Συσχέτιση γονιδιωματικών βιοδεικτών σε γονίδια της οικογένειας KLF με τα επίπεδα της εμβρυικής αιμοσφαιρίνης στον άνθρωπο : προεκτάσεις στην εξατομίκευση της θεραπείας με υδροξυουρία ασθενών με β-τύπου αιμοσφαιρινοπάθειες

• Κύριος συγγραφέας: Στρατόπουλος, Απόστολος
• Άλλοι συγγραφείς: Πατρινός, Γεώργιος
• Μορφή: Thesis
• Γλώσσα: Greek
• Έκδοση: 2019
• Θέματα: Φαρμακογονιδιωματική; Υδροξυουρία; β-αιμοσφαιρινοπάθειες; Pharmacogenomics; Hydroxyurea; b-hemoglobinopathies; KLF; HbF; 616.151 042

Οι αιμοσφαιρινοπάθειες, συμπεριλαμβανομένης της δρεπανοκυτταρικής αναιμίας και της β-θαλασσαιμίας, συγκαταλέγονται ανάμεσα στις πλέον κοινές μονογονιδιακές διαταραχές παγκοσμίως. Γνώρισμά τους είναι οι ανωμαλίες είτε στη δομή είτε στην ποσότητα μιας εκ των δύο σφαιρινικών υπομονάδων α και β. Ως και σήμερα, οι θεραπευτικές προσεγγίσεις για την αντιμετώπισή τους είναι περιορισμένες. Ένας τρόπος θεραπείας που θεωρείται πολλά υποσχόμενος είναι η επαγωγή της γ-σφαιρίνης, με απώτερο σκοπό την αύξηση των επιπέδων της εμβρυικής αιμοσφαιρίνης HbF, προς βελτίωση της κλινικής εικόνας των ασθενών. Η μοναδική φαρμακευτική ουσία που έχει λάβει την έγκριση του Οργανισμού Τροφίμων και Φαρμάκων των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής (FDA) για την επαγωγή της HbF σε δρεπανοκυτταρικούς ασθενείς είναι η υδροξυουρία (HU). Υπάρχει πληθώρα μελετών που αφορούν τη χορήγηση της HU σε πάσχοντες από β-θαλασσαιμία και που έχουν καταδείξει μεγάλη ετερογένεια στην ανταπόκριση των ασθενών σε αυτή. Έτσι, ένας μεγάλος αριθμός αυτών των μελετών επικεντρώνεται στους μεταγραφικούς παράγοντες που συμμετέχουν στη ρύθμιση της παραγωγής της εμβρυικής αιμοσφαιρίνης. Μια τέτοια οικογένεια μεταγραφικών παραγόντων είναι και αυτοί της οικογένειας τύπου Kruppel, οι οποίοι μεσολαβούν στην εναλλαγή της έκφρασης των γονιδίων των δύο σφαιρινικών συμπλεγμάτων (α και β) στη μεταστροφή των αιμοσφαιρινών κατά την ανάπτυξη. Στην παρούσα μελέτη εξετάστηκαν 4 μονονουκλεοτιδικοί πολυμορφισμοί επισήμανσης που εδράζονται σε 4 γονίδια Klf (συγκεκριμένα, οι πολυμορφισμοί rs2242189, rs2236599, rs11142398 και rs980112 των γονιδίων Klf3, Klf4, Klf9, Klf10 αντιστοίχως). Διερευνήθηκε τόσο η πιθανή τους συσχέτιση με τα αυξημένα επίπεδα της εμβρυικής αιμοσφαιρίνης, άρα και με την ηπιότερη κλινική εικόνα των β-θαλασσαιμικών ασθενών, όσο και η αντίστοιχη πιθανή συσχέτισή τους με την ανταπόκριση των διπλών ετεροζυγωτών σε β-θαλασσαιμία και δρεπανοκυτταρική αναιμία ασθενών στην θεραπεία με υδροξυουρία. Χρησιμοποιήθηκαν δείγματα (i) ατόμων υγιών, (ii) πασχόντων από εξαρτώμενη μεταγγίσεων β-θαλασσαιμία, (iii) πασχόντων από μη εξαρτώμενη μεταγγίσεων β-θαλασσαιμία και (iv) διπλά ετερόζυγων σε β-θαλασσαιμία και δρεπανοκυτταρική αναιμία, που λάμβαναν ως θεραπευτική αγωγή την υδροξυουρία. Η τελευταία κατηγορία πασχόντων διακρίθηκε περαιτέρω σε ανταποκρινόμενους στη θεραπεία με HU και σε μη ανταποκρινόμενους στη συγκεκριμένη θεραπεία με τη χρήση δύο κριτηρίων: του κριτηρίου αύξησης των επιπέδων της HbF σε ποσοστό μεγαλύτερο του 20% και του κριτηρίου τριπλασιασμού τους. Η ενίσχυση των αλληλουχιών πραγματοποιήθηκε με αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης και η γονοτύπηση είτε με RFLP ή με αλληλούχηση κατά Sanger. Ακολούθησε η στατιστική επεξεργασία των συχνοτήτων, τόσο στα αλληλόμορφα όσο και στους γονοτύπους των μελετούμενων ενδεικτικών πολυμορφισμών. Τα αποτελέσματα της στατιστικής ανάλυσης κατέδειξαν (Ι) πως ο πολυμορφισμός rs2236599 του Klf4 σχετίζεται πιθανώς (p=0,0396) με την ανταπόκριση των διπλά ετερόζυγων ασθενών στην υδροξυουρία (βάσει του κριτηρίου αύξησης των επιπέδων της HbF σε ποσοστό μεγαλύτερο του 20%) και (ΙΙ) πως ο πολυμορφισμός rs980112 του Klf10 είναι πιθανό να σχετίζεται σημαντικά (p=0,0431) με αυξημένα επίπεδα εμβρυικής αιμοσφαιρίνης HbF στους ασθενείς με μη εξαρτώμενη μεταγγίσεων β-θαλασσαιμία και, συνεπώς, με την ηπιότερη κλινική τους εικόνα.