| Περίληψη: | Στη διατριβή μου διερευνώ τις στάσεις που εκφράζουν απέναντι στην ορθογραφία της Κοινής Νέας Ελληνικής (εφεξής, ΚΝΕ) άτομα εμπλεκόμενα στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση και προσεγγίζω την ορθογραφία ως ένα ζήτημα γλωσσικό, κοινωνικό και πολιτισμικό (βλ. Sebba 2007).
Με την τυποποίηση της εθνικής του γλώσσας και της εθνικής του ορθογραφίας, το νεοελληνικό έθνος-κράτος έχει επιχειρήσει να στηρίξει την οικοδόμησή του στην ιδέα της γλωσσικής και πολιτισμικής ομοιογένειας (πρβλ. Piller 2001, Johnson 2002). Σε αυτό το πλαίσιο κατασκευής της εθνικής ταυτότητας, η ορθογραφία της ΚΝΕ έχει ρυθμιστεί από το κριτήριο του εξορθολογισμού της γραφής, το οποίο επιχειρεί να συμβιβάσει την ιστορική αρχή με την αρχή της απλούστερης γραφής. Ωστόσο, τις τελευταίες δύο δεκαετίες, η έκδοση ενός λεξικού προωθεί για τη ρύθμιση της ορθογραφίας το αρχαϊστικό κριτήριο, το οποίο υποστηρίζει την κυριαρχία της ιστορικής αρχής και την αυστηρή διατήρηση του ετύμου. Στο πλαίσιο αυτό, τα δύο κριτήρια ορθογραφικής ρύθμισης αποτελούν σήμερα το αντικείμενο αντιπαράθεσης σχετικά με το ποιο είναι το καταλληλότερο να ρυθμίσει την ορθογραφία της νέας ελληνικής γλώσσας (βλ. Κακριδή-Φερράρι 2008, Παπαναστασίου 2008, Tseronis & Iordanidou 2009, Ιορδανίδου 2014). Δεδομένου δε ότι η εθνική ορθογραφία συνιστά στοιχείο του γραμματισμού στην πρότυπη γλώσσα, τα δύο αυτά κριτήρια μπορούν να θεωρηθούν ως συνδεδεμένα με δύο διαφορετικούς πολιτισμικούς γραμματισμούς. Από τη μία, το κριτήριο του εξορθολογισμού της γραφής πηγάζει από έναν νεοελληνικό πολιτισμικό γραμματισμό. Ο γραμματισμός αυτός δίνει έμφαση στη συγχρονία της πρότυπης γλώσσας και της γραφής της και επιχειρεί να παρουσιάσει τον ελληνικό πολιτισμό ως ένα εξελισσόμενο σύστημα αξίων με αφομοιωμένα γλωσσικά στοιχεία του παρελθόντος. Από την άλλη, το αρχαϊστικό κριτήριο προκύπτει από έναν αρχαιοπρεπή πολιτισμικό γραμματισμό, ο οποίος δίνει έμφαση στη διαχρονία της γλώσσας και της γραφής και, ως εκ τούτου, επιχειρεί να προβάλλει στοιχεία της κλασικής αρχαιότητας στο πολιτισμικό παρόν.
Παρά το γεγονός ότι τα δύο αντιτιθέμενα ορθογραφικά κριτήρια συγκρούονται για το ποιο θα καθορίσει την εθνική ορθογραφία, οι παγκόσμιες αλλαγές στη γραπτή ψηφιακή επικοινωνία έχουν γειωθεί σήμερα στην ελληνική κοινωνία μέσω των Greeklish. Τα Greeklish, δηλαδή η αναπαράσταση της ελληνικής γλώσσας με λατινικούς χαρακτήρες, είναι μια υβριδική μετανεωτερική σύνθεση γραφής. Η υβριδική αυτή γραφή, η οποία φέρει το στίγμα της παγκοσμιοποίησης, αποκλίνει από τα εθνικά πρότυπα γραφής (πρβλ. Αndroutsopoulos 2015, Spilioti 2019) και συνδέεται με ένα νέο είδος γραμματισμού, ο οποίος αμφισβητεί τόσο τα πρότυπα του νεοελληνικού πολιτισμικού γραμματισμού όσο και αυτά του αρχαιοπρεπούς.
Στόχος μου στη διατριβή αυτή είναι να διερευνήσω τις στάσεις που εκφράζουν απέναντι στην ορθογραφία της ΚΝΕ μια ομάδα εκπαιδευτικών δημοτικού, μια ομάδα μαθητών/τριών της ΣΤ΄ τάξης και οι γονείς τους. Τα ποσοτικά δεδομένα της έρευνάς μου έχουν προκύψει από ένα ερωτηματολόγιο ανίχνευσης ορθογραφικών στάσεων που δημιουργήθηκε. Κατά την ανάλυση των δεδομένων μου, προσεγγίζω τις διαφορετικές ορθογραφικές προτάσεις των δύο αντιτιθέμενων κριτηρίων για τη ρύθμιση της νεοελληνικής ορθογραφίας και τα Greeklish ως λειτουργικές ποικιλίες γραφής (registers, Agha 2007). Στο πλαίσιο αυτό, στόχος μου είναι να διερευνήσω ποια λειτουργική ποικιλία γραφής της νεοελληνικής ορθογραφίας είναι συνδεδεμένη στην πρόσληψη των πληροφορητών/τριών με τον γραμματισμό στην πρότυπη εθνική γλώσσα. Παράλληλα, διερευνώ πώς οι στάσεις των πληροφορητών/τριών μου απέναντι στις διαφορετικές λειτουργικές ποικιλίες της νεοελληνικής ορθογραφίας και στην λειτουργική ποικιλία των Greeklish αποκαλύπτουν τα στερεότυπα τους για την ορθογραφία.
Σύμφωνα με τα ευρήματά μου, οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς του δείγματος συντονίζονται με το εξορθολογιστικό κριτήριο για τη ρύθμιση της νεοελληνικής ορθογραφίας και, ως εκ τούτου, παρουσιάζονται ως φορείς του νεοελληνικού πολιτισμικού γραμματισμού. Ειδικότερα, οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς εκφράζουν αρνητικές στάσεις απέναντι στα Greeklish και δείχνουν απρόθυμοι/ες να εξοικειωθούν με τα νέα παγκόσμια πρότυπα γραπτής ψηφιακής επικοινωνίας. Έτσι προβάλλουν ως «θεματοφύλακες» της ορθογραφίας του εξορθολογιστικού κριτηρίου και οι ορθογραφικές τους στάσεις αντανακλούν την επιρροή που έχουν δεχτεί από τα παραδοσιακά εθνικά πρότυπα γραμματισμού. Ωστόσο, οι μαθητές/τριες, μολονότι μοιράζονται κυρίαρχες γλωσσικές, κοινωνικές και πολιτισμικές αξίες για την επίσημη ορθογραφία, εκφράζουν θετικές στάσεις απέναντι στη χρήση των Greeklish. Επίσης, παρουσιάζονται ως φορείς της πρακτικής γραμματισμού των Greeklish στα ψηφιακά μέσα. Ως εκ τούτου, οι ορθογραφικές στάσεις των μαθητών/τριών αντανακλούν την ταυτόχρονη επιρροή τους από τα παραδοσιακά και τα νέα παγκόσμια πρότυπα γραφής και γραμματισμού.
|
|---|
