Χαρακτηρισμός διαφορετικών πληθυσμών του sideritis clandestina

• Κύριος συγγραφέας: Μπακρατσάς, Ιωάννης
• Άλλοι συγγραφείς: Bakratsas, Ioannis
• Γλώσσα: Greek
• Έκδοση: 2021
• Θέματα: Σιδερίτης; Τσάι του βουνού; Φλαβονοειδή; Sideritis; Flavonoids

Ο Σιδερίτης, γνωστός και ως τσάι του βουνού, ανήκει στην οικογένεια Lamiaceae, η οποία αριθμεί περισσότερα από 150 είδη παγκοσμίως. Είναι πολύ γνωστός για τις θεραπευτικές του χρήσεις. Το είδος S. clandestina είναι ενδημικό στη Βόρεια Πελοπόννησο και έχει 2 υποείδη το S. clandestina subsp. clandestina (SCC) και το S. clandestina subsp. peloponnesiaca (SCP). Ο σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν αρχικά, η ανάλυση των πτητικών ενώσεων στα φύλλα και στα άνθη σε αναλογία 5:2 αλλά και ξεχωριστά των φύλλων και ανθών, των SCP φυτών, που συλλέχθηκαν από τα βουνά Ντουρντουβάνα, Χελμό, δυο πληθυσμών του SCC από το βουνό του Πάρνωνα και έναν πληθυσμό του S. raeseri από το βουνό Γαϊδουροράχη. Επίσης, έγινε η ανάλυση των πτητικών από φύλλα και άνθη ενός καλλιεργούμενου πληθυσμού, του S. scardica. Το φυτικό υλικό εκχυλίστηκε με ρυθμιστικό διάλυμα κιτρικών (75 λεπτά, 37 oC) και έπειτα με πετρελαϊκό αιθέρα σε λουτρό υπερήχων, όπως έχει προταθεί από τους Dimaki et al., 2017. Τα πτητικά συστατικά αναλύθηκαν με Αέρια Χρωματογραφία – Φασματομετρία Μάζας. Επιπλέον, εκτιμήθηκαν τα ολικά φαινολικά και φλαβονοειδή στις υδατικές φάσεις με τη βοήθεια των αντιδραστηρίων Folin – Ciocalteu και AlCl3, αντίστοιχα. Επίσης, εξετάσθηκε η αντιοξειδωτική ικανότητα με τις μεθόδους FRAP και DPPH. Συνολικά, 31 και 45 πτητικές ενώσεις ταυτοποιήθηκαν στον πληθυσμό του Πάρνωνα, 40 στης Ντουρντουβάνας, 35 στης Γαϊδουροράχης, 28 στου Χελμού και 33 σε αυτό του S. scardica. Μεταξύ αυτών το α-πινένιο (4,07 – 28,63 %), β-πινένιο (4,85 – 10,29 %), καρυοφυλένιο-β (3,04 – 7,47 %), λιναλοόλη (0,77 – 18,28 %) και βισαβολόλη-β (0,98 – 7,28 %) ήταν τα κύρια συστατικά. Η λιναλοόλη βρέθηκε σε ανέλπιστα υψηλό ποσοστό (18,3 %) σε έναν πληθυσμό του Πάρνωνα. Σημαντικές διαφοροποιήσεις στις συγκεντρώσεις των πτητικών συστατικών παρατηρήθηκαν μεταξύ των S. clandestina πληθυσμών. Στα φύλλα τόσο των S. clandestina όσο και του S. scardica, τα μονοτερπένια ήταν χαμηλότερα σε σχέση με τα άνθη, ενώ τα σεσκιτερπένια είχαν περισσότερη αφθονία. Όσον αφορά τα ολικά φαινολικά και τα φλαβονοειδή παρατηρήθηκαν σημαντικές διαφοροποιήσεις ( 6,653 – 64,189 mg GAE / g ) και ( 4,582 – 14,848 QE / g ) αντίστοιχα. Τόσο στα SCP όσο και στο S. scardica, τα ολικά φαινολικά είναι τουλάχιστον 2 φορές υψηλότερα στα φύλλα από ότι στα άνθη. Η αντιοξειδωτική ικανότητα εκτιμήθηκε με τη DPPH μέθοδο και οι τιμές IC50 βρέθηκαν ίσες ή χαμηλότερες από την τιμή της πρότυπης ΒΗΤ. Παρομοίως, σημαντικό εύρος τιμών παρατηρήθηκε με τη μέθοδο FRAP, η οποία παρουσίασε και ένα μεγάλο συσχετισμό με τα αποτελέσματα των πολυφαινολών και φλαβονοειδών. Η αντιοξειδωτική ικανότητα ήταν καλύτερη στα φύλλα από τα άνθη. Συγκεντρωτικά, δείξαμε για πρώτη φορά με τη χρήση αναλυτικών μεθόδων που απαιτούν μικρή ποσότητα δείγματος, τη μεγάλη ποικιλία των πτητικών ενώσεων και των πολυφαινολών / φλαβονοειδών μεταξύ των διαφόρων πληθυσμών του S.clandestina.