Το όνομα ως στοιχείο ταυτότητας στο πεζογραφικό έργο του Γιάννη Σκαρίμπα

• Κύριος συγγραφέας: Κόλλια, Ελένη
• Άλλοι συγγραφείς: Kollia, Eleni
• Γλώσσα: Greek
• Έκδοση: 2022
• Θέματα: Ονοματοθεσία; Ταυτότητα; Γιάννης Σκαρίμπας; Naming; Identity; Yannis Skarimbas

Η μελέτη της ονοματοθεσίας των χαρακτήρων, ένα θέμα που έχει επισημανθεί από την κριτική ως ζητούμενο, αφορά δύο βασικά χαρακτηριστικά της συγγραφικής ιδιοπροσωπίας του Γιάννη Σκαρίμπα, τη γλώσσα και τους χαρακτήρες. Το ονοματεπώνυμο συνιστά σημαντικό στοιχείο της ταυτότητας του ατόμου, καθώς με αυτές τις δύο λέξεις εντάσσεται στην κοινωνία, στο εσωτερικό μιας γενιάς και ταυτόχρονα διαφοροποιείται από τον άλλο. Για τη διερεύνηση της ονοματοθεσίας των ηρώων στο πεζογραφικό έργο του Σκαρίμπα δημιουργήθηκαν τρεις βασικές κατηγορίες. Η πρώτη κατηγορία αφορά περιπτώσεις χαρακτήρων με μικρό όνομα και επώνυμο, στοιχεία που αντιστοιχούν σε ένα συγκεκριμένο πρόσωπο και που είναι φορείς σημασίας, ώστε συχνά γεννούν την ιστορία των προσώπων αυτών. Στη δεύτερη κατηγορία, εξετάζονται τα ονοματεπώνυμα που δεν αντιστοιχούν μόνο σε έναν συγκεκριμένο χαρακτήρα ή εκείνα που προσδιορίζουν έναν χαρακτήρα αλλά αλλάζουν μέσα στον χρόνο και στην τρίτη κατηγορία εξετάζονται περιπτώσεις ανωνυμίας. Στη συνέχεια, εξετάστηκαν οι συγκλίσεις και αποκλίσεις του Σκαρίμπα με τη Μέλπω Αξιώτη, τον Ν. Γ. Πεντζίκη και τον Κοσμά Πολίτη ως προς τον τρόπο που χρησιμοποιούν τα ονόματα ή/και τα επώνυμα για να προσδιοριστεί η ταυτότητα των ηρώων τους. Πιο συγκεκριμένα, εξετάστηκε το φαινόμενο της ψευδωνυμίας συγγραφέων και ηρώων, τα ονόματα που λειτουργούν ως νεολογισμοί και τέλος η αποσταθεροποίηση των ορίων της ταυτότητας μέσω της επανάληψης των ονομάτων ανάμεσα σε διαφορετικούς χαρακτήρες ή μέσω της επανεμφάνισης των ίδιων χαρακτήρων σε διαφορετικά έργα του εκάστοτε συγγραφέα. Ο πιο ρηξικέλευθος και τολμηρός από όλους τους συγγραφείς της γενιάς του (ως προς την ονοματοθεσία) είναι ο Σκαρίμπας. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί λοξές πρακτικές ονοματοθεσίας για τους αποκλίνοντες ήρωές του, οι οποίοι συνιστούν μεταμορφώσεις του ίδιου προσώπου. Όλες οι μάσκες του Σκαρίμπα υποδεικνύουν τον στόχο του, ο οποίος δεν είναι να κρυφτεί πίσω από ένα όνομα υιοθετώντας τον αντίστοιχο ρόλο αλλά το παιχνίδι ανάμεσα σε εκείνον και τον αναγνώστη του, κάνοντας την υποκρισία να φαίνεται σαν ειλικρίνεια στη ματιά του τελευταίου. Σε κάθε περίπτωση, το όνομα θέτει πάντοτε κρίσιμα ερωτήματα∙ με αυτό ο ήρωας συστήνεται και συχνά χρησιμοποιείται ως μετωνυμία του έργου στο οποίο στεγάζεται. Ουσιαστικά, το όνομα περιγράφει ή προσδιορίζει τον άνθρωπο μέσω της γλώσσας, ώστε μοιάζει σχεδόν «παντοδύναμο» στο σκαριμπικό σύμπαν.