Η χωροχρονική ανάλυση των τουριστικών δυναμικοτήτων ως εργαλείο σχεδιασμού & πολιτικής για την τουριστική ανάπτυξη νησιωτικών προορισμών : η περίπτωση της νήσου Κεφαλονιάς

• Κύριος συγγραφέας: Τσάμος, Γεώργιος
• Άλλοι συγγραφείς: Tsamos, George
• Γλώσσα: Greek
• Έκδοση: 2020
• Θέματα: Τουριστική ανάπτυξη; Σχεδιασμός και πολιτική; Βιώσιμη ανάπτυξη; Τουριστικοί προορισμοί; Tourism development; Planning and policy; Tourism destinations; Sustainable development

Η παρούσα ερευνητική εργασία αποσκοπεί σε μια συνολική θεώρηση των αιτιών και μηχανισμών διαμόρφωσης του τουριστικού νησιωτικού χώρου, με μια ιδιαίτερη προσέγγιση στη νήσο Κεφαλονιά. Η θεώρηση του τουριστικού χώρου και της αναπτυξιακής διαδικασίας που εγγράφεται σε αυτόν γίνεται μέσα από δύο διακριτές οπτικές: (α) ο χώρος αποτελεί πεδίο έρευνας και μελέτης και (β) ο χώρος αποτελεί πεδίο δράσης και παρέμβασης. Σύμφωνα με τη διάκριση αυτή, η συγκεκριμένη προσπάθεια εστιάζεται στην ανάλυση και στην ερμηνεία του κοινωνικού-οικονομικού και τουριστικού αναπτυξιακού «γίγνεσθαι». Ειδικότερα, σκοπός αυτής της εργασίας είναι ο προσδιορισμός μιας μεθοδολογικής προσέγγισης για την ανάλυση διαχρονικά: (α) των διαδικασιών και των δυνάμεων που οδηγούν στη συγκρότηση του τουριστικού χώρου και που συνεχίζουν να επηρεάζουν την εξελικτική του διαμόρφωση, και (β) του ρόλου, της σημασίας και των αποτελεσμάτων του σχεδιασμού για την τουριστική ανάπτυξη ως διαδικασία επέμβασης και ελέγχου της ανάπτυξης του τουριστικού χώρου. Με βάση, λοιπόν, τους ερευνητικούς στόχους της εργασίας συγκροτήθηκε το μεθοδολογικό εργαλείο προσέγγισης των χωρο-χρονικών παραμέτρων του τουριστικού φαινομένου σε νησιωτικούς προορισμούς για την ανάλυση και ερμηνεία: (α) του ρόλου του σχεδιασμού και της πολιτικής στη διαδικασία ανάπτυξης του τουριστικού χώρου, (β) των παραγόντων, των σχέσεων και των κοινωνικο-οικονομικών μετασχηματισμών που επενεργούν καθοριστικά στη διαμόρφωση του τουριστικού χώρου, (γ) των τουριστικών ροών και των μεταβολών τους και (δ) του σχηματισμού και ανασχηματισμού του παραγωγικού τουριστικού κεφαλαίου. Στα πλαίσια αυτά, η διερεύνηση του νησιωτικού χώρου της Κεφαλονιάς στη βάση επιλεγμένων χαρακτηριστικών του σχεδιασμού και της ασκηθείσας πολιτικής καθώς και της εξελικτικής χωρικής διάρθρωσης των τουριστικών δυναμικοτήτων, τροφοδότησε ένα πολύ-κριτηριακό σύστημα ταξινόμησης – χαρτογράφησης – ανάλυσης, με το οποίο αναγνωρίζονται οι μηχανισμοί και οι όροι μετασχηματισμού ενός συγκριτικού πλεονεκτήματος, όπως το σύνθετο νησιωτικό της τοπίο, διαμέσου συγκεκριμένων διαδικασιών, αρχικά σε αναπτυξιακή δυναμική και εν συνεχεία σε αναπτυξιακή προβληματική. Γίνεται, λοιπόν, φανερό ότι η σχέση οικονομικής ανάπτυξης και τουριστικής συγκέντρωσης δεν μπορεί να αναλυθεί παρά μόνο εφόσον αναφερθούμε στη διαδικασία της συσσώρευσης που στο δοσμένο κοινωνικο-οικονομικό πλαίσιο αποτελεί την κινητήριο δύναμη του αναπτυξιακού μηχανισμού. Με στόχο, λοιπόν, τον προσδιορισμό των βασικών αναπτυξιακών μηχανισμών που εξελίσσονται σε αναφορά με τον κτισμένο χώρο και την τουριστική δραστηριότητα, διερευνάται και αναλύεται στα πλαίσια αυτής της έρευνας, η αναπτυξιακή σημασία: (α) των επενδύσεων σε κτισμένο χώρο και (β) αυτής της ίδιας της τουριστικής συγκέντρωσης και των σχέσεων που της αντιστοιχούν. Εδικότερα, διερευνώνται και αναλύονται στον υπο-μελέτη νησιωτικό χώρο: (α) η παραγωγή του τουριστικού χώρου πραγματοποιούμενη σε ένα δοσμένο πλαίσιο παραγωγικών δυνάμεων και σχέσεων παραγωγής, (α) οι στόχοι και οι κύριες επιδιώξεις του σχεδιασμού και της πολιτικής για την τουριστική ανάπτυξη, (γ) οι πραγματοποιούμενες δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις, και (δ) αυτής της ίδιας της διαμορφούμενης τουριστικής παραγωγής, διάθεσης και κατανάλωσης, καθώς και των σχέσεων που τις αντιστοιχούν Η εν λόγω ερευνητική προσπάθεια συνολικής θεώρησης και ερμηνείας του σχεδιασμού και πολιτικής για την οργάνωση και ανάπτυξη του τουρισμού στον νησιωτικό χώρο της Κεφαλονιάς ικανοποιεί ένα διττό στόχο, καθώς μπορεί να (i) συμβάλλει στην ποιοτική βελτίωση της έρευνας σε θέματα σχεδιασμού και πολιτικής της τουριστικής ανάπτυξης, και ιδιαιτέρως στην ανάδειξη της χωροχρονικής ανάλυσης ως βασική συνιστώσα για το σχεδιασμό και τη πολιτική σε ήδη διαμορφωμένο νησιωτικό τουριστικό χώρο και (ii) προσφέρει τη δυνατότητα διαχρονικής ανάλυσης και ερμηνείας των πολιτικών, του σχεδιασμού, των μεγεθών και γενικότερα των τουριστικών δυναμικοτήτων που διαμορφώνουν το τουριστικό χώρο της Κεφαλονιάς. Η συγκεκριμένη εργασία συνιστά μια ουσιαστική προσπάθεια για τη χωροχρονική ανάλυση του αποτελέσματος του σχεδιασμού και πολιτικής για την τουριστική ανάπτυξη νησιωτικών προορισμών στην Ελλάδα. Η εν λόγω προτυποποιημένη διαδικασία και μεθοδολογία ανάπτυξης της χωροχρονικής ανάλυσης αναδεικνύεται σε ένα αξιόπιστο εργαλείο αφενός για την ερμηνεία και ανάπτυξη του τουρισμού στο χώρο και αφετέρου για το σχεδιασμό της τουριστικής πολιτικής και του ρόλου του κράτους κατά τη διαμόρφωση του τουριστικού νησιωτικού χώρου.