Ανθρωπογενείς επιπτώσεις στη σύνθεση των βιολογικών χαρακτηριστικών των αλιευμάτων

• Κύριος συγγραφέας: Τσιμάρα, Ελένη
• Άλλοι συγγραφείς: Τζανάτος, Ευάγγελος
• Μορφή: Thesis
• Γλώσσα: Greek
• Έκδοση: 2020
• Θέματα: Βιολογικά χαρακτηριστικά; Καθεστωτική αλλαγή; Κλιματική αλλαγή; Αλιεία; Biological traits; Regime shift; Climate change; Fisheries

Η κατανόηση της λειτουργίας των θαλάσσιων οικοσυστημάτων έχει καταστεί ένα από τα κύρια θέματα μελέτης της θαλάσσιας οικολογίας. Η αλιεία και η κλιματική αλλαγή έχουν επιδράσεις στα θαλάσσια οικοσυστήματα, διαφοροποιώντας τη δομή και τη λειτουργία τους. Σε μεγάλη κλίμακα, η ποσοτικοποίηση αυτών των επιδράσεων είναι δυνατόν να γίνει μέσω προσεγγίσεων βιολογικών χαρακτηριστικών (biological traits approaches). Με τον όρο βιολογικά χαρακτηριστικά αναφερόμαστε σε χαρακτηριστικά του βιολογικού κύκλου, της οικολογίας, της κατανομής και της συμπεριφοράς των ειδών που αποτελούν τμήματα του φαινοτύπου τους και επηρεάζουν την αρμοστικότητα των πληθυσμών. Σκοπός της εργασίας ήταν η μελέτη ανθρωπογενών επιδράσεων στη σύνθεση των βιολογικών χαρακτηριστικών στα μεσογειακά αλιεύματα (ψάρια, κεφαλόποδα και καρκινοειδή) χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της Ανάλυσης Βιολογικών Χαρακτηριστικών (Biological Traits Analysis). Πραγματοποιήθηκε ανάλυση χρονοσειρών αλιευτικών δεδομένων της Μεσογείου Θάλασσας (από τη βάση δεδομένων του Οργανισμού για τα Τρόφιμα και τη Γεωργία-Food and Agriculture Organisation-FAO), όπου διαπιστώθηκε τάση αλλαγής στη σύνθεση των χαρακτηριστικών αυτών (π.χ. στα χαρακτηριστικά βέλτιστη θερμοκρασία και διατροφική συμπεριφορά). Στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε ανάλυση με τη μέθοδο IRA (Integrated Resilience Assessment-Ολοκληρωμένη Ανάλυση Ελαστικότητας) για να διαπιστωθεί αν αυτές οι αλλαγές είναι αφενός συνολικές και αφετέρου αν είναι συνεχείς ή όχι, στην τελευταία περίπτωση ενδεχομένως υποδεικνύοντας ότι έχει πραγματοποιηθεί κάποια καθεστωτική αλλαγή (regime shift). Για την ανάλυση αυτή επιλέχθηκαν δέκα βιολογικά χαρακτηριστικά (διάρκεια ζωής, γονιμότητα, μέγιστο μήκος, ηλικία ωριμότητας, δίαιτα, τροφικό επίπεδο, αναπαραγωγική περίοδος, τύπος ενδιαιτήματος, βέλτιστο βάθος διαβίωσης, βέλτιστη θερμοκρασία διαβίωσης). Διερευνήθηκε αν το «σύστημα» των χαρακτηριστικών αυτών (εκφρασμένο ως η κύρια συνιστώσα μετά από Ανάλυση Κύριων Συνιστωσών) έχει μεταβληθεί συνολικά σε σχέση με (α) την παράμετρο της μέσης επιφανειακής θερμοκρασίας (sea surface temperature -SST) σε κλίμακα Μεσογείου προερχόμενης από δορυφορικά δεδομένα και, ανεξάρτητα, σε σχέση με (β) τη χωρητικότητα (ονομαστική αλιευτική προσπάθεια) του μεσογειακού αλιευτικού στόλου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Διαπιστώθηκε ότι έχει πραγματοποιηθεί καθεστωτική αλλαγή στα μέσα της δεκαετίας του ‘90, χρησιμοποιώντας ως επεξηγηματική μεταβλητή τόσο τη θερμοκρασία (με υστέρηση δύο ετών), όσο και την ονομαστική αλιευτική προσπάθεια (χωρίς υστέρηση). Εξετάστηκαν οι συνέπειες που μπορεί να έχουν επέλθει εξαιτίας της αλλαγής στη σύνθεση των βιολογικών χαρακτηριστικών. Επιπροσθέτως, η ίδια η αλλαγή στη σύνθεση βιολογικών χαρακτηριστικών έγινε απόπειρα να συνδεθεί με το να αναδειχθεί ο παράγοντας πίεσης που έπαιξε πιο σημαντικό ρόλο στην καθεστωτική αλλαγή: αν και οι δύο παράμετροι μάλλον έχουν επιδράσει συνεργιστικά, φαίνεται ότι πιο σημαντικό ρόλο έχει παίξει η κλιματική αλλαγή. Η σημασία της μελέτης έγκειται στη διαπίστωση της αλλαγής της λειτουργίας του υδάτινου οικοσυστήματος της Μεσογείου και στην ανάγκη λήψης κατάλληλων διαχειριστικών μέτρων.