Μελέτη της επίδρασης της ενδοκυττάριας σηματοδότησης του συστήματος ER-EGFR-IGFR στην έκφραση μακρομορίων που εμπλέκονται στο μεταστατικό δυναμικό του καρκίνου του μαστού

• Κύριος συγγραφέας: Αφράτης, Νικόλαος
• Άλλοι συγγραφείς: Καραμάνος, Νικόλαος
• Μορφή: Thesis
• Γλώσσα: Greek
• Έκδοση: 2019
• Θέματα: Καρκίνος μαστού; Συνδεκάνες; Κανάλια ασβεστίου; Μετασχηματισμός επιθηλιακών κυττάρων σε μεσεγχυματικά; Breast cancer; Syndecans; Calcium channels; Epithelial to mesenchymal transition; EGFR; IGF-IR; 616.994 490 42

O καρκίνος του μαστού αποτελεί την πιο συνήθη κακοήθεια στο γυναικείο φύλο με πάνω από δύο εκατομμύρια νέα περιστατικά το χρόνο. Η σχέση του καρκίνου του μαστού με την παραγωγή ενδοκρινών ορμονών, όπως η οιστραδιόλη και η προγεστερόνη, είναι σημαντική, καθώς το ποσοστό των περιστατικών του καρκίνου του μαστού που σχετίζονται με τα επίπεδα έκφρασης των ορμονικών υποδοχέων είναι υψηλό (80%). Με βάση πρόσφατες μελέτες του εργαστηρίου Βιοχημείας, έχει δειχθεί ότι η έκφραση των οιστρογονοϋποδοχέων (ERs) παίζει σημαντικό ρόλο στην λειτουργία των κυττάρων και στον έλεγχο των επιπέδων έκφρασης των βιομορίων του εξωκυττάριου χώρου (ECM). Ο ECM αποτελεί ένα δίκτυο μακρομορίων που εκτός από τη δομική του λειτουργία, παίζει σημαντικό λειτουργικό ρόλο δρώντας ως δίκτυο παροχής σηματοδοτικών μορίων με τη μορφή υποδοχέων ή συνυποδοχέων είτε ως ρυθμιστικός μηχανισμός της συγκέντρωσης και της διαθεσιμότητας των αυξητικών παραγόντων κά. Στις νεοπλασίες η γονιδιακή έκφραση των μορίων του ECM καθώς και τα δομικά τους χαρακτηριστικά μπορούν να τροποποιηθούν σημαντικά με αποτέλεσμα να αλλάζει η εικόνα οργάνωσης του ECM, καθώς και η λειτουργικότητά τους. Η παρούσα διδακτορική διατριβή επικεντρώθηκε στο ρόλο των συνδεκανών στο μεταστατικό δυναμικό του καρκίνου του μαστού. Οι συνδεκάνες είναι μέλη της οικογένειας των πρωτεογλυκανών θειΐκής ηπαράνης και απαντώνται ως διαμεμβρανικοί υποδοχείς στην κυτταρική μεμβράνη και σχετίζονται με την κυτταρική προσκόλληση και μετανάστευση των κυττάρων. Στο πρώτο μέρος της διατριβής μελετήθηκε ο ρόλος των συνδεκανών στη διασταυρούμενη σηματοδότηση μεταξύ των ER-EGFR-IGFR. Η αλληλεπίδραση των τριών υποδοχέων ER-EGFR-IGFR στην σηματοδότητη εμφανίζεται σε περιπτώσεις καρκίνου του μαστού μετά από παρατεταμένη χορήγηση αντι-οιστογονικών θεραπειών κατά τις οποία η ασθενής παρουσιάζει ανθεκτικότητα στη θεραπευτική αγωγή. Στην περίπτωση αυτή, βρέθηκε ότι στην καρκινική κυτταρική σειρά MCF-7 (ERα+), και όχι στις κυτταρικές σειρές MDA-MB-231 (ERβ+) και ZR-75-1 (ERα+, ERβ+), η παρουσία του αναστολέα του IGFR μειώνει την έκφραση της συνδεκάνης-4. Η συνδεκάνη-4 σχηματίζει σύμπλοκο στην κυτταρική μεμβράνη με τον IGFR και ο μηχανισμός της μείωσης των επιπέδων της οφείλεται στην ενδοκυττάρωσή της και όχι στην αποκοπή της (shedding) από πρωτεάσες του εξωκυττάριου χώρου. Επιπλέον, η χρήση του αναστολέα του IGFR μειώνει την προσκολλητική ικανότητα των κυττάρων σε υπόστρωμα διμερών ιντεγκρινών και αυξάνει την διηθητική τους ικανότητα. Στο δεύτερο μέρος της διατριβής μελετήθηκε ο ρόλος των συνδεκανών στο μεταστατικό δυναμικό του καρκίνου του μαστού μεταξύ των επιθηλικών καρκινικών κυττάρων MCF-7 (ERα+) και των μεσεγχυματικών MCF-7 SP10+ (ERα-). Η πρώτη κυτταρική σειρά παρουσιάζει αυξημένα επίπεδα συνδεκάνης-4, ενώ η δεύτερη παρουσιάζει χαμηλά επίπεδα. Η υπερέκφραση της συνδεκάνης-4 στα MCF-7 SP10+ κύτταρα προκάλεσε τον μετασχηματισμό του φαινοτύπου από μεσεγχυματικά σε επιθηλιακά. Επίσης, δείχθηκε ότι η συνδεκάνη-4 σχηματίζει σύμπλοκο με το κανάλι ασβεστίου TRPC6 και ρυθμίζει τα επίπεδα του ενδοκυττάριου ασβεστίου και της μορφολογίας των κυττάρων. Για την συγκεκριμένη λειτουργία είναι απαραίτητη και η παρουσία των γλυκοζαμινογλυκανικών αλυσίδων θειϊκής ηπαράνης, καθώς και του ενδοκυττάριου τμήματος της συνδεκάνης-4. Κατά συνέπεια, με βάση τα αποτελέσματα της διδακτορικής διατριβής αποσαφινίζεται ο σημαντικός ρυθμιστικός ρόλος της συνδεκάνης-4 στην κυτταρική σηματοδότηση, τις λειτουργικές ιδιότητες και τη μορφολογία των καρκινικών κυττάρων μαστού. Επιπρόσθετα, τα αποτελέσματα της διατριβής συνηγορούν υπέρ του βιολογικού ρόλου της συνδεκάνης-4 ως ένα μόριο υποδοχέας- ρυθμιστής που ελαχιστοποιεί το επιθετικό μεταστατικό δυναμικό των καρκινικών κυττάρων που την εκφράζουν και ανοίγουν νέους ορίζοντες για τη φαρμακευτική στόχεση στο επίπεδο των ECM μορίων.