| Περίληψη: | Ο καρκίνος του μαστού είναι μια ετερογενής, πολύπλοκη κακοήθεια, που προκαλεί κάθε χρόνο εκατομμύρια θανάτους, ενώ υπολογίζεται ότι μια στις οκτώ γυναίκες θα νοσήσει κάποια στιγμή στη ζωή της. Όλοι οι ιστοί και τα όργανα περιβάλλονται από ένα μίγμα κυττάρων και μη-κυτταρικών συστατικών που σχηματίζουν καλά οργανωμένα τρισδιάστατα δίκτυα, που ονομάζονται εξωκυττάριοι χώροι (ECM). Τα κύτταρα αλληλεπιδρούν με το μακρομοριακό αυτό δίκτυο μέσω των υποδοχέων της κυτταρικής τους επιφάνειας και λαμβάνουν σήματα από τον ECM που υπαγορεύουν τη συμπεριφορά τους και με ειδικά ενδοκυττάρια μηνυματοφόρα μόρια τα οποία αναλαμβάνουν την περαιτέρω μεταγωγή σήματος. Η οικογένεια των Src κινασών (Src family kinases; SFKs) είναι κινάσες με δράση κινάσης τυροσίνης που δεν αποτελούν υποδοχείς και αποτελείται από εννέα μέλη με το πλέον γνωστό και καλά χαρακτηρισμένο να είναι η c-Src. Η c-Src είναι γνωστό ότι υπερεκφράζεται ή / και είναι υπερενεργοποιημένη σε πληθώρα καρκίνων μεταξύ των οποίων και του μαστού, ως απόρροια της αυξημένης ή απορρυθμισμένης έκφρασης σηματοδοτικά ανοδικών μορίων όπως οι υποδοχείς με δράση κινάσης τυροσίνης (RTKs), οι ιντεγκρίνες και άλλες ενδοκυττάριες κινάσες τυροσίνης (όπως η FAK). Η βασική λειτουργία των SFKs είναι η μεταγωγή σήματος από τον εξωκυττάριο χώρο και η ρύθμιση ποικίλων βιολογικών λειτουργιών όπως: ο πολλαπλασιασμός, η επιβίωση, η διαφοροποίηση, η προσκόλληση, η μετανάστευση, η αγγειογένεση και η διήθηση των κυττάρων. Η διασταυρούμενη επικοινωνία μεταξύ των SFKs και RTKs είναι υπεύθυνη για την ανάπτυξη του όγκου αλλά λειτουργεί και ως μηχανισμός αντίστασης σε θεραπείες. Τα microRNAs είναι μικρά (20-23 νουκλεοτιδίων) μονής αλυσίδας, ενδογενή μόρια RNA που ρυθμίζουν την γονιδιακή έκφραση. Σε περιπτώσεις καρκίνου εμφανίζεται απορρύθμιση της έκφρασης των microRNAs υποδηλώνοντας ένα μηχανιστικό ρόλο στην πρόοδο της νόσου. Μπορούν να στοχεύουν μια πληθώρα γονιδίων στόχων μέσω της 3’ UTR και είναι γνωστό ότι οι SFKs είναι ένας πιθανός και σημαντικός στόχος. Στην παρούσα διπλωματική εργασία επιλέχθηκε να μελετηθεί ο ρόλος του σηματοδοτικού μονοπατιού των Src κινασών σε καρκινικές σειρές μαστού με διαφορετικό προφίλ έκφρασης οιστρογονοϋποδοχέων σε σχέση με τις λειτουργικές τους ιδιότητες, την έκφραση (μεταγραφικό και πρωτεϊνικό επίπεδο) σημαντικών πρωτεολυτικών μορίων του εξωκυττάριου χώρου αλλά για πρώτη φορά στην σχέση μεταξύ των κινασών Src και χαρακτηριστικών ιδιοτήτων των καρκινικών βλαστικών κυττάρων. Επιπλέον εξετάστηκε κατά πόσο η c-Src ρυθμίζει αλλά και ρυθμίζεται από το microRNAs-200b, καθώς και ο ρόλος του συγκεκριμένου microRNA στην έκφραση φλεγμονωδών διαμεσολαβητών και πρωτεολυτικών μορίων του εξωκυττάριου χώρου. Τα αποτελέσματα της παρούσας εργασίας καταδεικνύουν τον κομβικό ρόλο των SFKs στη ρύθμιση της επιθετικότητας των καρκινικών κυττάρων μέσω της μείωση κυτταρικών λειτουργιών όπως: ο πολλαπλασιασμός, η μετανάστευση, η διήθηση, η αγγειογένεση και την αναπάντεχη αύξηση της κυτταρικής προσκόλλησης. Επιπλέον η αναστολή των SFKs επιφέρει τη μείωση σε μεταγραφικό και πρωτεϊνικό επίπεδο σημαντικών πρωτεολυτικών μορίων του ECM (όπως οι MMPs και ενεργοποιητές του πλασμινογούνου), υπεύθυνα για την αποικοδόμηση, τη διήθηση, τη μετάσταση και συνολικά την επιθετικότητα ενός όγκου. Επιπροσθέτως αποδεικνύεται η ρύθμιση χαρακτηριστικών καρκινικών βλαστικών κυττάρων (stemness) από τις SFKs και η μείωση βιοδεικτών stemness από την αναστολή των κινασών Src τόσο σε πρωτεϊνικό όσο και σε μεταγραφικό επίπεδο. Στο δεύτερο μέρος της εργασίας αποδείχθηκε ότι το microRNA-200b είναι υπεύθυνο για τη μειωμένη έκφραση φλεγμονωδών διαμεσολαβητών (για π.χ. ιντερλευκίνες) και πρωτεολυτικών ενζύμων (καθεψίνες) αλλά δεν επηρεάζει την ενεργοποίηση της c-Src όπως άλλα μέλη της οικογένειας των microRNAs-200. Συμπερασματικά τα αποτελέσματα αυτά αναδεικνύουν τον ρόλο των κινασών Src τόσο στην ρύθμιση της επιθετικότητας των καρκινικών κυττάρων όσο και στη ρύθμιση χαρακτηριστικών των καρκινικών βλαστικών κυττάρων, υποδηλώνοντας το πιθανό ρόλο των Src κινασών στη στοχευμένη / συνδυαστική θεραπεία του καρκίνου του μαστού.
|
|---|
