Από το αφηρημένο γλωσσικό σύστημα στο κοινωνικά προσδιορισμένο νόημα : η αφήγηση ως μέσο κατασκευής νοήματος
Στη μελέτη αυτή στόχος μας είναι να δώσουμε έμφαση σε απόψεις οι οποίες μετατοπίζουν τον γλωσσολογικό προβληματισμό από τη σύλληψη της γλώσ σας ως αφηρημένης και ανεξάρτητης δομής στην προσέγγισή της ως προσδι οριζόμενης συνολικά και συνδυαστικά από την ανθρώπινη νόηση, δράση και κοινωνία. Αναλ...
| Κύριος συγγραφέας: | |
|---|---|
| Άλλοι συγγραφείς: | |
| Γλώσσα: | Greek |
| Έκδοση: |
Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας
2021
|
| Θέματα: | |
| Διαθέσιμο Online: | http://hdl.handle.net/10889/15188 |
| id |
nemertes-10889-15188 |
|---|---|
| record_format |
dspace |
| institution |
UPatras |
| collection |
Nemertes |
| language |
Greek |
| topic |
Αφήγηση Γλωσσικό σύστημα Κατασκευή νοήματος |
| spellingShingle |
Αφήγηση Γλωσσικό σύστημα Κατασκευή νοήματος Αρχάκης, Αργύρης Από το αφηρημένο γλωσσικό σύστημα στο κοινωνικά προσδιορισμένο νόημα : η αφήγηση ως μέσο κατασκευής νοήματος |
| description |
Στη μελέτη αυτή στόχος μας είναι να δώσουμε έμφαση σε απόψεις οι οποίες
μετατοπίζουν τον γλωσσολογικό προβληματισμό από τη σύλληψη της γλώσ σας ως αφηρημένης και ανεξάρτητης δομής στην προσέγγισή της ως προσδι οριζόμενης συνολικά και συνδυαστικά από την ανθρώπινη νόηση, δράση και
κοινωνία.
Αναλυτικότερα, το κεντρικό ζήτημα γύρω από το οποίο θα περιστρα φεί η πραγμάτευσή μας αφορά τη διερεύνηση της γλώσσας με σημείο εκκίνη σης όχι μια βιολογικά προσδιορισμένη, αφηρημένη συντακτική/συνδυαστι κή νοητική ικανότητα, αλλά το νόημα όπως αυτό προσδιορίζεται κοινωνικά,
πολιτισμικά και σε συνάρτηση με τον ευρύτερο νοητικό εξοπλισμό του αν θρώπου.
Σε σχέση με το ζήτημα αυτό θα αναφερθούμε στην αφηγηματική πρό σληψη και οργάνωση της εμπειρίας ως διαδοχής γεγονότων. Ειδικότερα, θα
προσεγγίσουμε την αφήγηση ως νοητικό τρόπο που οργανώνει τόσο την πρό σληψη της εμπειρίας όσο και την έκφραση του νοήματος, ενώ ταυτόχρονα
συντονίζεται με και κινητοποιείται από τη διαχείριση ζητημάτων της κοινω νικής ζωής. Θα επισημάνουμε, επίσης, το γεγονός ότι η αφήγηση ως είδος λό γου είναι ένα κατάλληλο πεδίο για να παρακολουθήσουμε τη στρατηγική κα τασκευή του νοήματος από τους συνομιλητές σε συνάρτηση με τους στόχους
που θέτουν στις επικοινωνιακές περιστάσεις που συμμετέχουν.
Η πραγμάτευση που ακολουθεί δεν επιχειρεί να αποδείξει θέσεις ή/και
να απορρίψει άλλες, προσμετρώντας και συγκρίνοντας ερευνητικά δεδομέ να και πορίσματα. Αρκείται στην παρουσίαση και συζήτηση μιας οπτικής της
γλώσσας όπου κεντρικός άξονας είναι κυρίως η αφηγηματική προσέγγιση στο
νοητικά και κοινωνικά προσδιορισμένο νόημα και στη δημιουργική αξιοποίη σή του κατά την προσαρμογή του στις κοινωνικές περιστάσεις και απαιτήσεις.
Τα ζητήματα που τίθενται είναι γενικά, σύνθετα και ανοιχτά σε επιμέρους και
ευρύτερες διερευνήσεις. |
| author2 |
Archakis, Argiris |
| author_facet |
Archakis, Argiris Αρχάκης, Αργύρης |
| author |
Αρχάκης, Αργύρης |
| author_sort |
Αρχάκης, Αργύρης |
| title |
Από το αφηρημένο γλωσσικό σύστημα στο κοινωνικά προσδιορισμένο νόημα : η αφήγηση ως μέσο κατασκευής νοήματος |
| title_short |
Από το αφηρημένο γλωσσικό σύστημα στο κοινωνικά προσδιορισμένο νόημα : η αφήγηση ως μέσο κατασκευής νοήματος |
| title_full |
Από το αφηρημένο γλωσσικό σύστημα στο κοινωνικά προσδιορισμένο νόημα : η αφήγηση ως μέσο κατασκευής νοήματος |
| title_fullStr |
Από το αφηρημένο γλωσσικό σύστημα στο κοινωνικά προσδιορισμένο νόημα : η αφήγηση ως μέσο κατασκευής νοήματος |
| title_full_unstemmed |
Από το αφηρημένο γλωσσικό σύστημα στο κοινωνικά προσδιορισμένο νόημα : η αφήγηση ως μέσο κατασκευής νοήματος |
| title_sort |
από το αφηρημένο γλωσσικό σύστημα στο κοινωνικά προσδιορισμένο νόημα : η αφήγηση ως μέσο κατασκευής νοήματος |
| publisher |
Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας |
| publishDate |
2021 |
| url |
http://hdl.handle.net/10889/15188 |
| work_keys_str_mv |
AT archakēsargyrēs apotoaphērēmenoglōssikosystēmastokoinōnikaprosdiorismenonoēmaēaphēgēsēōsmesokataskeuēsnoēmatos AT archakēsargyrēs fromtheabstractlinguisticsystemtothesociallydeterminedmeaningnarrativeasameansforconstructingmeaning |
| _version_ |
1771297326189510656 |
| spelling |
nemertes-10889-151882022-09-05T20:21:59Z Από το αφηρημένο γλωσσικό σύστημα στο κοινωνικά προσδιορισμένο νόημα : η αφήγηση ως μέσο κατασκευής νοήματος From the abstract linguistic system to the socially determined meaning : narrative as a means for constructing meaning Αρχάκης, Αργύρης Archakis, Argiris Αφήγηση Γλωσσικό σύστημα Κατασκευή νοήματος Στη μελέτη αυτή στόχος μας είναι να δώσουμε έμφαση σε απόψεις οι οποίες μετατοπίζουν τον γλωσσολογικό προβληματισμό από τη σύλληψη της γλώσ σας ως αφηρημένης και ανεξάρτητης δομής στην προσέγγισή της ως προσδι οριζόμενης συνολικά και συνδυαστικά από την ανθρώπινη νόηση, δράση και κοινωνία. Αναλυτικότερα, το κεντρικό ζήτημα γύρω από το οποίο θα περιστρα φεί η πραγμάτευσή μας αφορά τη διερεύνηση της γλώσσας με σημείο εκκίνη σης όχι μια βιολογικά προσδιορισμένη, αφηρημένη συντακτική/συνδυαστι κή νοητική ικανότητα, αλλά το νόημα όπως αυτό προσδιορίζεται κοινωνικά, πολιτισμικά και σε συνάρτηση με τον ευρύτερο νοητικό εξοπλισμό του αν θρώπου. Σε σχέση με το ζήτημα αυτό θα αναφερθούμε στην αφηγηματική πρό σληψη και οργάνωση της εμπειρίας ως διαδοχής γεγονότων. Ειδικότερα, θα προσεγγίσουμε την αφήγηση ως νοητικό τρόπο που οργανώνει τόσο την πρό σληψη της εμπειρίας όσο και την έκφραση του νοήματος, ενώ ταυτόχρονα συντονίζεται με και κινητοποιείται από τη διαχείριση ζητημάτων της κοινω νικής ζωής. Θα επισημάνουμε, επίσης, το γεγονός ότι η αφήγηση ως είδος λό γου είναι ένα κατάλληλο πεδίο για να παρακολουθήσουμε τη στρατηγική κα τασκευή του νοήματος από τους συνομιλητές σε συνάρτηση με τους στόχους που θέτουν στις επικοινωνιακές περιστάσεις που συμμετέχουν. Η πραγμάτευση που ακολουθεί δεν επιχειρεί να αποδείξει θέσεις ή/και να απορρίψει άλλες, προσμετρώντας και συγκρίνοντας ερευνητικά δεδομέ να και πορίσματα. Αρκείται στην παρουσίαση και συζήτηση μιας οπτικής της γλώσσας όπου κεντρικός άξονας είναι κυρίως η αφηγηματική προσέγγιση στο νοητικά και κοινωνικά προσδιορισμένο νόημα και στη δημιουργική αξιοποίη σή του κατά την προσαρμογή του στις κοινωνικές περιστάσεις και απαιτήσεις. Τα ζητήματα που τίθενται είναι γενικά, σύνθετα και ανοιχτά σε επιμέρους και ευρύτερες διερευνήσεις. In this paper we discuss approaches to the analysis of language that shift the focus of interest from the mainstream, formal syntactic view of language, as proposed by Chomsky (1965, 1988, among others), to more functional, mean ing-based views. Focus is placed on what speakers do in social circumstances of language use and not on what speakers are required to say in order for what is said to be grammatical (cf. Muntigl 2004). Thus, we see language not as an abstract, autonomous system of rules situated in a particular module of hu man mind according to Fodor’s (1983) proposal, but as a system of meanings, a meaning potential in Halliday’s (1978) terms, being in continuous evolution and shaped by human social action and mental capacities. Within this framework, particular attention is given to Bruner’s (1990) approach to narrative. He proposes that narrative as a mental tool organizes both the perception of experience as well as the semantic expression of it. Ac cording to Bruner, narrative structure is inherent in social interaction even before achieving linguistic expression and, thus, it works as a push to the con struction of story telling, i.e., the linguistic representation of events in a line ar, sequential way, where emphasis is placed on the unusual, unexpected ac tion. In relation to the social motivation and function of the performed sto ries, Bruner points out that they can mitigate or at least make comprehensible the observed deviations from accepted cultural patterns, thus contributing to social stability. This possibility of negotiation and renegotiation of meanings through the mediation of narrative is, Bruner maintains, one of the greatest achievements of human development. Based on the above assumptions, he also argues against Chomsky’s claim about innate syntactic readiness, promot ing instead the concept of biology of meaning, the locus where he assumes that the innate gift for language should be traced. However, despite the innate pre disposition to narrative organization, Bruner underlines the role of culture, which equips us with new narrative potential through its tradition of telling and interpreting. Attempting to elaborate more on the human meaning-making capacity, we start by referring to Christidis’ view (1999, 2001), which was shaped under the influence of Vygotsky (1962). Christidis points out that meanings are ab stract and generalized mental representations of reality triggered by cultural and social motives. Particularly relevant to this discussion of meaning-mak ing is Vološinov’s (1973) remark that meaning, i.e., abstract and generalized mental representations, can emerge only in the frame of verbal interaction be tween an addressor and an addressee and because of their social need to com municate. This socially interactive approach to meaning is more systematically raised by Halliday’s functional approach. According to Halliday (1978), there are three broad meaning domains, or metafunctions as he calls them, which are in direct correspondence with aspects of the context or situation where so cial interaction takes place: the ideational metafunction, which construes the internal and/or the external reality and is correlated with the contextual pa rameter field; the interpersonal metafunction, which is related to the various relationships obtaining among the co-participants and is correlated with the contextual parameter tenor; and the textual metafunction, which is concerned with the creation of an (oral or written) text and is correlated with the contex tual parameter mode. Drawing upon this meaning potential from the three broad meaning domains and their lexicogrammatical means, interlocutors construct their texts while pursuing their specific communicative goals. In relation to this is sue of meaning-making in the course of text construction, the ethnomethodo logical trend (see Antaki & Widdicombe 1998) emphatically underscores that meanings are not clear-cut entities that pre-exist in people’s mind, but rather processes emerging through, and due to, social interaction. In the course of social interaction, interlocutors have the potential not simply to reflect the world, but to construct textually the (desired) world, as well as their own and others’ identities. Based on the above remarks, we argue, following scholars like Bam berg (1997) and De Fina (2003), that narrative is the ideal locus to investigate the various broad meaning configurations of ideational, interpersonal, textu al meaning aspects with which interlocutors build up their projected worlds and identities. We will try to show that meaning-making inside narrative plots always bears the stamp of interlocutors’ social motives which are shaped con sciously or unconsciously by the particular context or situation wherein they interact as well as by the broader cultural context. To this end, we will take into account the various possible strategies interlocutors employ for the con struction of the narrated world and the narrative interaction in a local context, which, nevertheless, is under the permanent intertextual influence of wider social ideological assumptions. We conclude by elaborating on Johnstone’s (2002) position that dis course is both adaptive and strategic. Everything people say is the result of choice. But, on the other hand, options for text-building, as we see in the case of narratives, are always limited by cultural, cognitive, and linguistic constraints. This position brings us to Vološinov’s (op. cit.) Marxist demand for an ap proach to language that takes into account the dialectical coupling of neces sity with freedom. Christidis (2002), among other scholars, argues against a Chomskyan, Cartesian linguistics on the grounds that it favours the abstract, autonomous, and biologically based conception of language while cancelling the subjective, creative, and intentional aspects of interlocutors, and thus one pole of the dialectical nature of linguistic communication. 2021-09-20T05:39:01Z 2021-09-20T05:39:01Z 2008 http://hdl.handle.net/10889/15188 gr application/pdf Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας |
