Αξιολόγηση και χαρτογράφηση των οικοσυστημάτων και των υπηρεσιών τους στην ευρύτερη περιοχή υδάτινων οικοσυστημάτων της Δυτικής Ελλάδας

• Κύριος συγγραφέας: Νταλή, Ευφροσύνη
• Άλλοι συγγραφείς: Ntali, Effrosyni
• Γλώσσα: Greek
• Έκδοση: 2022
• Θέματα: Οικοσυστημικές υπηρεσίες; Χαρτογράφηση και αξιολόγηση; Παράκτια ζώνη; Αμβρακικός κόλπος; Λιμνοθάλασσα Κοτυχίου; Δάσος Στροφυλιάς; Ecosystem services; Mapping and assessement; Coastal zone; West Greece

Ο άνθρωπος εξαρτάται από τα οικοσυστήματα της Γης και τις υπηρεσίες που παρέχουν, όπως η παροχή τροφής, νερού και ενέργειας, η ρύθμιση του κλίματος, η προστασία από τη διάβρωση, η μείωση επιπτώσεων από φυσικές καταστροφές, η πνευματική ευημερία και η αισθητική απόλαυση. Οι οικοσυστημικές υπηρεσίες ορίζονται ως η άμεση ή έμμεση συμβολή των φυσικών οικοσυστημάτων στην ανθρώπινη ευημερία με τη μορφή προμηθευτικών υπηρεσιών, ρυθμιστικών υπηρεσιών και υπηρεσιών διατήρησης, και πολιτιστικών υπηρεσιών. Σε παράκτια οικοσυστήματα, όπως στην περίπτωση της παρούσας εργασίας, η επίδραση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων έχει δημιουργήσει σύνθετα κοινωνικό-οικολογικά συστήματα, επηρεάζοντας την ποιότητα και κατάσταση των οικοσυστημάτων. Αυτό σημαίνει ότι η ανθρωπότητα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το φυσικό κεφάλαιο και από λειτουργικά οικοσυστήματα, τα οποία αποτελούν τη βάση μιας σταθερής ροής οικοσυστημικών υπηρεσιών. Έτσι, στόχος της παρούσας εργασίας ήταν ο εντοπισμός κοινωνικό-οικολογικών συστημάτων, όπου μπορεί να υποστηριχθεί η παροχή πολλαπλών οικοσυστημικών υπηρεσιών με ταυτόχρονη την παρουσία του ανθρώπου συνοδευόμενη από ήπιες δραστηριότητες. Ειδικοί στόχοι αποτέλεσαν (1) η χαρτογράφηση δέκα (10) οικοσυστημικών υπηρεσιών, (2) η δημιουργία ενιαίων ζωνών με παρόμοια χαρακτηριστικά για την εύρεση προτύπων οικοσυστημικών υπηρεσιών και κοινωνικό-οικονομικών παραγόντων, (3) ο συνδυασμός οικοσυστημικών υπηρεσιών και κοινωνικό - οικονομικών παραγόντων για τη δημιουργία ζωνών κοινωνικό - οικολογικών συστημάτων, και (4) η σύνδεση των αποτελεσμάτων χαρτογράφησης και ζωνών με τις υπάρχουσες πιέσεις στις μελετώμενες περιοχές. Η μελέτη πραγματοποιήθηκε στις ευρύτερες χερσαίες περιοχές του Αμβρακικού κόλπου και της Λιμνοθάλασσας Κοτυχίου – Δάσος Στροφυλιάς, που αποτελούνται από ένα μωσαϊκό σημαντικών οικοτόπων, με σπάνια είδη χλωρίδας και πανίδας. Επιπλέον, σύμφωνα με το πλαίσιο DPSIR (Drivers-Pressures-State-Impact-Responses), οι μελετώμενες περιοχές χαρακτηρίζονται από έντονες ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως η εντατική χρήση λιπασμάτων, η υπεραλίευση, το παράνομο κυνήγι και η υλοτομία, που έχουν συμβάλλει στη διαμόρφωση του τοπίου και της υφιστάμενης κατάστασης των υγροτόπων. Τα αποτελέσματα από την χαρτογράφηση οικοσυστημικών υπηρεσιών, έδειξαν ότι και οι δύο περιοχές μελέτης μπορούν να υποστηρίξουν τόσο την παροχή σημαντικών οικοσυστημικών υπηρεσιών όσο και την ύπαρξη ήπιων ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Συγκεκριμένα, η ύπαρξη φυσικής βλάστησης και ειδικότερα της δασικής συνείσφερε σημαντικά στην παροχή πολλαπλών οικοσυστημικών υπηρεσιών, ενώ η κυριαρχία σε αγροτικές εκτάσεις είχε ως αποτέλεσμα τη γενικευμένη εικόνα μειωμένης παροχής οικοσυστημικών υπηρεσιών. Από την διαμόρφωση των κοινωνικό-οικολογικών ζωνών φάνηκε ότι η χαμηλή πληθυσμιακή πυκνότητα συνδέθηκε άμεσα με την παροχή ρυθμιστικών και πολιτισμικών οικοσυστημικών υπηρεσιών, ενώ το υψηλό επίπεδο αναλφαβητισμού συσχετίστηκε με τη μειωμένη παροχή οικοσυστημικών υπηρεσιών. Διερευνώντας, λοιπόν, την εξάρτηση της ανθρώπινης ευημερίας από σημαντικές οικοσυστημικές υπηρεσίες, ο εντοπισμός ζωνών κοινωνικό-οικολογικών συστημάτων ανέδειξε περιοχές στις οποίες υπάρχει η ανάγκη άμεσης ή έμμεσης διαχείρισης ώστε να εξασφαλιστεί η βιώσιμη μεταχείριση των φυσικών πόρων. Έτσι, οι αρμόδιες αρχές, μέσα από την κατανόηση των πολύπλοκων κοινωνικό-οικολογικών συστημάτων και των οικοσυστημικών υπηρεσιών που παρέχουν, θα πρέπει να συνεχίζουν να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην προώθηση βιώσιμων στρατηγικών διαχείρισης για τη μη περαιτέρω υποβάθμιση ευαίσθητων οικοσυστημάτων.