Μελέτη του ρόλου των φαρμακογονιδιωματικών δεικτών στην εξατομίκευση της θεραπείας σχιζοφρενικών και συναισθηματικών ψυχώσεων

• Κύριος συγγραφέας: Τσερμπίνι, Ευαγγελία Ειρήνη
• Άλλοι συγγραφείς: Πατρινός, Γεώργιος
• Μορφή: Thesis
• Γλώσσα: Greek
• Έκδοση: 2018
• Θέματα: Σχιζοφρένεια; Διπολική διαταραχή; Κλοζαπίνη; Ρισπεριδόνη; Λίθιο; Γενετικές αλλαγές; Schizophrenia; Bipolar disorder; Clozapine; Risperidone; Lithium; Genetic variations; 616.898 061

Η σχιζοφρένεια είναι η σοβαρότερη ψυχιατρική διαταραχή που επηρεάζει περίπου το 1% του πληθυσμού παγκοσμίως και μέχρι σήμερα η αιτιολογία της δεν είναι γνωστή. Στην παρούσα διατριβή, πραγματοποιήθηκε αρχικά βιβλιογραφική ανασκόπηση των άρθρων που μελετούσαν γενετικές αλλαγές υποψήφιων γονιδίων και την πιθανή συσχέτιση τους με τη θεραπεία της σχιζοφρένειας, συγκεκριμένα με τη ρισπεριδόνη και την κλοζαπίνη. Συγκεντρώθηκαν συνολικά, 49 μελέτες, οι οποίες αφορούσαν 6.786 δείγματα αναφοράς και 5.705 ασθενείς με σχιζοφρένεια, Καυκάσιας, Κινέζικης Χαν, Ιαπωνικής, Κορεατικής και Αφρο-αμερικανικής προέλευσης. Στη συνέχεια, έγινε μετα-ανάλυση των δεδομένων αυτών και βρέθηκε ότι δύο γενετικές αλλαγές, ο rs6313 και ο rs1799978, που βρίσκονται στα γονίδια HTR2A και DRD2, αντίστοιχα, πιθανόν να σχετίζονται με την αποτελεσματικότητα στην αντιψυχωτική θεραπεία. Τέλος, έγινε προσπάθεια επιβεβαίωσης των αποτελεσμάτων της μετα-ανάλυσης σε δείγμα Καυκάσιων ασθενών που συμπεριλάμβανε 413 ασθενείς με σχιζοφρένεια και 340 υγιή άτομα ελληνικής, σλοβένικης και κροατικής προέλευσης, με τις μεθόδους RFLP, Sanger Sequencing και SimpleProbe Analysis. Η ανάλυση κατέδειξε πιθανή συσχέτιση του rs6313 με την ανταπόκριση των ασθενών στα άτυπα αντιψυχωσικά στον ελληνικό πληθυσμό. Συμπερασματικά, τα ευρήματά μας υποδηλώνουν ότι το rs6313 μπορεί πιθανόν να χρησιμοποιηθεί ως φαρμακογονιδιωματικός βιοδείκτης για τη θεραπεία των ασθενών με σχιζοφρένεια. Η διπολική διαταραχή είναι μια σοβαρή ψυχιατρική διαταραχή που επηρεάζει το 1% έως 3% του γενικού πληθυσμού. Το λίθιο είναι η θεραπεία πρώτης γραμμής για τη νόσο, καθώς είναι αποτελεσματικό, τόσο στην πρόληψη της κατάθλιψης και της μανίας, αλλά και στην μείωση του κινδύνου αυτοκτονίας. Μελέτες έχουν δείξει ότι η χρήση του μπορεί να σχετίζεται με μείωση του eGFR σε ασθενείς υπό μακροχρόνια χορήγηση λιθίου. Σκοπός της μελέτης μας ήταν ο προσδιορισμός γενετικών αλλαγών που σχετίζονται με την μείωση του eGFR που επάγεται από το λίθιο σε διπολικούς Σαρδήνιους ασθενείς υπό μακροχρόνια χορήγηση λιθίου. Για το λόγο αυτό, επιλέχθηκαν SNPs επισήμανσης (tag SNPs) υποψήφιων γονιδίων που έχει προηγουμένως δειχθεί ότι σχετίζονται είτε με την δυσλειτουργία των νεφρών είτε με τον μεταβολισμό του λιθίου και γονοτυπήθηκαν με την μέθοδο αλληλούχιση κατά Sanger ή την μέθοδο Invader, η οποία βασίζεται στην ανίχνευση ενός φθορίζοντος σήματος, που προκύπτει από την διάσπαση ενός τρισδιάστατου συμπλόκου, μεταξύ επικαλυπτόμενων ολιγονουκλεοτιδίων και της αλληλουχίας στόχο. Σύμφωνα με τα αποτελέσματά, ο rs378448, που βρίσκεται στο γονίδιο ACCN1 (ή ASIC2), το οποίο είχε δειχθεί στο παρελθόν από την ερευνητική μας ομάδα να σχετίζεται με την ανταπόκριση σε λίθιο μανιοκαταθλιπτικών ασθενών, εμφάνισε στατιστική σημαντικότητα (pvalue=0.0287), η οποία συνέχισε να υπάρχει ακόμα και μετά την προσαρμογή του pvalue για μεταβλητές όπως η ηλικία, το φύλο, οι συνήθειες καπνίσματος και χρόνια θεραπεία με λίθιο, παρέχοντας ενδείξεις ότι θα μπορούσε ενδεχομένως να εμπλέκεται στην μείωση του eGFR, που επάγεται από το λίθιο. Τα ευρήματά μας παρέχουν προκαταρκτικές ενδείξεις που εάν επιβεβαιωθούν, μπορεί να αποτελέσουν πιθανούς παράγοντες πρόβλεψης για την καλύτερη χρήση του λιθίου και να οδηγήσουν στην ασφαλέστερη θεραπεία των διπολικών ασθενών.