Η ψυχική ανθεκτικότητα παιδιών σχολικής ηλικίας και η διαφοροποίησή τους ως προς τον παράγοντα μαθησιακές δυσκολίες

• Main Author: Παπακωνσταντινοπούλου, Αρτεμισία
• Other Authors: Δημάκος, Ιωάννης
• Format: Thesis
• Language: Greek
• Published: 2018
• Subjects: Ψυχική ανθεκτικότητα; Αυτοεκτίμηση; Αυτοαποτελεσματικότητα; Ικανότητα διαχείρισης προβλημάτων; Δυσπροσαρμοστικές συμπεριφορές; Άγχος; Μαθητές με ΜΔ; Resilience; Self-esteem; Self-efficacy; Coping; Maladaptive behavior; Anxiety; LD students; 155.418 9

Η παρούσα διδακτορική διατριβή διερεύνησε την έννοια της ψυχικής ανθεκτικότητας και την επίδραση των ατομικών παραγόντων σε μαθητές Ε΄ και ΣΤ΄ τάξης δημοτικών σχολείων. Η ψυχική ανθεκτικότητα ορίστηκε ως δυναμική διαδικασία κατά την οποία το άτομο εμφανίζει θετική προσαρμογή παρά τις όποιες δύσκολες καταστάσεις αντιμετωπίζει και προάγεται με τη βοήθεια των προστατευτικών παραγόντων, ενώ εμποδίζεται από παράγοντες επικινδυνότητας. Οι ατομικοί παράγοντες της αυτοεκτίμησης, της αυτοαποτελεσματικότητας, της ικανότητας διαχείρισης προβλημάτων, των δυσπροσαρμοστικών συμπεριφορών και του άγχους εξετάστηκαν σε δείγμα 1208 μαθητών με κανονικές επιδόσεις και 149 μαθητών με μαθησιακές δυσκολίες (ΜΔ) σε σχολεία της Αχαΐας με Τμήματα Ένταξης. Τα αποτελέσματα ανέδειξαν ελάχιστη επίδραση των δημογραφικών χαρακτηριστικών (Φύλο, Τάξη φοίτησης και Περιοχή διαμονής) για το δείγμα των μαθητών με κανονικές επιδόσεις και καμιά επίδραση για το δείγμα των μαθητών με ΜΔ. Οι μαθητές με κανονικές επιδόσεις εμφάνισαν μεγαλύτερη ψυχική ανθεκτικότητα, αυτοεκτίμηση και αυτοαποτελεσματικότητα σε σχέση με τους μαθητές με ΜΔ, ενώ οι μαθητές με ΜΔ έδειξαν σχετικά μεγαλύτερες μέσες τιμές στην ικανότητα διαχείρισης προβλημάτων, στην αντιμετώπιση δυσκολιών, στο ιδιοσυγκρασιακό άγχος και στις περιστασιακές αγχωτικές καταστάσεις σε σχέση με τους μαθητές με κανονικές επιδόσεις. Η ψυχική ανθεκτικότητα είχε τον υψηλότερο δείκτη συνάφειας με τους ατομικούς προστατευτικούς παράγοντες και συσχετίστηκε αρνητικά με το άγχος, κυρίως το ιδιοσυγκρασιακό, ενώ δε φάνηκε να σχετίζεται με τον παράγοντα των δυνατοτήτων και δυσκολιών στους μαθητές με κανονικές επιδόσεις. Για τους μαθητές με ΜΔ παρουσιαστήκαν ισχυρότερες συνάφειες μεταξύ της ψυχικής ανθεκτικότητας και των ατομικών προστατευτικών παραγόντων, ενώ οι παράγοντες επικινδυνότητας δε φάνηκε να σχετίζονται με την ψυχική ανθεκτικότητα. Η αυτοαποτελεσματικότητα ήταν η σημαντικότερη μεταβλητή στη ερμηνεία της διακύμανσης της ψυχικής ανθεκτικότητας σε όλα τα διερευνητικά μοντέλα και ικανή σε ορισμένα από αυτά να καλύψει τις υπόλοιπες επιδράσεις, ειδικά στους μαθητές με ΜΔ. Τέλος, η αυτοαποτελεσματικότητα ήταν ο σπουδαιότερος διαμεσολαβητικός παράγοντας στις σχέσεις της ψυχικής ανθεκτικότητας με τις υπόλοιπες ανεξάρτητες μεταβλητές της έρευνας. Στο δείγμα των μαθητών με ΜΔ εμφανίστηκε να διαμεσολαβεί πλήρως στις σχέσεις της ψυχικής ανθεκτικότητας με την αυτοεκτίμηση και την ικανότητα διαχείρισης προβλημάτων, ενώ κανένας άλλος προστατευτικός παράγοντας δεν εμφάνισε διαμεσολαβητικό ρόλο στη σχέση αυτοαποτελεσματικότητας και ψυχικής ανθεκτικότητας στο συγκεκριμένο δείγμα. Συμπερασματικά, τα σχολεία μπορούν να βοηθήσουν στην οικοδόμηση των συγκεκριμένων ικανοτήτων στους μαθητές τους με τη δημιουργία καθολικών και εστιασμένων παρεμβάσεων και με εκπαιδευτικές δραστηριότητες που θα στοχεύουν στην καλλιέργεια και ενίσχυση των ατομικών προστατευτικών παραγόντων, και ιδιαίτερα της αυτοαποτελεσματικότητας, για την προαγωγή της ψυχικής ανθεκτικότητας στο σύνολο της μαθητικής κοινότητας.