Αρχαιομετρική μελέτη προϊστορικής-νεολιθικής και υστερομινωικής ΙΙΙΓ κεραμικής από τη θέση Κεφάλα Βασιλικής, Ιεράπετρα Κρήτης
Η ανασκαφή που πραγματοποιήθηκε από τον αρχαιολόγο Θεόδωρο Ηλιόπουλο (1994-1996) στον μικρό λόφο “Κεφάλα” πλησίον του σημερινού οικισμού της Βασιλικής και πολύ κοντά στον γνωστό Πρωτομινωικό οικισμό της έφερε στο φως τμήμα Μινωικού οικισμού που χρονολογείται στους “Σκοτεινούς Αιώνες”, δηλαδή στην Υσ...
| Κύριος συγγραφέας: | |
|---|---|
| Άλλοι συγγραφείς: | |
| Μορφή: | Thesis |
| Γλώσσα: | Greek |
| Έκδοση: |
2020
|
| Θέματα: | |
| Διαθέσιμο Online: | http://hdl.handle.net/10889/14392 |
| id |
nemertes-10889-14392 |
|---|---|
| record_format |
dspace |
| institution |
UPatras |
| collection |
Nemertes |
| language |
Greek |
| topic |
Αρχαιομετρία Κεραμική Πετρογραφία Κεφάλα Βασιλικής Archaeometry Pottery Petrography Kephala Vasilikis |
| spellingShingle |
Αρχαιομετρία Κεραμική Πετρογραφία Κεφάλα Βασιλικής Archaeometry Pottery Petrography Kephala Vasilikis Πανταζή, Ελεάννα Αρχαιομετρική μελέτη προϊστορικής-νεολιθικής και υστερομινωικής ΙΙΙΓ κεραμικής από τη θέση Κεφάλα Βασιλικής, Ιεράπετρα Κρήτης |
| description |
Η ανασκαφή που πραγματοποιήθηκε από τον αρχαιολόγο Θεόδωρο Ηλιόπουλο (1994-1996) στον μικρό λόφο “Κεφάλα” πλησίον του σημερινού οικισμού της Βασιλικής και πολύ κοντά στον γνωστό Πρωτομινωικό οικισμό της έφερε στο φως τμήμα Μινωικού οικισμού που χρονολογείται στους “Σκοτεινούς Αιώνες”, δηλαδή στην Υστερομινωική ΙΙΙΓ/Πρωτογεωμετρική περίοδο (1200 π.Χ). Η θέση του οικισμού ως ένα επίπεδο φυσικό πέρασμα που συνδέει τη βόρεια με τη νότια ακτή με θέα τον Ισθμό της Ιεράπετρας σε συνδυασμό με το ιερό της Κεφάλας (το κυριότερο κτίριο του οικισμού στο οποίο λατρευόταν η Μινωική Θεά μεθ’ υψωμένων χειρών) προσδίδουν ιδιαίτερη σημασία στα μέχρι τώρα αρχαιολογικά ευρήματα. Κατά την ανασκαφή εκτός από τα χρηστικά αντικείμενα που βρέθηκαν στον οικισμό, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα λατρευτικά είδωλα (Θεές μεθ’ υψωμένων χειρών) και ο τελετουργικός εξοπλισμός που συμπληρώνει τα αρχαιολογικά ευρήματα στο ιερό. Επιπλέον, η ανασκαφή αποκάλυψε και ίχνη κατοίκησης από πιο πρώιμη εποχή και συγκεκριμένα την Τελική Νεολιθική/Πρωτομινωική Ι περίοδο.
Στο πλαίσιο της παρούσης μελέτης επιλέχθηκαν 72 δείγματα κεραμικής από το υλικό της ανασκαφής για περαιτέρω ανάλυση. Η πλειονότητα των δειγμάτων χρονολογείται στην Υστερομινωική ΙΙΙΓ περίοδο και πρόκειται κυρίως για οικιακά σκεύη (μαγειρικά σκεύη, πρόχοι, λεκάνες και πίθοι), λεπτότεχνη κεραμική (κύπελλα, σκύφοι και κύλικες), καθώς επίσης και τμήματα από τις Θεές μεθ’ υψωμένων χειρών του ιερού της Κεφάλας. Ένας μικρός αριθμός δειγμάτων ανήκει στην Τελική Νεολιθική/Πρωτομινωική Ι περίοδο που αντιπροσωπεύει την πιο πρώιμη κατοίκηση του οικισμού και περιλαμβάνει μικρού και μεσαίου μεγέθους ανοιχτά αγγεία.
Τα επιλεγμένα δείγματα αναλύθηκαν με την βοήθεια πετρογραφικών και ορυκτολογικών μεθόδων, ενώ παράλληλα πρόσφατες επιφάνειες θραύσης των κεραμικών εξετάστηκαν και μικροαναλύθηκαν στο Ηλεκτρονικό Μικροσκόπιο Σάρωσης. Η μελέτη των δειγμάτων επέτρεψε την αναγνώρισης της περιοχής προέλευσης των κεραμικών αντικειμένων, εκτιμήθηκε η πιθανή θερμοκρασία όπτησης και η ατμόσφαιρα που είχε αναπτυχθεί εντός του κλιβάνου, ενώ αναγνωρίστηκαν διαφορετικές συνταγές των κεραμικών υλών από την πρώιμη ως την κύρια φάση κατοίκησης του οικισμού. Επιπλέον, από την παρατήρηση στο ηλεκτρονικό μικροσκόπιο προσδιορίστηκε ο βαθμός υαλοποίησης που έχουν υποστεί τα κεραμικά αλλά και η χημική σύσταση της πρώτης ύλης (ασβεστούχος ή μη-ασβεστούχος). |
| author2 |
Ηλιόπουλος, Ιωάννης |
| author_facet |
Ηλιόπουλος, Ιωάννης Πανταζή, Ελεάννα |
| format |
Thesis |
| author |
Πανταζή, Ελεάννα |
| author_sort |
Πανταζή, Ελεάννα |
| title |
Αρχαιομετρική μελέτη προϊστορικής-νεολιθικής και υστερομινωικής ΙΙΙΓ κεραμικής από τη θέση Κεφάλα Βασιλικής, Ιεράπετρα Κρήτης |
| title_short |
Αρχαιομετρική μελέτη προϊστορικής-νεολιθικής και υστερομινωικής ΙΙΙΓ κεραμικής από τη θέση Κεφάλα Βασιλικής, Ιεράπετρα Κρήτης |
| title_full |
Αρχαιομετρική μελέτη προϊστορικής-νεολιθικής και υστερομινωικής ΙΙΙΓ κεραμικής από τη θέση Κεφάλα Βασιλικής, Ιεράπετρα Κρήτης |
| title_fullStr |
Αρχαιομετρική μελέτη προϊστορικής-νεολιθικής και υστερομινωικής ΙΙΙΓ κεραμικής από τη θέση Κεφάλα Βασιλικής, Ιεράπετρα Κρήτης |
| title_full_unstemmed |
Αρχαιομετρική μελέτη προϊστορικής-νεολιθικής και υστερομινωικής ΙΙΙΓ κεραμικής από τη θέση Κεφάλα Βασιλικής, Ιεράπετρα Κρήτης |
| title_sort |
αρχαιομετρική μελέτη προϊστορικής-νεολιθικής και υστερομινωικής ιιιγ κεραμικής από τη θέση κεφάλα βασιλικής, ιεράπετρα κρήτης |
| publishDate |
2020 |
| url |
http://hdl.handle.net/10889/14392 |
| work_keys_str_mv |
AT pantazēeleanna archaiometrikēmeletēproïstorikēsneolithikēskaiysterominōikēsiiigkeramikēsapotēthesēkephalabasilikēsierapetrakrētēs AT pantazēeleanna arhaeometricstudyofprehistoricneolithicandlateminoaniiicpotteryfromkephalavasilikisierapetracrete |
| _version_ |
1771297130753818624 |
| spelling |
nemertes-10889-143922022-09-05T04:59:32Z Αρχαιομετρική μελέτη προϊστορικής-νεολιθικής και υστερομινωικής ΙΙΙΓ κεραμικής από τη θέση Κεφάλα Βασιλικής, Ιεράπετρα Κρήτης Arhaeometric study of prehistoric-neolithic and late Minoan IIIC pottery from Kephala Vasilikis, Ierapetra Crete Πανταζή, Ελεάννα Ηλιόπουλος, Ιωάννης Χατζηπαναγιώτου, Κωνσταντίνος Παπαδάτος, Ιωάννης Pantazi, Eleanna Αρχαιομετρία Κεραμική Πετρογραφία Κεφάλα Βασιλικής Archaeometry Pottery Petrography Kephala Vasilikis Η ανασκαφή που πραγματοποιήθηκε από τον αρχαιολόγο Θεόδωρο Ηλιόπουλο (1994-1996) στον μικρό λόφο “Κεφάλα” πλησίον του σημερινού οικισμού της Βασιλικής και πολύ κοντά στον γνωστό Πρωτομινωικό οικισμό της έφερε στο φως τμήμα Μινωικού οικισμού που χρονολογείται στους “Σκοτεινούς Αιώνες”, δηλαδή στην Υστερομινωική ΙΙΙΓ/Πρωτογεωμετρική περίοδο (1200 π.Χ). Η θέση του οικισμού ως ένα επίπεδο φυσικό πέρασμα που συνδέει τη βόρεια με τη νότια ακτή με θέα τον Ισθμό της Ιεράπετρας σε συνδυασμό με το ιερό της Κεφάλας (το κυριότερο κτίριο του οικισμού στο οποίο λατρευόταν η Μινωική Θεά μεθ’ υψωμένων χειρών) προσδίδουν ιδιαίτερη σημασία στα μέχρι τώρα αρχαιολογικά ευρήματα. Κατά την ανασκαφή εκτός από τα χρηστικά αντικείμενα που βρέθηκαν στον οικισμό, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα λατρευτικά είδωλα (Θεές μεθ’ υψωμένων χειρών) και ο τελετουργικός εξοπλισμός που συμπληρώνει τα αρχαιολογικά ευρήματα στο ιερό. Επιπλέον, η ανασκαφή αποκάλυψε και ίχνη κατοίκησης από πιο πρώιμη εποχή και συγκεκριμένα την Τελική Νεολιθική/Πρωτομινωική Ι περίοδο. Στο πλαίσιο της παρούσης μελέτης επιλέχθηκαν 72 δείγματα κεραμικής από το υλικό της ανασκαφής για περαιτέρω ανάλυση. Η πλειονότητα των δειγμάτων χρονολογείται στην Υστερομινωική ΙΙΙΓ περίοδο και πρόκειται κυρίως για οικιακά σκεύη (μαγειρικά σκεύη, πρόχοι, λεκάνες και πίθοι), λεπτότεχνη κεραμική (κύπελλα, σκύφοι και κύλικες), καθώς επίσης και τμήματα από τις Θεές μεθ’ υψωμένων χειρών του ιερού της Κεφάλας. Ένας μικρός αριθμός δειγμάτων ανήκει στην Τελική Νεολιθική/Πρωτομινωική Ι περίοδο που αντιπροσωπεύει την πιο πρώιμη κατοίκηση του οικισμού και περιλαμβάνει μικρού και μεσαίου μεγέθους ανοιχτά αγγεία. Τα επιλεγμένα δείγματα αναλύθηκαν με την βοήθεια πετρογραφικών και ορυκτολογικών μεθόδων, ενώ παράλληλα πρόσφατες επιφάνειες θραύσης των κεραμικών εξετάστηκαν και μικροαναλύθηκαν στο Ηλεκτρονικό Μικροσκόπιο Σάρωσης. Η μελέτη των δειγμάτων επέτρεψε την αναγνώρισης της περιοχής προέλευσης των κεραμικών αντικειμένων, εκτιμήθηκε η πιθανή θερμοκρασία όπτησης και η ατμόσφαιρα που είχε αναπτυχθεί εντός του κλιβάνου, ενώ αναγνωρίστηκαν διαφορετικές συνταγές των κεραμικών υλών από την πρώιμη ως την κύρια φάση κατοίκησης του οικισμού. Επιπλέον, από την παρατήρηση στο ηλεκτρονικό μικροσκόπιο προσδιορίστηκε ο βαθμός υαλοποίησης που έχουν υποστεί τα κεραμικά αλλά και η χημική σύσταση της πρώτης ύλης (ασβεστούχος ή μη-ασβεστούχος). The excavation carried out by the archaeologist Thedoros Eliopoulos (1994-1996) on the small hill of “Kephala” near the modern village of Vasiliki and very close to its well-known Early Minoan settlement, uncovered part of a Minoan settlement dating to the “Dark Ages”, i.e. the Late Minoan (LM) IIIC/Early Geometric period (ca. 1200 BC). The hill of Kephala is an advantageous position overlooking the Isthmus of Ierapetra and the north-south passage. The position of the settlement in conjunction with the shrine of Kephala (the main building of the settlement in which the Minoan “Goddess with upraised arms” was worshiped) are of particular interest when considered alongside the archaeological findings. During the excavation in addition to the domestic vessels found in the settlement, equally important are the “Goddesses with upraised arms” and the ritual equipment that complements the archaeological findings in the shrine. Although, this is a single-phase architectural complex, excavation revealed vestiges of a much earlier occupation level dating to the Final Neolithic/Early Minoan I (FN/EM I) period. In the present study a total of 72 pottery samples from the excavation material were selected for further analysis. The majority of the samples date to the Late Minoan IIIC which is the main period of occupation and comprises domestic vessels (cooking pots, jugs, basins, and pithoi), fine wares (cups, bowls, kylikes) as well as parts of ritual figurines from the shrine of Kephala. A smaller part of the sampled pottery comes from the earlier strata and comprises small- and medium-sized open vessels of FN/EM I date. The pottery samples were analyzed using petrographic and mineralogical techniques, whereas fresh fracture surfaces were examined by Scanning Electron Microscopy. The examination of the pottery samples allowed the identification of the area of origin of the ceramic objects, estimated the equivalent firing temperature and the atmosphere developed in the kiln, while different fabric recipes were identified from the early to the main period of occupation. Furthermore, with the examination in the Scanning Electron Microscope we investigate the chemical composition of the clay paste (calcareous or non-calcareous) as well as the degree of vitrification. 2020-12-22T09:07:08Z 2020-12-22T09:07:08Z 2019-09 Thesis http://hdl.handle.net/10889/14392 gr 12 application/pdf |
