποιητές, εξαιτίας των διαφορετικών ιστορικο–κοινωνικών συμφραζομένων και νοηματοδοτήσεων, μετατρέπουν τον ιστορικό σε λογοτεχνικό μύθο.
Αναζητώντας ένα κοινό μοτίβο στους δύο ποιητές, καταλήγουμε, πέρα από την αγάπη τους για την αρχαία τραγωδία, στον κοινό προβληματισμό τους για τα όρια της ευθύνης του ατόμου και τα περιθώρια ελεύθερης εκλογής μέσα στους περιορισμούς και τα όρια που του θέτουν οι επιβολές της εποχής του, το φύλο του ή οι πολιτικές επιλογές του. Η τραγικότητα στον Ορέστη του Ρίτσου δίνεται μέσα από τη σύγκρουση ανάμεσα στην προσωπική ελευθερία και την κοινωνική επιταγή, η οποία μετουσιώνεται τελικά σε προσωπική κάθαρση. Στον Ορέστη της Καρέλλη η τραγικότητα κορυφώνεται μέσα στα υπαρξιακά αδιέξοδα του εγκλωβισμένου Ορέστη, καθώς ερωτήματα χριστιανικής ηθικής για το καλό και το κακό ταλανίζουν την ψυχή και το μυαλό του.
|