| Περίληψη: | H πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια (ΠΩΑ) είναι μια ετερογενής διαταραχή που χαρακτηρίζεται από απώλεια της ωοθηκικής λειτουργίας σε γυναίκες νεότερες των 40 ετών. Ανεξάρτητα από το ακριβές αίτιο, η πρώιμη καθολική ενεργοποίηση των αρχέγονων ωοθυλακίων και η επακόλουθη εξάντληση της δεξαμενής τους θεωρείται ένας από του πιθανούς μηχανισμούς πρόκλησης της ΠΩΑ. Πρόσφατες μελέτες σε μοντέλα γενετικά τροποποιημένων ποντικών έδειξαν ότι συγκεκριμένα γονίδια, όπως τα Foxo3a, FoxL2, AMH, p27, PTEN, καταστέλλουν την ωοθυλακική ενεργοποίηση, διατηρώντας τα αρχέγονα ωοθυλάκια σε κατάσταση αδράνειας. Απώλεια της έκφρασης των γονιδίων αυτών στην ωοθήκη knockout μεταλλαγμένων ποντικών επιφέρει καθολική ενεργοποίηση και εξάντληση των αρχέγονων ωοθυλακίων με αποτέλεσμα την ανάπτυξη ενός φαινοτύπου παρόμοιου με την ανθρώπινη ΠΩΑ. Αντίστοιχα, μελέτες σε δείγματα ωοθηκικού ιστού ασθενών με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (ΣΠΩ) έχουν διαπιστώσει μειωμένο αριθμό αρχέγονων ωοθυλακίων και αυξημένο αριθμό αναπτυσσόμενων ωοθυλακίων, γεγονός που υποδηλώνει μια πιθανή μερική αύξηση της ωοθυλακικής ενεργοποίησης. Ο κύριος σκοπός της μελέτης μας ήταν η εκτίμηση, για πρώτη φορά εξ’ όσων γνωρίζουμε στη βιβλιογραφία, της έκφρασης των γονιδίων Foxo3a, FoxL2, p27, PTEN, AMH και του υποδοχέα τύπου ΙΙ της ΑΜΗ (AMHR2) σε επίπεδο mRNA σε ωοθηκικό ιστό γυναικών με ΠΩΑ συγκριτικά με υγιείς μάρτυρες με φυσιολογική εμμηνορρυσία. Υποθέσαμε ότι τα ανωτέρω γονίδια, ως αναστολείς της ενεργοποίησης των αρχέγονων ωοθυλακίων, θα υποεκφράζονται σε ασθενείς με ΠΩΑ. Ο δευτερεύων σκοπός της μελέτης ήταν η εκτίμηση των επιπέδων mRNA των ιδίων γονιδίων σε ωοθηκικό ιστό γυναικών με ΣΠΩ σε σχέση με υγιείς μάρτυρες.
Μεθοδολογία: Βιοψία ωοθηκικού ιστού πραγματοποιήθηκε σε πέντε ασθενείς με ΠΩΑ (ορίστηκε ως αμηνόρροια για τουλάχιστον 4 μήνες, υποοιστρογοναιμία και επίπεδα της γοναδοτροπίνης FSH>40 mIU/L σε δύο διαφορετικές μετρήσεις με απόσταση 4 εβδομάδων σε ασθενείς ηλικίας < 40 ετών), τρεις ασθενείς με ΣΠΩ (διάγνωση με βάση τα αναθεωρημένα κριτήρια του Ρότερνταμ) και σε έξι γυναίκες με φυσιολογική εμμηνορρυσία και παρόμοια ηλικιακή κατανομή, οι οποίες αποτέλεσαν την ομάδα ελέγχου. Η βιοψία έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια διαγνωστικής λαπαροσκόπησης για διερεύνηση υπογονιμότητας ή επεμβατικής λαπαροσκόπησης για οξεία κοιλία ή/και καλοήθεις γυναικολογικές παθήσεις. Η γονιδιακή έκφραση σε επίπεδο mRNA μελετήθηκε με τη μέθοδο της ποσοτικής αντίδρασης πολυμεράσης (quantitative real-time PCR). Επίσης, πραγματοποιήθηκε μορφολογική ανάλυση των ωοθηκικών βιοψιών, προκειμένου να εξετασθεί η παρουσία αρχέγονων ή άλλων τύπων αναπτυσσόμενων ωοθυλακίων. Όλες οι ασθενείς έδωσαν έγγραφη συγκατάθεση προκειμένου να συμπεριληφθούν στη μελέτη.
Αποτελέσματα: Διαπιστώθηκε μια στατιστικά σημαντική μείωση της mRNA έκφρασης των γονιδίων Foxo3a, FoxL2 και p27 σε ωοθηκικό ιστό ασθενών με ΠΩΑ συγκριτικά με τις γυναίκες της ομάδας ελέγχου (p=0.017, p=0.017 και p=0.030, αντίστοιχα). Η mRNA έκφραση των γονιδίων AMH, PTEN και AMHR2 σε βιοψίες ασθενών με ΠΩΑ ήταν επίσης μειωμένη. Όμως, οι διαφορές αυτές δεν ήταν στατιστικές σημαντικές (p=0.143, p=0.247 και p=0.662, αντίστοιχα). Όσον αφορά τις βιοψίες ασθενών με ΣΠΩ, μόνο για το γονίδιο PTEN ανευρέθηκε στατιστικά σημαντική αύξηση των mRNA επιπέδων σε σχέση με τις γυναίκες της ομάδας ελέγχου (p = 0.023). Η μορφολογική ανάλυση των ωοθηκικών βιοψιών έδειξε πλήρη έλλειψη ωοθυλακικών δομών στις ασθενείς με ΠΩΑ.
Συμπεράσματα: Τα ευρήματα της μελέτης μας υποδηλώνουν ένα πιθανό ρόλο για τα γονίδια Foxo3a, FoxL2 και p27 στην παθογένεση της ανθρώπινης ΠΩΑ, με δυνητικές μελλοντικές διαγνωστικές και θεραπευτικές εφαρμογές. Αντίθετα, λόγω του μικρού αριθμού δειγμάτων, είναι δύσκολο να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα αναφορικά με την έκφραση των εξεταζομένων γονιδίων σε ασθενείς με ΣΠΩ. Αδιαμφισβήτητα, η οριστική επιβεβαίωση της συμμετοχής των εξεταζομένων γονιδίων στους παθογενετικούς μηχανισμούς της ΠΩΑ ή/και του ΣΠΩ απαιτεί μεγαλύτερες σειρές ασθενών, προκειμένου να επαληθευθούν τα αποτελέσματά μας για τις ασθενείς με ΠΩΑ, να εξετασθεί ένα πιθανό παρόμοιο πρότυπο και στις γυναίκες με ΣΠΩ και να διερευνηθεί η γονιδιακή έκφραση σε επίπεδο πρωτεΐνης.
|
|---|
