| Περίληψη: | Τα κοινά έχουν μπει για τα καλά στη σύγχρονη συζήτηση· συζήτηση γύρω από τη διαχείριση – διακυβέρνηση και προστασία του περιβάλλοντος αλλά και γενικότερα γύρω από τη μορφή οργάνωσης και αναπαραγωγής της κοινωνικής και οικονομικής ζωής. Η ιστορικότητα βέβαια, η αξιακή φόρτιση και η πολυσημικότητα που χαρακτηρίζουν την έννοια των κοινών, έχουν οδηγήσει σε ένα μωσαϊκό προσεγγίσεων. Από τους πόρους κοινής δεξαμενής της Ostrom, τα κοινά ως μορφή περιβαλλοντικής διαχείρισης και προστασίας, τα κοινά ως ηθική και δικαιική επιταγή, τα κοινά ως εναλλακτική μορφή οικονομικής παραγωγής, μέχρι τα κοινά ως ιδεολογικοπολιτικό πρόταγμα, η έννοια των κοινών χρησιμοποιείται σήμερα με ένα μεγάλο εννοιολογικό εύρος, περιγράφοντας πολλές φορές ακόμα και συγκρουόμενους σκοπούς και πραγματικότητες.
Πέρα από την αρχική αισιοδοξία που γεννά ο λόγος για τα κοινά, βασικά συστατικά χαρακτηριστικά του οποίου είναι η συνεργατικότητα, η συμμετοχικότητα, η αυτοοργάνωση, η αυτοδιαχείριση, η ομοθυμία που χαίρει αυτός ο λόγος (από το βραβείο Νόμπελ που απονεμήθηκε στην Ostrom για το έργο της πάνω στους πόρους κοινής δεξαμενής, την υιοθέτηση της γλώσσας των κοινών από ιδρύματα σαν τη Παγκόσμια Τράπεζα, έως το ξαφνικό ενδιαφέρον από μεγάλο μέρος της ριζοσπαστικής διανόησης) δημιουργεί εύλογα επιφυλακτικότητα.
Επικεντρώνοντας στο περιβάλλον, το οποίο αναπόφευκτα αναλύεται στην οικονομική, την κοινωνική, την πολιτική, την ιδεολογική, την φιλοσοφική διάσταση, μια κριτική εξέταση της θεωρίας των κοινών σε διαλεκτική και υλιστική βάση καταδεικνύει τις αδυναμίες, τους περιορισμούς, αλλά και τις αντιφάσεις που εμπεριέχει η τελευταία. Γεγονός είναι πως πέρα από τις όποιες αδυναμίες των κοινών σε φιλοσοφικό και θεωρητικό επίπεδο, ένα μεγάλο μέρος της συζήτησης για τα κοινά φαίνεται να προέρχεται από, να ταυτίζεται με, και να εξυπηρετεί, αυτό που σε πρώτη ανάγνωση φαίνεται να εναντιώνεται: το νεοφιλελεύθερο λόγο και τις επιταγές του ως πρόγραμμα διακυβέρνησης.
Ειδικότερα όσον αφορά τη διαχείριση – διακυβέρνηση και προστασία των περιβαλλοντικών αγαθών, οι διάφορες θεωρίες για τα κοινά δε φαίνεται να πηγαίνουν μακριά. Η ενστικτώδης, κάθετη απόρριψη ενός κεντρικού μηχανισμού περιβαλλοντικής διακυβέρνησης και προστασίας και η προσκόλληση στις έννοιες της κοινότητας, της τοπικοποίησης, της αυτοδιαχείρισης, δεν αφήνει πολλά περιθώρια ούτε για δικαιότερη περιβαλλοντική διακυβέρνηση, αλλά ούτε και για αποτελεσματικότερη περιβαλλοντική προστασία.
Για πραγματικά κοινά περιβαλλοντικά αγαθά και αποτελεσματική περιβαλλοντική προστασία, πρέπει να εξεταστούν προβλήματα τα οποία δεν είναι επιλύσιμα με απλές μεταρρυθμίσεις τοπικών κανόνων. Είναι επιστημονικά και πολιτικά επιβεβλημένη η επανεξέταση της δυνατότητας ενός κρατικού μηχανισμού να αποτελέσει έναν αξιόπιστο σύμμαχο, έναν φύλακα των δημόσιων και των κοινών αγαθών, ακόμα και αν μια τέτοια τεχνική διακυβέρνησης να πρέπει να εφευρεθεί εκ νέου.
|
|---|
