Μελέτη νευροδιαβιβαστικών και νευροτροποποιητικών συστημάτων του στρες στον εγκέφαλο τελεόστεου (Danio rerio) : έκφραση των υποδοχέων γλυκοκορτικοειδών (GRα) και των β2-αδρενεργικών υποδοχέων

• Κύριος συγγραφέας: Νατσαρίδης, Ευάγελος
• Άλλοι συγγραφείς: Δερμών, Αικατερίνη
• Μορφή: Thesis
• Γλώσσα: Greek
• Έκδοση: 2019
• Θέματα: Ζεβροϊχθύς; β2- αδρενεργικοί υποδοχείς; Υποδοχέας γλυκοκορτικοειδών GRα; Δεσιπραμίνη; Zebrafish (Danio rerio); Desipramine (DMI); Glycocorticoid receptor GRα; 573.812

Οι ζωντανοί οργανισμοί επιδιώκουν μια δυναμική ισορροπία, ομοιόσταση, η οποία στην κλασική ένοια του στρες απειλείται από κύρια φυσικά και φυσιολογικά γεγονότα. Τα γεγονότα αυτά είναι γνωστά ως ‘στρεσογόνοι παράγοντες’. Ως απόκριση στο στρες επάγεται η ενεργοποίηση του HPA άξονα με την επακόλουθη αύξηση της συγκέντρωσης των γλυκοκορτικκοειδών στον οργανισμό. Η δυσλειτουργία του HPA άξονα είναι χαρακτηριστικό των φαινότυπων των συναισθηματικών διαταραχών η οποία έχει ως αποτέλεσμα τα αυξημένα επίπεδα έκκρισης των γλυκοκορτικοειδών, τα οποία μέσω της πρόσδεσής τους με τους υποδοχείς γλυκοκορτικοειδών, οδηγούν στο φαινότυπο συναισθηματικών διαταραχών. Τα γλυκοκορτικοειδή είναι ορμόνες απαραίτητες για τη ζωή, οι οποίες συνθέτονται και απελευθερώνονται από το φλοιό των επινεφριδίων ως απόκριση στο στρες. Οι φυσιολογικές και οι φαρμακολογικές δράσεις των γλυκοκορτικοειδών διαμεσολαβούνται από τους υποδοχείς γλυκοκορτικοειδών (GR), ένα μέλος της υπεροικογένειας των πυρηνικών υποδοχέων που αποτελούν μια οικογένεια εξαρτώμενων από τον προσδέτη, μεταγραφικών υποδοχέων. Μετά την πρόσδεση των γλυκοκορτικοειδών, ο GR διεγείρει ή αναστείλει την μεταγραφή γονιδίων- στόχων, τα οποία μπορεί να αποτελούν μέχρι και το 10-20% του ανθρώπινου γονιδιώματος. Ενώ εργασίες σε διάφορα πειραματόζωα όπως πίθηκος, αρουραίος ποντίκι, ακόμα και άνθρωπος έχουν ασχοληθεί με την έκφραση του υποδοχέα γλυκοκορτικοειδών GRα, μέχρι σήμερα δεν έχει μελετηθεί η κατανομή της έκφρασής του στον εγκέφαλο του ζεβροϊχθύ (zebrafish) (Danio rerio) ο οποίος τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιείται ολοένα και περισσότερο για την κατανόηση της παθοφυσιολογίας των συναισθηματικών διαταραχών, όπως η κατάθλιψη. Στην παρούσα μελέτη προσδιορίστηκαν για πρώτη φορά οι διαφορετικές ισομορφές του υποδοχέα γλυκοορτικοειδών GRα στον εγκέφαλο του ζεβροϊχθύ, καθώς επίσης και η κατανομή του υποδοχέα κατά μήκος του προσθιοπίσθιου άξονα του εγκεφάλου του ζεβροϊχθύ και ο φαινότυπος των κυττάρων που εκφράζουν τον υποδοχέα. Τα αποτελέσματα μας αποκαλύπτουν την ύπαρξη διαφορετικών ισομορφών (95,67,60,50,45,35,25 και 17 kDa) οι οποίες εντοπίζονται σε πολλές περιοχές του εγκεφάλου του ζεβροϊχθύ, μεταξύ των οποίων και σε περιοχές κλειδια που σχετίζονται με τη ρύθμιση του στρες. Ο υποδοχέας GRα εντοπίζεται τόσο σε νευρικά (χολινεργικά, κατεχολαμινεργικά, γλουταμινεργικά) κύτταρα επηρεάζοντας την κατεχολαμινεργική, 6 τη χολινεργική και τη γλουταμινεργική διαβίβαση, όσο και σε περιοχές με άμεση επαφή με γλοιακές ίνες δείχνοντας την άμεση αλληλεπίδραση με τα κύτταρα αυτά. Επίσης, το μοντέλο του ζεβροϊχθύ αποτελεί ένα σημαντικό ζωικό πρότυπο νευροψυχιατρικών διαταραχών στα πλαίσια ενίσχυσης της συμβολής του ως ζωικό πρότυπο στην έρευνα των συναισθηματικών διαταραχών και για το λόγο αυτό μελετήθηκε και η έκφραση του β2 αδρενεργικού υποδοχέα. Είναι γνωστό ότι τα συμπτώματα της κατάθλιψης αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά με τη θεραπεία με αντικαταθλιπτικά φάρμακα, μια κατηγορία των οποίων είναι τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά φάρμακα, όπως η δεσιπραμίνη DMI, που δρα στο νοραδρενεργικό σύστημα. Στην παρούσα εργασία θελήσαμε να μελετήσουμε την επίδραση της χρόνιας και της οξείας χορήγησης του τρικυκλικού αντικαταθλιπτικού δεσιπραμίνη DMI στην έκφραση των β-αδρενεργικών υποδοχέων στον εγκέφαλο του ενήλικου ζεβροϊχθύ (zebrafish) για τον καθορισμό του ζωικού μοντέλου στη μελέτη των συναισθηματικών διαταραχών. Τα αποτελέσματα της μελέτης έδειξαν ότι τα επίπεδα έκφρασης του β2 αδρενεργικού υποδοχέα μειώθηκαν τόσο ύστερα από οξεία όσο και από χρόνια χορήγηση του αντικαταθλιπτικού δεσιπραμίνη σε περιοχές του προσθεγκεφάλου (Vv που αντιστοιχεί στο ραβδωτό στα θηλαστικά, Dm που αντιστοιχεί στην αμυγδαλή στα θηλαστικά και Dl που αντιστοιχεί στον ιππόκαμπο στα θηλαστικά), περιοχές στις οποίες παρατηρείται έντονη έκφραση του υποδοχέα γλυκοκορτικοειδών GRα. Ενδιαφέρον θα είχε μελλοντικά να δειχθεί η επίδραση της οξείας και της χρόνιας χορήγησης του αντικαταθλιπτικού δεσιπραμίνη στα πρωτεϊνικά επίπεδα των διαφορετικών ισομορφών του GRα, κάτι που μέχρι σήμερα παραμένει ανεξερευνητο.