Δείκτες επιθήλιο-μεσεγχυματικής μετατροπής (ΕΜΤ) και καρκινικών βλαστικών κυττάρων στον καρκίνο του παχέος εντέρου στον άνθρωπο

• Κύριος συγγραφέας: Καρτέρη, Σοφία
• Άλλοι συγγραφείς: Μπράβου, Βασιλική
• Μορφή: Thesis
• Γλώσσα: Greek
• Έκδοση: 2018
• Θέματα: Καρκίνος παχέος εντέρου; Επιθήλιο-μεσεγχυματική μετατροπή; Αρχέγονα καρκινικά κύτταρα; Colorectal cancer; Epithelial-mesenchymal transition; Cancer stem cells; Lgr5; CD133; CD44; 616.994 347 071

Ο καρκίνος του παχέος εντέρου αποτελεί ένα από τα συχνότερα αίτια νοσηρότητας και θνητότητας παγκοσμίως. Είναι ο 2ος πιο συχνός καρκίνος στις γυναίκες και ο 3ος πιο συχνός στους άντρες. H διήθηση – μετάσταση και η αντίσταση στην χημειοθεραπεία αποτελούν σημαντικά αίτια νοσηρότητας και θνητότητας στον καρκίνο του παχέος εντέρου. Η επιθήλιο-μεσεγχυματική μετατροπή (Epithelial-Mesenchymal Transition, EMT) είναι ένα φαινόμενο που χαρακτηρίζεται από μοριακές και φαινοτυπικές αλλαγές που συμβαίνουν στα επιθηλιακά κύτταρα με αποτέλεσμα να χάνουν την πολικότητα και την ισχυρή συνοχή που φυσιολογικά υπάρχει μεταξύ τους και να αποκτούν μεταναστευτικές και διηθητικές ιδιότητες μεσεγχυματικών κυττάρων. Η διεργασία αυτή περιγράφηκε αρχικά στα πλαίσια της εμβρυογένεσης, μελέτες όμως έχουν δείξει πως παίζει σημαντικό ρόλο και σε διαδικασίες καρκινογένεσης όπως η διήθηση - μετάσταση αλλά και σε μηχανισμούς αντίστασης στην χημειοθεραπεία. Επιπλέον η ΕΜΤ θεωρείται πως συμμετέχει στην δημιουργία κυττάρων με ιδιότητες αρχέγονων καρκινικών κυττάρων (Cancer Stem Cells, CSCs). Τα καρκινικά αρχέγονα κύτταρα χαρακτηρίζονται από ιδιότητες παρόμοιες με αυτές των φυσιολογικών αρχέγονων κυττάρων, ιδίως από ικανότητα αυτοανανέωσης και διαφοροποίησης σε ποικίλους κυτταρικούς τύπους. Πολλά μάλιστα δεδομένα υποστηρίζουν ότι τα αρχέγονα καρκινικά κύτταρα αποτελούν σημαντικότατο παράγοντα που προάγει την υποτροπή και την αντίσταση στην χημειοθεραπεία. Με βάση τα παραπάνω η παρούσα μεταπτυχιακή εργασία επικεντρώθηκε στην μελέτη της έκφρασης του δείκτη - ρυθμιστή της ΕΜΤ Snail καθώς και των δεικτών αρχέγονων καρκινικών κυττάρων Lgr5, CD133 και CD44 σε ιστικά δείγματα καρκινώματος παχέος εντέρου 114 ασθενών σταδίου Ι-ΙV με την μέθοδο της ανοσοϊστοχημείας. Εκτιμήθηκε η σχέση της έκφρασης αυτών των δεικτών με παράγοντες προαγωγής των όγκων, ενώ μελετήθηκε και ο πιθανός ρόλος τους στην αντίσταση σε χημειοθεραπεία βασισμένη σε 5-φθοριοουρακίλη. Συμπερασματικά αναδείξαμε πως η έκφραση του μεταγραφικού παράγοντα Snail αλλά και των δεικτών Lgr5, CD133 και CD44 στον καρκίνο του παχέος εντέρου σχετίζονται σημαντικά με το βάθος διήθησης, την λεμφαδενική διασπορά και το στάδιο της νόσου. Η έκφραση του δείκτη CD133 επιπλέον φάνηκε να σχετίζεται με τον βαθμό διαφοροποίησης του όγκου (Grade). Παράλληλα επιβεβαιώσαμε την θετική συσχέτιση ανάμεσα στην έκφραση του παράγοντα Snail και την έκφραση όλων των δεικτών αρχέγονων καρκινικών κυττάρων. Ακόμα δείξαμε ότι στην μεταστατική νόσο η έκφραση του δείκτη CD44 σχετίζεται με κακή ανταπόκριση στην χημειοθεραπεία, ενώ αντίθετα δεν βρέθηκε κάποια συσχέτιση της αναταπόκρισης των ασθενών στην χημειοθεραπεία με την έκφραση των παραγόντων Snail, Lgr5 και CD133. Τα ευρήματα μας σε συμφωνία με τα υπάρχοντα βιβλιογραφικά δεδομένα υποστηρίζουν τον ρόλο της ΕΜΤ και των CSCs στην διήθηση - μετάσταση και αντίσταση στην χημειοθεραπεία του καρκίνου του παχέος εντέρου. Ωστόσο, χρειάζονται περισσότερες μελέτες για την περεταίρω αξιολόγησή τους. Δεδομένου ότι η διήθηση - μετάσταση και η αντίσταση στην χημειοθεραπεία αποτελούν μεγάλα εμπόδια στην επιτυχή θεραπευτική αντιμετώπιση των ασθενών με καρκίνο του παχέος εντέρου, η αποσαφήνιση των εμπλεκόμενων μηχανισμών αναμένεται να έχει μεγάλο κλινικό όφελος.