| Περίληψη: | Το Βορειοανατολικό Αιγαίο Πέλαγος αποτελεί θαλάσσια περιοχή στην οποία εισρέουν
σημαντικές ποσότητες 137Cs μέσω της θαλάσσιας κυκλοφορίας, με προέλευση από την Μαύρη
Θάλασσα. Τα Στενά των Δαρδανελίων αποτελούν την βασική οδό αποκάθαρσης της Μαύρης
Θάλασσας από 137Cs και την κύρια πύλη εισόδου 137Cs στο ελληνικό αλλά και στο ευρύτερο
Μεσογειακό θαλάσσιο περιβάλλον, μετά το πυρηνικό ατύχημα στο Chernobyl το 1986.
Με σκοπό την μελέτη της οριζόντιας διασποράς και της κατακόρυφης κατανομής 137Cs στην
υδάτινη στήλη του Βορειοανατολικού Αιγαίου Πελάγους, πραγματοποιήθηκαν δύο δειγματοληψίες,
η μία στην αρχή της ψυχρής περιόδου και η δεύτερη στην αρχή της θερμής. Σε κάθε δειγματοληψία
ελήφθησαν δείγματα από 12 σημεία του θαλάσσιου χώρου, τα οποία ήταν κατανεμημένα σε τρεις
υδάτινες στήλες. Σε κάθε μια από τις υδάτινες στήλες ελήφθησαν δείγματα από τέσσερα επίπεδα
βάθους, 5 m, 20 m, 45 m και 65m. Κατά τις δειγματοληψίες πραγματοποιήθηκε επιτόπιος
εμπλουτισμός του 137Cs με χρήση δειγματολήπτη ανοικτού πελάγους τύπου Challenger Oceanic
εφοδιασμένου με φυγοκεντρική αντλία μεγάλου όγκου τύπου MarkIIΙ. Από ένα σημείο και μόνο
κατά την χειμερινή δειγματοληψία, ελήφθη επιπλέον δείγμα για τον προσδιορισμό του 137Cs με την
ραδιοχημική μέθοδο της AMP συγκαταβύθισης.
Ο προσδιορισμός 137Cs στο θαλασσινό νερό με εφαρμογή της μεθόδου του επιτόπιου
εμπλουτισμού, περιελάμβανε την εργαστηριακή παρασκευή 48 συνολικά εμποτισμένων με
κατάλληλο ιοντοανταλλάκτη φίλτρων, την δειγματοληψία στο πεδίο μελέτης με χρήση του
δειγματολήπτη ανοιχτού πελάγους, την εργαστηριακή επεξεργασία και εν τέλει αποτέφρωση των
διεβρεγμένων με θαλασσινό νερό φίλτρων και την ανάλυση της συλλεγόμενης τέφρας με διάταξη
φασματομετρίας-γ.
Όσον αφορά στον προσδιορισμό 137Cs στο δείγμα θαλασσινού νερού με την μέθοδο της ΑΜΡ
συγκαταβύθισης, περιελάμβανε συλλογή του δείγματος και εργαστηριακή ραδιοχημική επεξεργασία
η οποία κατέληγε πάλι σε ανάλυση με διάταξη φασματομετρίας-γ.
Η διάταξη φασματομετρίας-γ που χρησιμοποιήθηκε διέθετε ανιχνευτή υπερκαθαρού
γερμανίου (HPGe) σχετικής απόδοσης 90 % και διακριτικής ικανότητας 2,1 keV στην ενέργεια 1,33
MeV της φωτοκορυφής του 60Co. O ανιχνευτής ήταν συνδεδεμένος με αναλυτή τύπου Canberra
Genie 2000 που διέθετε 16.000 κανάλια. Η ανάλυση του φάσματος έγινε με χρήση του λογισμικού
Canberra Genie 2000. Προηγήθηκε βαθμονόμηση της ενέργειας του συστήματος σε περιοχή 2.000
keV σε 8.000 κανάλια και βαθμονόμηση της απόδοσής του.
Το μέσο επίπεδο συγκέντρωσης ενεργότητας 137Cs στην υδάτινη στήλη πάχους 70 m της
περιοχής με βάση τις μετρήσεις της χειμερινής δειγματοληψίας προσδιορίσθηκε σε (5,5 ± 2,7)
Bq/m3, το αντίστοιχο με βάση τις μετρήσεις της θερινής δειγματοληψίας σε (5,4 ± 3,2) Bq/m3 και το
αντίστοιχο με βάση όλες τις μετρήσεις χειμερινής και θερινής δειγματοληψίας σε (5,4 ± 3,0) Bq/m3.
Ο δραστικός χρόνος ημιζωής του 137Cs στο Βορειοανατολικό Αιγαίο προσδιορίσθηκε για το χρονικό
διάστημα 1999-2006 σε 5,4 y και ο αντίστοιχος οικολογικός σε 6,6 y.
Όσον αφορά στην οριζόντια διασπορά του 137Cs, προέκυψε ποιο ανομοιόμορφη με βάση τα
δεδομένα της χειμερινής δειγματοληψίας, σε σχέση με εκείνη που προέκυψε από τα δεδομένα της
θερινής.
Η κατακόρυφη κατανομή του 137Cs στην υδάτινη στήλη της περιοχής προέκυψε να ακολουθεί
το γενικό πρότυπο των υψηλότερων τιμών επιφανειακά και χαμηλότερων σε μεγαλύτερα βάθη. Το
φαινόμενο παρατηρήθηκε εντονότερο την θερμή περίοδο. Η επιφανειακή στιβάδα αυξημένων τιμών
συγκέντρωσης ενεργότητας 137Cs έχει την θερμή περίοδο πάχος της τάξης των 10 m ενώ την ψυχρή
το αντίστοιχο πάχος είναι της τάξης μεγέθους των 40 m. Στην υποκείμενη θαλάσσια στιβάδα οι
τιμές συγκέντρωσης ενεργότητας 137Cs προέκυψαν σταθεροποιημένες σε χαμηλότερα επίπεδα με
βάση τα δεδομένα και των δύο δειγματοληψιών.
Διερευνήθηκε η δυνατότητα χρήσης του 137Cs ως ιχνηθέτη μελέτης διεργασιών στο τοπικό
θαλάσσιο περιβάλλον και προέκυψε ισχυρή συσχέτιση της συγκέντρωσης ενεργότητας 137Cs με τις
φυσικοχημικές παραμέτρους που καθορίζουν την ευστάθεια της υδάτινης στήλης, την αλατότητα,
την θερμοκρασία και την πυκνότητα σt, με βάση τα δεδομένα και των δύο δειγματοληψιών.
Τέλος ανεδείχθη ο πρωτεύοντας ρόλος της εισροής της υδατικής παροχής της Μαύρης
Θάλασσας και της κύριας θαλάσσιας επιφανειακής κυκλοφορίας στην διαμόρφωση του
ραδιολογικού καθεστώτος στην υδάτινη στήλη της περιοχής.
|
|---|
