Οπτικές αναπαραστάσεις του παιδικού σώματος στα σχολικά εγχειρίδια της Γλώσσας των α’, δ’ και στ’ τάξεων του δημοτικού σχολείου
Η παρούσα ερευνητική εργασία ασχολείται με τη διερεύνηση των οπτικών αναπαραστάσεων του σώματος του παιδιού στην εικονογράφηση των σχολικών βιβλίων της Γλώσσας των Α’, Δ’ και ΣΤ’ τάξεων του δημοτικού σχολείου. Τα τελευταία σαράντα χρόνια, το σώμα βρίσκεται στο προσκήνιο του ερευνητικού ενδιαφέρο...
| Κύριος συγγραφέας: | |
|---|---|
| Άλλοι συγγραφείς: | |
| Μορφή: | Thesis |
| Γλώσσα: | Greek |
| Έκδοση: |
2018
|
| Θέματα: | |
| Διαθέσιμο Online: | http://hdl.handle.net/10889/11396 |
| id |
nemertes-10889-11396 |
|---|---|
| record_format |
dspace |
| institution |
UPatras |
| collection |
Nemertes |
| language |
Greek |
| topic |
Παιδικό σώμα Σχολικά εγχειρίδια Δημοτικό σχολείο Οπτικές αναπαραστάσεις Ανάλυση περιεχομένου Γραμματική του οπτικού σχεδιασμού Λόγος Πειθαρχία Children's body School textbooks Primary education Visual representations Content analysis Grammar of visual design Michel Foucault Discourse Discipline 371.32 |
| spellingShingle |
Παιδικό σώμα Σχολικά εγχειρίδια Δημοτικό σχολείο Οπτικές αναπαραστάσεις Ανάλυση περιεχομένου Γραμματική του οπτικού σχεδιασμού Λόγος Πειθαρχία Children's body School textbooks Primary education Visual representations Content analysis Grammar of visual design Michel Foucault Discourse Discipline 371.32 Σαλάπα, Αθηνά Οπτικές αναπαραστάσεις του παιδικού σώματος στα σχολικά εγχειρίδια της Γλώσσας των α’, δ’ και στ’ τάξεων του δημοτικού σχολείου |
| description |
Η παρούσα ερευνητική εργασία ασχολείται με τη διερεύνηση των οπτικών
αναπαραστάσεων του σώματος του παιδιού στην εικονογράφηση των
σχολικών βιβλίων της Γλώσσας των Α’, Δ’ και ΣΤ’ τάξεων του δημοτικού
σχολείου. Τα τελευταία σαράντα χρόνια, το σώμα βρίσκεται στο προσκήνιο
του ερευνητικού ενδιαφέροντος σε όλα τα πεδία της ανθρώπινης δημιουργίας.
Ωστόσο, στην εκπαιδευτική έρευνα και θεωρία, παρατηρείται μια σημαντική
υστέρηση, καθώς το σώμα εξακολουθεί να θεωρείται είτε δεδομένο είτε απόν
στη λογική της επικράτησης μιας καρτεσιανής δυϊστικής λογικής. Σύμφωνα με
τη θεωρία του Foucault (1972, 1980, 2011a, 2011b), το σώμα είναι
κατασκεύασμα του κυρίαρχου λόγου. Επομένως, και ο θεσμικός λόγος του
σχολείου, όπως εκφράζεται από τα αναγνωστικά εγχειρίδια, κατασκευάζει μία
συγκεκριμένη άποψη για το σώμα του παιδιού, το «κανονικοποιεί» και
επιχειρεί να το καταστήσει πειθήνιο.
Η έρευνα του περιεχομένου των σχολικών βιβλίων γνώρισε τεράστια
άνθιση από τη δεκαετία του ’70 και έπειτα, λόγω της αναγνώρισης των
επιδράσεών τους τόσο στους/στις εκπαιδευτικούς όσο και στους/στις
μαθητές/τριες σε γνωστικό, συναισθηματικό και κανονιστικό επίπεδο. Αν και
έχουν αναπτυχθεί ποικίλες τεχνικές έρευνας των σχολικών βιβλίων, για τους
σκοπούς της ερευνητικής μας εργασίας, κρίναμε σκόπιμη και ωφέλιμη τη
συνδυαστική αξιοποίηση τεχνικών ανάλυσης σε μικρο- και μακρο-επίπεδο
(ανάλυση περιεχομένου, ερμηνευτική και γραμματική του οπτικού
σχεδιασμού των Kress & van Leeuwen, 2010). Με αυτόν τον τρόπο,
επιχειρήσαμε να ελαχιστοποιήσουμε τα πιθανά μειονεκτήματα που θα είχε η
μεμονωμένη χρήση της καθεμίας ξεχωριστά.
Στα οκτώ τεύχη του βιβλίου μαθητή που εξετάσαμε εντοπίστηκαν
οπτικές αναπαραστάσεις πεντακοσίων σαράντα παιδικών σωμάτων. Τα
ευρήματα της έρευνάς μας ανέδειξαν την απουσία, στον θεσμικό λόγο των
σχολικών εγχειριδίων, απεικόνισης εναλλακτικών παιδικών σωμάτων και
συνακόλουθα, την επικράτηση μιας νεοσυντηρητικής τάσης και μιας
νεοφιλελεύθερης προσέγγισης στην εικονογράφηση των νέων σχολικών
βιβλίων. |
| author2 |
Ρήγα, Βασιλική |
| author_facet |
Ρήγα, Βασιλική Σαλάπα, Αθηνά |
| format |
Thesis |
| author |
Σαλάπα, Αθηνά |
| author_sort |
Σαλάπα, Αθηνά |
| title |
Οπτικές αναπαραστάσεις του παιδικού σώματος στα σχολικά εγχειρίδια της Γλώσσας των α’, δ’ και στ’ τάξεων του δημοτικού σχολείου |
| title_short |
Οπτικές αναπαραστάσεις του παιδικού σώματος στα σχολικά εγχειρίδια της Γλώσσας των α’, δ’ και στ’ τάξεων του δημοτικού σχολείου |
| title_full |
Οπτικές αναπαραστάσεις του παιδικού σώματος στα σχολικά εγχειρίδια της Γλώσσας των α’, δ’ και στ’ τάξεων του δημοτικού σχολείου |
| title_fullStr |
Οπτικές αναπαραστάσεις του παιδικού σώματος στα σχολικά εγχειρίδια της Γλώσσας των α’, δ’ και στ’ τάξεων του δημοτικού σχολείου |
| title_full_unstemmed |
Οπτικές αναπαραστάσεις του παιδικού σώματος στα σχολικά εγχειρίδια της Γλώσσας των α’, δ’ και στ’ τάξεων του δημοτικού σχολείου |
| title_sort |
οπτικές αναπαραστάσεις του παιδικού σώματος στα σχολικά εγχειρίδια της γλώσσας των α’, δ’ και στ’ τάξεων του δημοτικού σχολείου |
| publishDate |
2018 |
| url |
http://hdl.handle.net/10889/11396 |
| work_keys_str_mv |
AT salapaathēna optikesanaparastaseistoupaidikousōmatosstascholikaencheiridiatēsglōssastōnadkaisttaxeōntoudēmotikouscholeiou AT salapaathēna visualrepresentationsofchildrensbodiesinlanguagetextbooksofthefirstfourthandsixthgradeofprimaryschool |
| _version_ |
1771297214833885184 |
| spelling |
nemertes-10889-113962022-09-05T11:16:36Z Οπτικές αναπαραστάσεις του παιδικού σώματος στα σχολικά εγχειρίδια της Γλώσσας των α’, δ’ και στ’ τάξεων του δημοτικού σχολείου Visual representations of children's bodies in language textbooks of the first, fourth and sixth grade of primary school Σαλάπα, Αθηνά Ρήγα, Βασιλική Κονδύλη, Μαριάννα Εργαζάκη, Μαρίντα Salapa, Athina Παιδικό σώμα Σχολικά εγχειρίδια Δημοτικό σχολείο Οπτικές αναπαραστάσεις Ανάλυση περιεχομένου Γραμματική του οπτικού σχεδιασμού Λόγος Πειθαρχία Children's body School textbooks Primary education Visual representations Content analysis Grammar of visual design Michel Foucault Discourse Discipline 371.32 Η παρούσα ερευνητική εργασία ασχολείται με τη διερεύνηση των οπτικών αναπαραστάσεων του σώματος του παιδιού στην εικονογράφηση των σχολικών βιβλίων της Γλώσσας των Α’, Δ’ και ΣΤ’ τάξεων του δημοτικού σχολείου. Τα τελευταία σαράντα χρόνια, το σώμα βρίσκεται στο προσκήνιο του ερευνητικού ενδιαφέροντος σε όλα τα πεδία της ανθρώπινης δημιουργίας. Ωστόσο, στην εκπαιδευτική έρευνα και θεωρία, παρατηρείται μια σημαντική υστέρηση, καθώς το σώμα εξακολουθεί να θεωρείται είτε δεδομένο είτε απόν στη λογική της επικράτησης μιας καρτεσιανής δυϊστικής λογικής. Σύμφωνα με τη θεωρία του Foucault (1972, 1980, 2011a, 2011b), το σώμα είναι κατασκεύασμα του κυρίαρχου λόγου. Επομένως, και ο θεσμικός λόγος του σχολείου, όπως εκφράζεται από τα αναγνωστικά εγχειρίδια, κατασκευάζει μία συγκεκριμένη άποψη για το σώμα του παιδιού, το «κανονικοποιεί» και επιχειρεί να το καταστήσει πειθήνιο. Η έρευνα του περιεχομένου των σχολικών βιβλίων γνώρισε τεράστια άνθιση από τη δεκαετία του ’70 και έπειτα, λόγω της αναγνώρισης των επιδράσεών τους τόσο στους/στις εκπαιδευτικούς όσο και στους/στις μαθητές/τριες σε γνωστικό, συναισθηματικό και κανονιστικό επίπεδο. Αν και έχουν αναπτυχθεί ποικίλες τεχνικές έρευνας των σχολικών βιβλίων, για τους σκοπούς της ερευνητικής μας εργασίας, κρίναμε σκόπιμη και ωφέλιμη τη συνδυαστική αξιοποίηση τεχνικών ανάλυσης σε μικρο- και μακρο-επίπεδο (ανάλυση περιεχομένου, ερμηνευτική και γραμματική του οπτικού σχεδιασμού των Kress & van Leeuwen, 2010). Με αυτόν τον τρόπο, επιχειρήσαμε να ελαχιστοποιήσουμε τα πιθανά μειονεκτήματα που θα είχε η μεμονωμένη χρήση της καθεμίας ξεχωριστά. Στα οκτώ τεύχη του βιβλίου μαθητή που εξετάσαμε εντοπίστηκαν οπτικές αναπαραστάσεις πεντακοσίων σαράντα παιδικών σωμάτων. Τα ευρήματα της έρευνάς μας ανέδειξαν την απουσία, στον θεσμικό λόγο των σχολικών εγχειριδίων, απεικόνισης εναλλακτικών παιδικών σωμάτων και συνακόλουθα, την επικράτηση μιας νεοσυντηρητικής τάσης και μιας νεοφιλελεύθερης προσέγγισης στην εικονογράφηση των νέων σχολικών βιβλίων. The purpose of this study is to explore the current perceptions about the child's body through the illustrations of the language textbooks of the first, fourth and sixth grade of primary school. Over the past forty years, the body has been at the forefront of research interest in all fields of human creation. However, in educational research and theory, there has been a considerable lag, as the body is still considered either given or absent due to the prevalence of a Cartesian dualist logic. According to Foucault's theory (1972, 1980, 2011a, 2011b), the body is a construct of the dominant discourse. Therefore, the institutional discourse of the school, as expressed in textbooks, constructs a specific view of the child's body, "normalizes" it and attempts to make it docile. The study of school textbooks has flourished enormously since the 1970s, due to the recognition of their significant effects on both teachers and pupils at a cognitive, emotional and regulatory level. Although a variety of school textbook research techniques have been developed, for the purposes of our research study, we combined different research techniques at a micro- and macro-level (content analysis, hermeneutics and grammar of visual design by Kress & van Leeuwen). In this way, we attempted to minimize the possible disadvantages that the individual implementation of each one of them would have. In the eight issues of the student textbooks we examined, five hundred forty visual representations children’s bodies were found. The findings of our research have highlighted the absence of alternative children's bodies' representations in the institutional discourse of school textbooks. Additionally, the prevalence of a neo-conservative trend and a neo-liberal approach in the illustrations of the new school textbooks has been noted. 2018-06-12T11:44:08Z 2018-06-12T11:44:08Z 2018-02-27 Thesis http://hdl.handle.net/10889/11396 gr 0 application/pdf |
