Συνομιλία (cross-talk) των οδών μεταγωγής σήματος RASSF1 και HIPPO στην ελκώδη κολίτιδα και νόσο Crohn του ανθρώπου

• Κύριος συγγραφέας: Ντέρμα, Πηνελόπη
• Άλλοι συγγραφείς: Ασημακοπούλου, Μάρθα
• Μορφή: Thesis
• Γλώσσα: Greek
• Έκδοση: 2017
• Θέματα: Νόσος Crohn; Ελκώδης κολίτιδα; Φλεγμονώδες έντερο; Ιδιοπαθή φλεγμονώδη νοσήματα (ΙΦΝΕ); Crohn's disease; Ulcerstive colitis; RASSF1; HIPPO; Bowel disease; Inflammatory bowel disease; 616.344

Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις για το ρόλο της RASSF1A στη ρύθμιση της εντερικής φλεγμονής και, ενδεχομένως, στη διαδικασία διόρθωσης βλαβών στα επιθηλιακά κύτταρα στο κόλον. Υπερμεθυλίωση του γονιδίου RASSF1 έχει βρεθεί σε ποσοστό 30% σε αδενώματα, σε ποσοστό 6% σε αδενωματώδεις πολύποδες και σε ποσοστό 26% σε περιστατικά ελκώδους κολίτιδας. Η οδός μεταγωγής σήματος Hippo κατέχει σημαντικό ρόλο στον έλεγχο του μεγέθους των οργάνων με την αναστολή του κυτταρικού πολλαπλασιασμού. Στο έντερο ρυθμίζει την αναγέννηση του επιθηλίου και έχει ογκοκατασταλτική δράση. Η αναστολή της οδού Hippo επάγει την απορύθμιση της εντερικής επιθηλιακής ομοιόστασης και συγκεκριμένα όταν απενεργοποιείται η MST2 κινάση στα εντερικά επιθηλιακά κύτταρα, προάγονται οι ιδιότητες των βλαστικών κυττάρων. Έχει αποδειχθεί ότι η RASSF1Α διαταράσσει την ανασταλτική δράση του συμπλόκου RAF1 και MST2 και ταυτοχρόνως ευνοεί τη φυσική σύνδεση μεταξύ της πρωτεϊνης MST2 και LATS1 (Κινάση Ser/Thr η οποία λειτουργεί ως ογκοκαταστολέας), ως εκ τούτου, οδηγεί σε φωσφορυλίωση του YAP (μεταγραφικός παράγοντας με διττό ρόλο: ογκοκαταστολή ή ογκογένεση). Η φωσφορυλίωση του YAP στη θέση Tyr357 επάγει την μετακίνησή του στον πυρήνα και τη δέσμευσή του με τον μεταγραφικό παράγοντα p73, με συνέπεια τη μεταγραφή προαποπτωτικών γονιδίων ενώ η φωσφορυλίωση του YAP στη θέση Ser127 αναστέλλει την ενεργοποίησή του. Σκοπός: Σκοπός της συγκεκριμένης μελέτης ήταν να διερευνηθεί εάν υπάρχει αλληλοεπίδραση μεταξύ των οδών μεταγωγής σήματος Hippo και RASSF1 στην ελκώδη κολίτιδα και νόσο Crohn. Υλικά-Μέθοδοι: Χρησιμοποιήθησαν ιστικά δείγματα 76 ασθενών με ελκώδη κολίτιδα και 24 ασθενών με νόσο Crohn. Στη μελέτη συμπεριελήφθησαν 15 δείγματα φυσιολογικού παχέος και λεπτού εντέρου, από χειρουργεία καρκίνου του εντέρου, όπου απείχαν 5cm από τους εξαιρεθέντες όγκους. Προσδιορίστηκε με ανοσοϊστοχημική χρώση και ειδικά αντισώματα η κυτταρική εντόπιση και έκφραση των πρωτεϊνών RASSF1, LATS1/2, p73, ΥΑΡ και p-YAP (Ser127), σε τομές ιστού 4μm εγκλεισμένου σε παραφίνη. Έγινε ποσοτικοποίηση της έκφρασης των υπό μελέτη πρωτεϊνών στο εντερικό επιθήλιο των δειγμάτων με τη χρήση του δείκτη σήμανσης (Labeling Index, LI). Αποτελέσματα: Στο φυσιολογικό έντερο, 13/15 (86.7%) περιστατικά εξέφρασαν την πρωτεΐνη RASSF1, 3/15 (20%) περιστατικά τις πρωτεΐνες LATS1/2, 1/15 (6.7%) περιστατικά τον μεταγραφικό παράγοντα p73 και 4/15 (26.7%) περιστατικά εξέφρασαν την πρωτεΐνη p-YAP(Ser127). Παρατηρήθηκε σημαντικά υψηλότερη έκφραση της RASSF1A σε σχέση με τις LATS1/2, p73 ΚΑΙ P-ΥΑP (Ser127) (p<0,05). Βρέθηκε αρνητική ισχυρή συσχέτιση μεταξύ των πρωτεϊνών RASSF1 και p-YAP (r2=-0.804, p=0.000). Το 20% των περιστατικών έδειξε συν-έκφραση για τις πρωτεΐνες RASSF1-LATS1/2. Πρέπει να σημειωθεί ότι η ηλικία των ασθενών από τα φυσιολογικά ιστικά δείγματα ήταν στατιστικώς σημαντικά υψηλότερη σε σχέση με την ηλικία των ασθενών με ελκώδη κολίτιδα (p=0.000) και νόσο Crohn (p=0.002). Στην ελκώδη κολίτιδα, 48/76 (63.15%) περιστατικά εξέφρασαν την πρωτεΐνη RASSF1, 58/76 (76.31%) περιστατικά τις πρωτεΐνες LATS1/2, 13/76 (17.1%) περιστατικά τον μεταγραφικό παράγοντα p73 και 9/76 (11.84%) περιστατικά εξέφρασαν την πρωτεΐνη p-YAP(Ser127). Υπήρξε ισχυρή θετική συσχέτιση μεταξύ των πρωτεϊνών RASSF1 και p73 (r2=0.440, p=0.000), RASSF1 και LATS1/2 (r2=0.506, p=0.000), p73 και p-YAP(Ser127) (r2=0.274, p=0.017). Επιπροσθέτως, βρέθηκε ισχυρή θετική συσχέτιση μεταξύ της πρωτεΐνης RASSF1 και του φύλου (p=0.006), αφού βρέθηκε να εκφράζεται περισσότερο στις γυναίκες. Η έκφραση των LATS1/2 ήταν σημαντικά μεγαλύτερη σε σχέση με τις υπόλοιπες πρωτεΐνες (p=0.000) στην ενεργό φάση της ελκώδους κολίτιδας. Ομοίως στην ελκώδη κολίτιδα σε ύφεση παρατηρήθηκε υψηλότερη έκφραση των LATS1/2 σε σχέση με τις υπόλοιπες πρωτεΐνες. Υψηλό ποσοστό συν-έκφρασης στην ελκώδη κολίτιδα παρατηρήθηκε για τις πρωτεΐνες RASSF1 και LATS1/2 (55.3%), ενώ οι p73 και p-YAP(Ser127) είχαν το χαμηλότερο ποσοστό συν-έκφρασης (3.95%). Σε σύγκριση φυσιολογικού εντέρου και ελκώδους κολίτιδας, βρέθηκε στατιστικώς σημαντικά υψηλότερη η έκφραση της πρωτεΐνης RASSF1 στο φυσιολογικό έντερο (p=0.033), ενώ η έκφραση των πρωτεϊνών LATS1/2 ήταν στατιστικώς σημαντικά υψηλότερη στην ελκώδη κολίτιδα (p=0.000). Στη νόσο Crohn, 19/24 (79.16%) περιστατικά εξέφρασαν την πρωτεΐνη RASSF1, 22/24 (91.70%) περιστατικά τις πρωτεΐνες LATS1/2, 5/24 (20.83%) περιστατικά τον μεταγραφικό παράγοντα p73 και 1/24 (4.16%) περιστατικά εξέφρασε την πρωτεΐνη p-YAP(Ser127). Στην ενεργό φάση της νόσου η έκφραση των πρωτεϊνών LATS1/2 βρέθηκε στατιστικώς σημαντικά αυξημένη σε σχέση με την p73 (p=0.018) και την p-YAP(Ser127) (p=0.042). Στην πλειοψηφία των περιστατικών νόσου Crohn, βρέθηκε συν-έκφραση για τις πρωτεΐνες RASSF1 και LATS1/2 (75%). Σε σύγκριση φυσιολογικού εντέρου και νόσου Crohn, βρέθηκε στατιστικώς σημαντικά μεγαλύτερη έκφραση των πρωτεϊνών LATS1/2 στη νόσο Crohn (p=0.000). Επίσης, παρατηρήθηκε στατιστικώς σημαντική μεγαλύτερη έκφραση της πρωτείνης RASSF1 στη νόσο Crohn σε σχέση με την ελκώδη κολίτιδα (p=0.027) ενώ δεν βρέθηκε σημαντική διαφορά όσον αφορά την έκφραση των πρωτεϊνών LATS1/2 και p73 μεταξύ νόσου Crohn και ελκώδους κολίτιδας (p≥0.05). Συμπέρασμα: Τα παραπάνω ευρήματα υποδεικνύουν συν-έκφραση πρωτεϊνών που συμμετέχουν και στις δύο οδούς μεταγωγής σήματος RASSF1 και HIPPO στην ελκώδη κολίτιδα και νόσο Crohn και πιθανή συμμετοχή αυτών των οδών στην παθογένεια της ελκώδους κολίτιδας και νόσου Crohn. Περαιτέρω μελέτες θα αποσαφηνίσουν τους μηχανισμούς αλληλοεπίδρασης των δύο οδών μεταγωγής σήματος στην εντερική φλεγμονή.