Η αρχιτεκτονική του Αγίου Όρους : πύργοι και αρσανάδες

• Κύριοι συγγραφείς: Παπαντωνίου, Παναγιώτης, Πίτσης, Χαράλαμπος
• Άλλοι συγγραφείς: Σωτηρόπουλος, Παναγιώτης
• Μορφή: Thesis
• Γλώσσα: Greek
• Έκδοση: 2009
• Θέματα: Άγιο Όρος; Πύργοι; Αρσανάδες; Αποκατάσταση; Agio Oros; Towers; Ports; Reconstructions; 720.288

Αντικείμενο αυτής της διπλωματικής εργασίας είναι η μελέτη και η αξιολόγηση δεδομένων που αφορούν τις εργασίες αποκατάστασης παραδοσιακών ιστορικών κτιρίων και πιο συγκεκριμένα των κτιρίων του Αγίου Όρους. Ειδικότερα, τα κτίρια που μας απασχόλησαν είναι οι Πύργοι και οι Αρσανάδες των Ιερών Μονών του Αγίου Όρους, όπου κάποιοι από αυτούς είναι ερειπωμένοι ενώ σε κάποιους άλλους έχουν γίνει εργασίες αποκατάστασης. Στα πρώτα στάδια της εργασίας, ερευνήθηκε βιβλιογραφία που αφορούσε γενικότερα το Άγιο Όρος, την αρχιτεκτονική του αλλά και τη γεωμορφολογία της περιοχής, ώστε να αποκτηθεί ένα επίπεδο εξοικείωσης με βασικές έννοιες και αρχές που θα μας ήταν απαραίτητες για την συνέχεια. Στα πλαίσια αυτής της μελέτης, δανειστήκαμε βιβλία από την Κεντρική Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Πατρών όπως και από των Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Πάτρας. Επίσης, από την βιβλιοθήκη του ΤΕΕ Πατρών. Τέλος, επισκεφτήκαμε και δανειστήκαμε βιβλία από τις ανάλογες βιβλιοθήκες του Πανεπιστημίου αλλά και του ΤΕΕ που βρίσκονται στην Αθήνα. Στη συνέχεια, μετά από την μελέτη του υλικό που βρήκαμε, επισκεφτήκαμε στη Θεσσαλονίκη το Κέντρο Διαφύλαξης Αγιορείτικης Κληρονομιάς (Κε.Δ.Α.Κ) αλλά και την Αθωνική Τεχνική όπου έχει αναλάβει πολλά έργα αποκατάστασης σε Μονές και Πύργους του Αγίου Όρους. Εκεί βρήκαμε κυρίως τεχνικές μελέτες καθώς και φωτογραφικό υλικό από διάφορες επεμβάσεις στη χερσόνησο των συγκεκριμένων φορέων. Όλες οι μελέτες που έφτασαν στα χέρια μας έχρηζαν προσεκτικής σπουδής, διαλογής και καταγραφής, αλλά περισσότερο σεβασμού στον τρόπο σκέψης και στην πνευματική ιδιοκτησία που "δανειστήκαμε" από τους μελετητές. Έπρεπε με λίγα λόγια να εξάγουμε τις αρχές με τις οποίες έγιναν οι επεμβάσεις στα παραδοσιακά κτίρια και ασφαλώς, λαμβάνοντας τα στοιχεία που μας ενδιαφέρουν, να τις αποτυπώσουμε χωρίς να χάσουν την έννοια και τη σημασία τους. Αργότερα στην τελευταία φάση της διπλωματικής εργασίας, επισκεφτήκαμε το Άγιο Όρος και τους συγκεκριμένους Πύργους και αρσανάδες που επικεντρωθήκαμε, για την εκτενέστερη αλλά και προσωπική μελέτη και φωτογράφηση των στοιχείων που μας χρειαζόταν για την διεκπεραίωση της εργασίας. Στο Άγιο Όρος κάθε κατασκευή κρύβει και μια καινούργια γνώση για την παλιά τεχνολογία, αναλλοίωτη μετά από σχεδόν μια χιλιετία και αποτελεί μια πρόκληση για τους μηχανικούς και ένα πλούτο για εμάς τους φοιτητές. Προσπαθήσαμε και νομίζουμε πετύχαμε να φέρουμε κοντά στους συναδέλφους μας συγκεντρωμένα, στοιχεία σκόρπια που αφορούν την παραδοσιακή κατασκευή καθώς και τις μεθόδους αποκατάστασης αυτών, που είναι εκ των πραγμάτων δύσκολο να συναντηθούν σε κάποιο βιβλίο. Και εδώ πιστεύουμε πως η παρούσα εργασία συμβάλει. Στο Κεφάλαιο 1 παρατίθενται γενικά στοιχεία για την ιστορία της Αθωνικής χερσονήσου, για τη διοίκηση του Αγίου Όρους καθώς και τη συνταγματική του προστασία. Στο Κεφάλαιο 2 γίνεται μια αναφορά στα πλούσια φυσικά χαρακτηριστικά της χερσονήσου, όπως και στη γεωτεκτονική θέση που κατέχει και που επηρεάζει και τη σεισμικότητα της περιοχής. Στο Κεφάλαιο 3 επικεντρωνόμαστε στη δόμηση στο Άγιο Όρος. Συγκεκριμένα με την Αγιορείτικη αρχιτεκτονική και την προέλευσή της, αλλά και τους κανόνες και τις αρχές δόμησής της. Επίσης, ασχολούμαστε με τις κατηγορίες κτισμάτων που βρίσκονται στο Άγιο Όρος οι οποίες είναι οι Μονές, οι Σκήτες, τα Κελλία, οι Καλύβες, τα Καθίσματα και τα Ησυχαστήρια ή Ασκητήρια. Στο Κεφάλαιο 4 αναφερόμαστε στην αποκατάσταση των οικισμών που περιγράφτηκε, στους τρόπους και τις μεθόδους επέμβασης και συγκεκριμένα σε ξύλινα δομικά στοιχεία αλλά και τοιχοποιίες, στοιχεία που αποτελούν κυρίως τους οικισμούς του Αγίου Όρους. Στο Κεφάλαιο 5 ξεκινάμε με μια ιστορική αναφορά σε Πύργους και Αρσανάδες του Όρους καθώς και στην αρχιτεκτονική τους. Στη συνέχεια γίνεται η ταξινόμησή τους ανάλογα με τα κατασκευαστικά και μορφολογικά τους στοιχεία. Τέλος το μεγαλύτερο τμήμα της εργασίας αποτελεί η παρουσίαση των επεμβάσεων και των εργασιών αποκατάστασης που έχουν γίνει σε κάποιους από αυτούς ενώ παρουσιάζονται και δυο από τους πολλούς ερειπωμένους πύργους της χερσονήσου. Το Κεφάλαιο 6 κλείνει με κάποιες παρατηρήσεις και συμπεράσματα στα οποία καταλήξαμε μετά την επεξεργασία και μελέτη των στοιχείων που παρουσιάστηκαν προηγουμένως.