Μελέτη της έκφρασης της ακουαπορίνης 7 στο λιπώδη ιστό στα παιδιά και διερεύνηση της συμμετοχής της σε μηχανισμούς ανάπτυξης νοσογόνου παχυσαρκίας

• Κύριος συγγραφέας: Οικονόμου, Ελένη
• Άλλοι συγγραφείς: Γκρέκα- Σπηλιώτη, Βασιλική
• Μορφή: Thesis
• Γλώσσα: Greek
• Έκδοση: 2019
• Θέματα: Ακουαπορίνη 7; Παιδική παχυσαρκία; Λιπώδης ιστός; Aquaporin 7; Childhood obesity; Adipose tissue; 618.923 98

Η παιδική παχυσαρκία αποτελεί σημαντικό πρόβλημα παγκοσμίως, καθώς προδιαθέτει στην ανάπτυξη μεταβολικών διαταραχών της σηματοδοτικής οδού της ινσουλίνης στο λιπώδη ιστό, ήδη από την εφηβεία. Η πρωτεϊνική κινάση Β (ΡΚΒ/ Akt2) διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ινσουλινο-επαγόμενη μετατόπιση του μεταφορέα γλυκόζης 4 (Glut4) στην πλασματική μεμβράνη για πρόσληψη γλυκόζης από το λιποκύτταρο. Η AQP7, ένας δίαυλος νερού/ γλυκερόλης, ρυθμίζει την έξοδο της γλυκερόλης από τα λιποκύτταρα και επηρεάζει την ομοιοστασία της γλυκόζης και των λιπιδίων. Μεταβολές της έκφρασης της AQP7 στους ενήλικες οδηγούν σε μειωμένη έξοδο γλυκερόλης από τα λιποκύτταρα, με συνεπακόλουθη υπερτροφία και προδιάθεση για εμφάνιση παχυσαρκίας και σακχαρώδη διαβήτη. Επιπλέον, μεταλλάξεις του υποκινητή του γονιδίου της AQP7, πιθανόν, να οδηγούν σε αναστολή της μεταγραφικής ρύθμισης του γονιδίου, συμβάλλοντας έτσι σε μειωμένη έξοδο της γλυκερόλης από τα λιποκύτταρα. Ο μεταβολικά "μη υγιής" λιπώδης ιστός, ενδεχομένως, να υποδεικνύει διαταραχές στη βιοσύνθεση της HDL και στο μεταβολισμό των λιπιδίων. Για να διερευνηθεί η πιθανή συμμετοχή σε μηχανισμούς ανάπτυξης παθολογικής αντίστασης στην ινσουλίνη και παιδικής παχυσαρκίας, μελετήθηκε η έκφραση των μορίων Akt2, Glut4 και AQP7 σε ιστοκαλλιέργειες λιποκυττάρων λεπτόσωμων και παχύσαρκων παιδιών και εφήβων σε σχέση με τα επίπεδα νηστείας ινσουλίνης και γλυκερόλης ορού. Επιπλέον, αλληλουχήθηκε ο υποκινητής του γονιδίου της AQP7, προκειμένου να εντοπιστούν πιθανές μεταλλάξεις ή/ και πολυμορφισμοί και να διερευνηθεί κατά πόσον μπορεί να αυτοί να συμβάλλουν στην προδιάθεση για εμφάνιση παχυσαρκίας και των συνοδών μεταβολικών της επιπλοκών. Μεθοδολογία: Το γενωμικό DNA απομονώθηκε από το αίμα 61 (46 προεφηβικών, 15 εφηβικών) λεπτόσωμων (BMI <85%) και 41 (22 προεφηβικών, 19 εφηβικών) παχύσαρκων (BMI> 95%) παιδιών. Τα δείγματα αλληλουχήθηκαν για την περιοχή -2580 (2421) έως -1161 (3840) του υποκινητή του γονιδίου της ΑΟΡ7. Πρωτογενείς in vitro καλλιέργειες πρώιμων και ώριμων λιποκυττάρων των παιδιών αναπτύχθηκαν από χειρουργικές βιοψίες κοιλιακού υποδόριου λιπώδους ιστού. Η μελέτη της γονιδιακής και πρωτεϊνικής έκφρασης των Akt2, Glut4 και AQP7 έγινε με RT-PCR και ανοσοαποτύπωση κατά western, αντίστοιχα. Τα επίπεδα νηστείας ινσουλίνης και γλυκερόλης ορού εκτιμήθηκαν με τη μέθοδο ELISA. Αποτελέσματα: Η πρωτεϊνική έκφραση των Akt2 και p-Akt2 βρέθηκε μειωμένη στα μεγαλύτερα λεπτόσωμα προεφηβικά παιδιά σε σύγκριση με τα μικρότερα λεπτόσωμα προεφηβικά και τους λεπτόσωμους έφηβους (p=0.01). Η πρωτεϊνική έκφραση του Glut4 ήταν μειωμένη στα μεγαλύτερα παχύσαρκα προεφηβικά παιδιά σε σύγκριση με τα μικρότερα παχύσαρκα προεφηβικά παιδιά και τους παχύσαρκους εφήβους (p=0.049 και p=0.014, αντίστοιχα). Επιπλέον, βρέθηκε σημαντικά αυξημένη στους παχύσαρκους εφήβους σε σύγκριση με τους αντίστοιχους λεπτόσωμους (p =0.01), παρά τη σημαντική μείωση που παρατηρήθηκε στο p-Akt2 (p=0.05). Η έκφραση του mRNA της AQP7 ήταν αυξημένη στα μικρότερα παχύσαρκα προεφηβικά παιδιά, αλλά μειωμένη στους παχύσαρκους έφηβους (p=0.014), οι οποίοι είχαν επίσης αυξημένα επίπεδα ινσουλίνης νηστείας και HOMA-IR. Οι λεπτόσωμοι έφηβοι και τα μικρότερα παχύσαρκα προεφηβικά παιδιά είχαν αυξημένη πρωτεϊνική έκφραση της 41 kDa ισομορφής της AQP7 (p=0.001 και p=0.005, αντίστοιχα). Τα παχύσαρκα εφηβικά παιδιά που εξέφραζαν την 34 kDa ισομορφή της AQP7 είχαν χαμηλότερα επίπεδα τριγλυκεριδίων από εκείνα που δεν την εξέφραζαν (p=0.013). Στα λεπτόσωμα παιδιά, τα επίπεδα τριγλυκεριδίων παρουσίαζαν αρνητική συσχέτιση με την ισομορφή των 34 kDa (p=0.033). Η ινσουλίνη ήταν σημαντικά αυξημένη στα μεγαλύτερα λεπτόσωμα και παχύσαρκα προεφηβικά παιδιά και τους λεπτόσωμους και παχύσαρκους εφήβους σε σύγκριση με τα μικρότερα λεπτόσωμα και παχύσαρκα προεφηβικά παιδιά (p≤0.004). Η γλυκερόλη βρέθηκε σημαντικά αυξημένη στα μικρότερα παχύσαρκα προεφηβικά παιδιά σε σύγκριση με τα αντίστοιχα λεπτόσωμα (p=0.008) και σε σχέση με τα μεγαλύτερα παχύσαρκα προεφηβικά και εφηβικά παιδιά. Μία πρωτοεμφανιζόμενη μετάλλαξη στη θέση -2185 του υποκινητή (T2816A) εντοπίστηκε σε ένα μεγαλύτερο παχύσαρκο προεφηβικό παιδί, το οποίο επίσης παρουσίαζε μειωμένη mRNA έκφραση AQP7, αυξημένα επίπεδα νηστείας γλυκερόλης ορού και χαμηλά επίπεδα νηστείας ινσουλίνης ορού. Εντοπίστηκαν 4 πρωτοεμφανιζόμενοι μονονουκλεοτιδικοί πολυμορφισμοί (SNP) στις θέσεις -2291 (Α2710G), -2219 (C2782A), -2091 (C2910A) και -1932 (G3069A) του υποκινητή, μαζί με τον ήδη γνωστό SNP στη θέση -1884 (C3117T), με rs3758268. Η μελέτη των απλότυπων έδειξε ότι ο υπολειπόμενος απλότυπος GAAT, για τις θέσεις -2291, -2219, -2091 και -1884 του υποκινητή, συσχετίστηκε με χαμηλότερα επίπεδα HDL χοληστερόλης ορού (p=0.011) και θετικό οικογενειακό ιστορικό σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 ή διαβήτη κύησης (ΣΔτ2/ΣΔΚ) (ρ=0.001). Συμπεράσματα: Η χαμηλότερη έκφραση mRNA της AQP7 στα παχύσαρκα εφηβικά παιδιά, τα οποία έχουν επίσης υψηλότερη πρωτεϊνική έκφραση Glut4 και χαμηλότερη έκφραση p-Akt2 και, συνεπώς, αυξημένη πρόσληψη γλυκόζης, ενδεχομένως, αντικατοπτρίζει την προδιάθεση για υπερτροφία λιποκυττάρων και μεταβολική δυσλειτουργία, όπως στους ενήλικες, ενώ τα μικρότερα παχύσαρκα προεφηβικά παιδιά μπορεί να είναι προστατευμένα από αυτό. Η μειωμένη πρωτεϊνική έκφραση Glut4 και Akt2 στα μεγαλύτερα λεπτόσωμα προεφηβικά παιδιά, μαζί με αυξημένα επίπεδα ινσουλίνης νηστείας ορού, πιθανώς, συμβάλλει στην προετοιμασία αυτής της ηλικιακής ομάδας για τη φυσιολογική "αντίσταση στην ινσουλίνη" της εφηβείας. Η αυξημένη έκφραση της ισομορφής των 41 kDa στα λεπτόσωμα εφηβικά παιδιά, μπορεί να αντικατοπτρίζει τις αυξημένες ενεργειακές ανάγκες της εφηβείας σε γλυκερόλη, ενώ στα μικρότερα λεπτόσωμα προεφηβικά παιδιά, σε συνδυασμό με τη χαμηλά επίπεδα ινσουλίνης και τα αυξημένα επίπεδα γλυκερόλης, μπορεί να είναι προστατευτική έναντι της ανάπτυξης υπερτροφικών λιποκυττάρων. Η πρωτοεμφανιζόμενη μετάλλαξη -2185 (T2816A) μπορεί να σχετίζεται με μειωμένη γονιδιακή έκφραση της AQP7 και υψηλά επίπεδα γλυκερόλης πλάσματος, που, πιθανώς, συμβάλλουν στον παχύσαρκο φαινότυπο. Ο πρωτοεμφανιζόμενος υπολειπόμενος απλότυπος GAAT των 4 SNP στις θέσεις -2291 (A2710G), -2219 (C2782A), -2091 (C2910A) και -1884 (C3117T) σε παιδιά και έφηβους με χαμηλή HDL χοληστερόλη και θετικό οικογενειακό ιστορικό ΣΔτ2/ΣΔΚ μπορεί να σχετίζεται με προδιάθεση για ανάπτυξη μεταβολικά ‘μη υγιούς’ λιπώδους ιστού και ΣΔτ2 στο μέλλον.