| Περίληψη: | Στόχος αυτής της εργασίας ήταν η όσο το δυνατόν πληρέστερη παρουσίαση του ρόλου της Ανάγκης στον πλατωνικό Τίμαιο.
Για το λόγο αυτό εξέτασα την Ανάγκη στα δύο επίπεδα ενεργοποίησής της: στο επίπεδο της επιστημολογίας και στο επίπεδο της κοσμολογίας.
Όσον αφορά στο πρώτο θέμα υποστήριξα ότι, ενώ η Ανάγκη υφίσταται ως αιτιακή οντότητα (entity) υπό την έννοια ότι είναι υπεύθυνη για συγκεκριμένα αποτελέσματα, έστω και αν χαρακτηρίζονται από την παντελή έλλειψη μέτρου και αναλογίας, ως εξηγητικός παράγοντας παραμένει ανεπαρκής και ελλιπής.
Στο επίπεδο της κοσμολογίας είναι αναμφίβολα αυτή που ορίζει τις κινήσεις της ύλης. Εδώ όμως τα πράγματα είναι πιο πολύπλοκα απ’ ό,τι προηγουμένως καθώς η κοσμολογία του Τίμαιου δεν αφορά μόνο τη μελέτη της φύσης και τη γέννηση του σύμπαντος. Εξαιτίας της οντολογικής διάκρισης ανάμεσα στο ὄν και το γιγνόμενον ἀεί και στη σύλληψη του δεύτερου παράγοντα ως αιωνίως μεταβαλλόμενου και ως μιμήματος του πρώτου προκύπτει μια ιδιαίτερη κοσμολογία και κοσμογονία καθώς αυτή υφαίνεται στον καμβά της ύστερης πλατωνικής οντολογίας.
Έτσι, η κοσμολογική αιτιακή δύναμη της Ανάγκης συνδέεται με το οντολογικό είδος του γιγνομένου ἀεί το οποίο και προδιατάσσει προκειμένου να αποτελέσει το υλικό αυτού του μεικτού κόσμου. Η προδιάταξη αυτή επιτυγχάνεται με το να καταστεί υπεύθυνη για την αιώνια μεταβολή του αισθητού δεύτερου είδους. Για τον Πλάτωνα του Τίμαιου αυτή η μεταβολή αντιστοιχεί στην κίνηση της γέννησης και της φθοράς των τεσσάρων υλικών στοιχείων του κόσμου, η οποία εκλαμβάνεται με τους όρους της εμφάνισης και της εξαφάνισης των αισθητών στην και από την Υποδοχή καθώς και στο μοίρασμα των στοιχείων στις οικείες τους περιοχές σύμφωνα με τον κανόνα της έλξης του όμοιου από το όμοιο. Γίνεται επομένως ένα καταχρηστικό ποιητικό αίτιο το οποίο ενεργοποιείται στο χώρο της γενέσεως αφού από την άλογη αλλά απόλυτα ακριβή ως προς τον τρόπο λειτουργίας της κίνησή της γεννιούνται, χάνονται και μετακινούνται στην Υποδοχή τα τέσσερα αισθητά στοιχεία του κόσμου, μιμήματα των αντίστοιχων Ιδεών, από τη σωστή μείξη και αναλογία των οποίων θα προκύψουν όλα τα είδη του φυσικού κόσμου.
|
|---|
