Η σχέση ελευθερίας και εργασίας στη φιλοσοφία του Δικαίου του G. W. F. Hegel

• Κύριος συγγραφέας: Τσεκούρας, Παναγιώτης
• Άλλοι συγγραφείς: Μιχαλάκης, Ανδρέας
• Μορφή: Thesis
• Γλώσσα: Greek
• Έκδοση: 2019
• Θέματα: Εργασία; Ελευθερία; Χέγκελ; Φιλοσοφία του δικαίου; Freedom; Labour; Hegel; Philosophy of right; Sittlichkeit; 193

Στην εργασία μου προσεγγίζω τη πολιτική θεωρία του Hegel ως μία εναλλακτική ερμηνεία της μοντέρνας κοινωνικής ζωής, της μοντέρνας οικονομίας, των πολιτικών θεσμών, και της μοντέρνας αντίληψης σχετικά με το τι σημαίνει αγαθό. Σε αυτή την θεωρία βρίσκουμε περισσότερο τα στοιχεία μίας κριτικής θεωρίας για την μοντέρνα καπιταλιστική πραγματικότητα (και αυτό σημαίνει και για τη πραγματικότητα των χρόνων του Hegel, αλλά και για την σημερινή πραγματικότητα). H ανάλυση των βασικών θεσμών και εννοιών που δομούν το πολιτικό ιδεώδες του γίνεται με γνώμονα να αναδειχθεί η επικαιρότητα του και ο κομβικός ρόλος που μπορεί να αποκτήσει για την άσκηση κριτικής στη σημερινή αστική κοινωνία και καπιταλιστική οικονομία. Έχοντας ως αυτοσκοπό τη πραγμάτωση του ιδανικού της ελευθερίας ως αυτοκαθορισμού, έχει την δυναμική να υπονομεύσει την δικαιολόγηση που δίνει η ίδια η φιλελεύθερη κοινωνική και οικονομική πραγματικότητα στον εαυτό της για να φανεί ως κοινωνία της ελευθερίας. Στο πρώτο κεφάλαιο αναλύω την Εισαγωγή της Φιλοσοφίας του Δικαίου για να εξετάσω τη σχέση πνεύματος, δικαίου και ελευθερίας στη μοντέρνα κοινωνία, τη δομή της έννοιας της ελεύθερης βούλησης, τις έλλογες δυνατότητες της και γιατί είναι η έλλογη βούληση η πλήρως αυτοκαθοριζόμενη βούληση. Στο δεύτερο κεφάλαιο μεταβαίνω στο Τρίτο Μέρος της Φιλοσοφίας του Δικαίου για να εξετάσω τι απαιτείται για να εκπληρωθεί το αίτημα της μοντέρνας ατομικότητας για πραγμάτωση της ιδιαίτερης ελευθερίας της, ποια είναι η δομή της μοντέρνας Ηθικής Ολότητας και γιατί μόνο μέσα σε αυτή τη δομή μπορεί να ικανοποιηθεί η πρακτική ελευθερία. Η έννοια της εργασίας παίζει έναν κομβικό ρόλο στην εξέλιξη αυτής της διαδικασίας, για τη πραγμάτωση της συγκεκριμένης ελευθερίας. Τέλος, στο τρίτο κεφάλαιο εξετάζω αν μπορούμε να ανιχνεύσουμε σήμερα στοιχεία της μοντέρνας κοινωνίας, όπως την οραματίστηκε ο Hegel ως δυνατή κοινωνία της ελευθερίας. Αν όχι, μπορούμε να βρούμε στην έννοια της εργασίας στοιχεία που μπορούν να οδηγήσουν στον εκδημοκρατισμό της κοινωνίας και στη πραγμάτωση του δίκαιου αιτήματος για ελευθερία για κάθε άνθρωπο; Για να απαντηθεί αυτό το ερώτημα θα επιχειρήσω με βάση το έργο του Axel Honneth και της Rahel Jaeggi μία κανονιστική ανακατασκευή της σημασίας που έχουν προσλάβει οι έννοιες της εργασίας, της ελευθερίας, της κοινωνικής συνεργατικότητας και της αγοράς σήμερα, με σκοπό να ασκηθεί κριτική στην εμπειρική καπιταλιστική πραγματικότητα και να αναδειχθεί ο κριτικός χαρακτήρας του έργου του Hegel.