Το μέλι ως δείκτης περιβαλλοντικής ρύπανσης

• Κύριος συγγραφέας: Καπώνη, Αγγελική
• Άλλοι συγγραφείς: Σουπιώνη, Μαγδαληνή
• Μορφή: Thesis
• Γλώσσα: Greek
• Έκδοση: 2018
• Θέματα: Περιβαλλοντικοί δείκτες; Μέλι; Ιχνοστοιχεία; Φασματομετρία μαζών επαγωγικά συζευγμένου πλάσματος; Environmental indicators; Honey; Trace elements; Inductively coupled plasma mass spectrometry; 577.270 28

Κατά την τελευταία εικοσιπενταετία έχει αναγνωριστεί διεθνώς η αναγκαιότητα χρήσης ποικίλων περιβαλλοντικών δεικτών για την αξιολόγηση της κατάστασης του περιβάλλοντος και την εκτίμηση της επιβάρυνσης της ποιότητας αυτού από τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Το μέλι μπορεί να αποτελέσει δείκτη ρύπανσης του αέρα, του εδάφους και του νερού περιοχής ακτίνας τουλάχιστον 7 km γύρω από την κυψέλη, διότι οι μέλισσες διατρέχουν την έκταση αυτή συλλέγοντας γύρη, νέκταρ και εκκρίματα φυτών, που χρησιμοποιούν για την παραγωγή του. Τυχόν ρυπογόνα και μη συστατικά από βιομηχανικές εκπομπές, απόβλητα, λιπάσματα, φυτοφάρμακα και διάφορα υλικά από ποικίλες πρακτικές μελισσοκομίας μεταφέρονται στις «πρώτες ύλες» και κατά συνέπεια στο μέλι, την πρόπολη και τα λοιπά προϊόντα της κυψέλης. Όμως το μέλι, ως φυσικό προϊόν, θεωρείται επίσης και μια υγιεινή και θρεπτική τροφή καθώς περιέχει κυρίως σάκχαρα (77-78%), ένζυμα, κόκκους γύρης, βιταμίνες, μέταλλα και άλλα ιχνοστοιχεία. Σκοπός της παρούσας εργασίας ήταν ο έλεγχος της ποιότητας του περιβάλλοντος του νομού Αχαΐας, χρησιμοποιώντας το μέλι ως περιβαλλοντικό δείκτη. Παράλληλα αξιολογήθηκε η θρεπτικότητα ή και τοξικότητα του μελιού της περιοχής. Προς τούτο προσδιορίστηκε η συγκέντρωση τόσο των απαραίτητων όσο και των τοξικών μακροστοιχείων και ιχνοστοιχείων, καθώς και η συγκέντρωση ενεργότητας των φυσικών και πιθανά των υπολειμμάτων τεχνητών ραδιονουκλιδίων σε εμπορικά δείγματα διαφόρων ειδών μελιού. Το μέλι προερχόταν από αγροτικές και αστικές- βιομηχανικές περιοχές του νομού, ώστε να είναι αντιπροσωπευτικό του τόπου. Η στοιχειακή ανάλυση του μελιού έγινε με τη μέθοδο της Φασματομετρίας Μαζών Επαγωγικά Συζευγμένου Πλάσματος (ICP-MS), αφού προηγουμένως τα δείγματα υπέστησαν υγρή χώνευση με μίγμα οξέων HNO3-H2O2 σε φούρνο μικροκυμάτων. Ποσοτικά προσδιορίστηκαν τα στοιχεία Ag (0,56 ppb), Ba (9,35 ppb), Na (9,69 ppm), Cd (0,29 ppb), Co (1,68 ppb), Cu (43,9 ppb), Li (2,79 ppb), Mn (0,15 ppm), Pb (1,97 ppb), Mg (6,17 ppm), Zn (0,21 ppm), Se (1,39 ppb), Ni (37,6 ppb), Fe (0,74 ppm) και ποιοτικά τα As και Cr. Στα ίδια δείγματα, αφού αραιώθηκαν κατάλληλα, μετρήθηκε με τη μέθοδο της Φασματοσκοπίας Ατομικής Απορρόφησης με φλόγα (FAAS) η συγκέντρωση του Ca (2,93 ppm). Τέλος, με τη μέθοδο της Φασματοσκοπίας ακτίνων-γ προσδιορίστηκε σε επιλεγμένα δείγματα μελιού η συγκέντρωση ενεργότητας του 40K (77,4 Bq•kg-1), ενώ δεν ανιχνεύτηκαν άλλα εκτός αυτού φυσικά ραδιονουκλίδια, όπως τα U και Ra αλλά ούτε και το τεχνητό 137Cs. Η στατιστική ανάλυση των αποτελεσμάτων έδειξε ότι οι συγκεντρώσεις των στοιχείων δεν επηρεάζονται ούτε από το είδος του μελιού (ανθέων ή κωνοφόρων) ούτε από το χαρακτήρα της περιοχής προέλευσής του (αστικές-βιομηχανικές ή αγροτικές). Μόνο οι ποσότητες του Cu και του Mg είναι σημαντικά υψηλότερες στα δείγματα μελιού που προέρχονταν από τις αστικές περιοχές. Εξάλλου, τα στοιχεία Co, Ba, Cu, Mn, Mg, Li και Ni φαίνεται ότι έχουν κοινή πηγή προέλευσης, αφού παρουσιάζουν ισχυρή θετική συσχέτιση μεταξύ τους (σε επίπεδο σημαντικότητας 0,01). Ο δε Fe παρουσιάζει μέτρια θετική συσχέτιση με τα στοιχεία Co, Ba, Cu, Mg, και Ni (σε επίπεδο σημαντικότητας 0,05) και ισχυρή θετική συσχέτιση με το Li και το Mn (σε επίπεδο σημαντικότητας 0,01). Αν θεωρηθεί ότι η ατομική ημερήσια κατανάλωση μελιού είναι 10 g, βάσει των συγκεντρώσεων των μακροστοιχείων, ιχνοστοιχείων και της συγκέντρωσης ενεργότητας του 40K που προσδιορίστηκαν, φαίνεται ότι το μέλι δεν καλύπτει τις ημερήσιες ανάγκες του ανθρώπου σε απαραίτητα στοιχεία. Εντούτοις, οι μέγιστες συγκεντρώσεις των τοξικών μετάλλων Cd (0,49 ppb) και Pb (3,48 ppb) σε όλα τα δείγματα βρίσκονται εντός των ορίων που έχει ορίσει η Ε.Ε. για τα τρόφιμα (το πολύ 1,0 και 1,5 ppm αντίστοιχα). Δηλαδή, η καθημερινή πρόσληψη μελιού της Αχαΐας, δεν αποτελεί κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία, λαμβάνοντας υπόψη και τις συγκεντρώσεις των τοξικών στοιχείων, που πιθανόν προσλαμβάνονται και από άλλα τρόφιμα. Από τα αποτελέσματα αποδείχθηκε τελικά ότι το περιβάλλοον του νομού Αχαΐας δεν είναι επιβαρυμένο με τοξικά στοιχεία, αφού το μέλι της περιοχής του περιέχει τα στοιχεία αυτά σε εξαιρετικά χαμηλές συγκεντρώσεις.