| Summary: | Η παρούσα διατριβή αποσκοπεί στη διερεύνηση της αξιοποίησης των βιογραφιών μαθητών προσχολικής ηλικίας στη διαφοροποίηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας για την υποστήριξη της ανάπτυξης της διαπολιτισμικής μάθησης και της καλλιέργειας του διαπολιτισμικού γραμματισμού. Οι βιογραφίες συνιστούν σημαντική ποιότητα στη μαθησιακή διαδικασία, καθώς αποτυπώνουν πτυχές της διαφορετικότητας των μαθητών που δίνουν νόημα στην ατομική και συλλογική ύπαρξη. Αυτό συνεπάγεται ότι η διαπολιτισμική μάθηση προκύπτει μέσα από τη βιογραφία που είναι μαθησιακός πόρος.
Τα ερευνητικά ερωτήματα της διατριβής, είναι: α) Πώς οι μαθητές του νηπιαγωγείου αφηγούνται και μετασχηματίζουν την αντίληψη που έχουν για τη διαφορετικότητά τους παράγοντας νέα διαπολιτισμική μάθηση με βάση τις βιογραφίες τους; β) Πώς διαφοροποιείται η παιδαγωγική παρέμβαση για την καλλιέργεια της διαπολιτισμικής μάθησης στο νηπιαγωγείο μέσα από την παραγωγή διαπολιτισμικού παραμυθιού; γ) Ποιος είναι ο βαθμός κατάκτησης της διαπολιτισμικής ικανότητας των μαθητών νηπιαγωγείου;
Επιπλέον, οι βιογραφικές αφηγήσεις σε ευέλικτα διαπολιτισμικά επικοινωνιακά και συνεργατικά περιβάλλοντα καθιστούν δυνατό τον εντοπισμό των αφετηριών των μαθητών σε σχέση με την προϋπάρχουσα γνώση τους και τη μαθησιακή τους ετοιμότητα. Ακόμη, τον εντοπισμό των πολιτισμικών και γλωσσικών χαρακτηριστικών που συνθέτουν την ταυτότητά τους. Έτσι, η διαπραγμάτευση αυτών των σημείων με τη μορφή βιογραφικών αναστοχασμών σε ένα διαλογικό πλαίσιο μπορεί να διευρύνει την κατανόηση του εαυτού και του «άλλου», καθώς και να σχηματίσει μια συνεκτική άποψη για τον σύγχρονο κόσμο. Το αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης και της επικοινωνίας πολλαπλών βιογραφικών εμπειριών και προοπτικών αποτελεί μια νέα διαπολιτισμική μάθηση. Έτσι, η διαφορετικότητα θεωρείται αφενός πηγή μάθησης και αφετέρου ευκαιρία μάθησης.
Θεωρητικά η διατριβή στηρίζεται στη διαφοροποιημένη παιδαγωγική και στο εννοιολογικό της περιεχόμενο, πάνω στην οποία οικοδομείται η διδακτική παρέμβαση. Αναγνωρίζει ότι κάθε μαθητής διαθέτει το ατομικό γνωσιακό του ρεπερτόριο και ακολουθεί διαφορετικές μαθησιακές διαδρομές. Παράλληλα, το θεωρητικό πλαίσιο στηρίζεται στην ιδέα ότι η διαπολιτισμική παιδαγωγική εδράζει στην παραγωγική διαχείριση των διαφορετικοτήτων για τη συμπερίληψη και την ευρύτερη κατανόηση του κόσμου. Έτσι, ο συνδυασμός των δυο παιδαγωγικών προσεγγίσεων συγκλίνει στη διαπολιτισμικά διαφοροποιημένη διδασκαλία. Βάσει αυτής ο πολιτισμικός πλουραλισμός είναι διαχειρίσιμος με ισότητα, ισονομία και συμμετοχικότητα προκειμένου να καλλιεργήσει τη διαπολιτισμική μάθηση στη μέγιστη δυνατή ακαδημαϊκή ανάπτυξη για κάθε μαθητή. Έτσι, η διαφοροποιημένη εκπαιδευτική παρέμβαση βασίζεται στη συνεργατικότητα, στην αμοιβαιότητα, στη συλλογική ευθύνη και τη βιωματική διαπολιτισμική μάθηση. Δηλαδή, στη δημιουργία μιας μαθησιακής κοινότητας όπου όλα τα μέλη της δεσμεύονται να συνεργαστούν από κοινού προκειμένου να παράξουν ‘διαφορετική’ γνώση μέσω της βιογραφίας. Έμφαση δίνεται στη δημιουργική παραγωγή που προκύπτει από το άνοιγμα των μαθητών στη διαπολιτισμική εμπειρία και τη δημιουργική επέκταση των πολιτισμικών εμπειριών της βιογραφίας τους. Τα νέα υβριδικά νοήματα αποτυπώνονται στο διαπολιτισμικό τους παραμύθι.
Ο ερευνητικός σχεδιασμός της διατριβής αναπτύχθηκε με άξονα τον αφηγηματικό λόγο των μαθητών. Έλαβε υπόψη τις αφηγήσεις βιογραφιών και ιστοριών. Αφηγηματικός λόγος αναπτύχθηκε και στα πλαίσια διευρυμένων συζητήσεων διαπολιτισμικού διαλόγου. Η επιλογή, επομένως, της αφηγηματικής έρευνας κρίθηκε η αποδοτικότερη προκειμένου να εξασφαλίσει την ερμηνευτική προσέγγιση των αφηγήσεων ως προς το περιεχόμενο, τη μορφή, τη δόμηση και την επιτέλεση. Η υιοθέτηση αυτής της ποιοτικής προσέγγισης προσέφερε έναν διαφορετικό τρόπο διερεύνησης της γνώσης. Απέδωσε την πολυπλοκότητα των νοητικών αναπαραστάσεων της διαφορετικότητας ως συνέπεια της βιογραφίας. Επιπλέον, παρείχε πολλαπλές προοπτικές υποκειμενικότητας και ατομικής ταυτότητας, κυρίως, λόγω της σημασίας που δίνεται στη φαντασία, την επινοητικότητα και την ανθρώπινη συμμετοχή στην κατασκευή μιας ιστορίας. Τέλος, ως επιλογή υπήρξε παραγωγική σε σχέση με διερεύνηση και κατανόηση των πτυχών της διαφορετικότητας, των διαπολιτισμικών διαστάσεων και της κοινωνικής δικαιοσύνης.
Τα ερευνητικά εργαλεία σχεδιάστηκαν βάσει της θεωρητικής βιβλιογραφικής ανασκόπησης. Έλαβαν υπόψη τη μακρά εμπειρία και επαφή της ερευνήτριας με το ερευνητικό πεδίο σε σχέση με προγενέστερες εκπαιδευτικές παρεμβάσεις. Επίσης, τη συστηματική αξιολόγηση ατομικών φακέλων μαθητών (portfolios) σε σχέση με τη διαπολιτισμική ικανότητα. Ανταποκρίθηκαν πλήρως στη συλλογή δεδομένων και προσμέτρησαν τόσο στοιχεία λεκτικής όσο και μη λεκτικής επικοινωνίας. Στα εργαλεία εξέχοντα ρόλο έλαβαν τα ιχνογραφήματα των μαθητών. Αποτέλεσαν έναν εναλλακτικό τρόπο αφήγησης της ιστορίας δίνοντας αφορµή για ενδοπροσωπικούς και διαπροσωπικούς διαλόγους. Επιπλέον, λήφθηκαν ως κείμενα ταυτότητας καθώς εμβύθισαν στο πολιτισμικό και γλωσσικό υπόβαθρο των μαθητών. Η έρευνα διεξήχθη σε Νηπιαγωγείο νησιωτικής περιοχής. Το δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν είκοσι μαθητές. Η πρόσβαση στο πεδίο εξασφαλίστηκε κατόπιν εγκρίσεως από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων. Η ερευνητική διαδικασία υλοποιήθηκε σε τρεις διακριτές φάσεις. Οπότε οι μαθητές εργάστηκαν ατομικά, σε ομάδες εστίασης και στην ολομέλεια. Οικοδόμησαν ένα πολυτροπικό πλαίσιο επικοινωνίας προκειμένου να συνδεθούν με το αφήγημα και να αναπτύξουν μια κοινή γλώσσα νοήματος με βαθιά προσωπικές προβολές του εαυτού σε κοινή θέα.
Από την ποιοτική ανάλυση προκύπτει ότι οι μαθητές διαφέρουν ως προς τις διαπολιτισμικές τους ικανότητες και, ως εκ τούτου, είναι αναγκαίο να αξιοποιηθούν όλες οι εφικτές μέθοδοι διαφοροποίησης προκειμένου να μεγιστοποιηθεί η δυνατότητα μάθησης κάθε μαθητή με όρους ισοτιμίας. Οι βιογραφίες αποτελούν μαθησιακό πόρο που συμβάλλει στον μετασχηματισμό της αντίληψης των μαθητών, ειδικότερα όταν αυτές προβάλλονται σε επικοινωνιακά, διαδραστικά και δημιουργικά περιβάλλοντα. Τέλος, η δημιουργική γραφή και παραγωγή παραμυθιών σε έναν κοινό συμμετοχικό χώρο συνιστά μια εκπαιδευτική διαδικασία αυθεντικής πολυφωνίας και πολλαπλών προοπτικών έκφρασης. Έτσι, η διαπολιτισμικά διαφοροποιημένη παρέμβαση που στηρίζεται στις βιογραφίες διαμορφώνει ένα στέρεο βιωματικό πλαίσιο όπου η γνώση παράγεται από τους ίδιους τους μαθητές μέσω ελεύθερων δημιουργικών αναζητήσεων και, ταυτόχρονα, οι συλλογικές διαπραγματεύσεις επιτρέπουν νέες πολιτισμικές θεωρήσεις του κόσμου.
|
|---|
