Ιχνηλατώντας την πορεία της νομικής ορολογίας από και προς το γενικό λεξιλόγιο : συχνότητα εμφάνισης των όρων του ειδικού λεξιλογίου της Νομικής και σημασιολογικές προεκτάσεις

• Main Author: Καζιτόρη, Χρυσοβαλάντου
• Other Authors: Kazitori, Chrisovalantou
• Language: Greek
• Published: 2022
• Subjects: Ειδικά λεξιλόγια; Γενικά λεξιλόγια; Νομική ορολογία; Ειδικό λεξιλόγιο Νομικής; Σώματα κειμένων; Σημασιολογική μεταβολή; Λεξικά; Special vocabularies; General vocabularies; Law terminology

Στην παρούσα εργασία εξέτασα το ειδικό λεξιλόγιο της Νομικής και τη σχέση του με το γενικό λεξιλόγιο, και πιο συγκεκριμένα τη συχνότητα εμφάνισης όρων του ειδικού λεξιλογίου της Νομικής στο γενικό λεξιλόγιο. Οι υπό εξέταση όροι προέρχονται από τρία λεξικά της ΚΝΕ: το Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας από την Ακαδημία Αθηνών (2016), το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας του Γ. Μπαμπινιώτη (2005) και το Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (1998), που διατίθεται σε ηλεκτρονική μορφή. Εντόπισα τη συχνότητα εμφάνισης των 157 κοινών, μεταξύ των τριών λεξικών, γενικών (όροι που ανήκουν τόσο στο ειδικό λεξιλόγιο της Νομικής όσο και στο γενικό λεξιλόγιο) και ειδικών όρων (όροι που ανήκουν αποκλειστικά στο ειδικό λεξιλόγιο της Νομικής) στα σώματα κειμένων elTenTen14, ΕΘΕΓ, «Τα Νέα» και «Μακεδονία», προκειμένου να διαπιστώσω τη διάδοση ή μη των όρων αυτών στο γενικό λεξιλόγιο. Η αρχική μου υπόθεση ήταν ότι οι γενικοί όροι έχουν υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης σε σύγκριση με τους ειδικούς όρους. Η υπόθεση αυτή σε γενικές γραμμές επιβεβαιώθηκε, αφού η πλειονότητα των γενικών όρων παρουσιάζει μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης στα προαναφερθέντα σώματα κειμένων, ενώ, ειδικά στα σώματα κειμένων των εφημερίδων «Τα Νέα» και «Μακεδονία», εντόπισα ένα σημαντικό αριθμό ειδικών όρων με χαμηλή ή και μηδενική συχνότητα εμφάνισης. Ωστόσο, η υψηλή συχνότητα εμφάνισης ενός σημαντικού ποσοστού ειδικών όρων και, παράλληλα, η χαμηλή συχνότητα εμφάνισης ή και η απουσία δειγμάτων ορισμένων γενικών όρων στα προαναφερθέντα σώματα θέτει υπό αμφισβήτηση τη συμπερίληψή τους στο γενικό λεξιλόγιο. Στην εργασία αυτή επίσης εξέτασα ακροθιγώς ζητήματα σημασιολογικής φύσης. Πιο συγκεκριμένα, εντόπισα τους ορολογικά πολύσημους γενικούς και ειδικούς όρους, και διαπίστωσα ότι οι γενικοί όροι τείνουν να ανήκουν σε περισσότερα του ενός ειδικά λεξιλόγια. Η χρήση των γενικών όρων σε περισσότερα επιστημονικά λεξιλόγια επιβεβαιώνει την ευρύτερη διάδοσή τους και συνάδει τόσο με τα αποτελέσματα της αναζήτησης στα σώματα κειμένων όσο και με τη λημματογράφηση των λεξικών, ενώ το χαμηλό ποσοστό ορολογικά πολύσημων ειδικών όρων επιβεβαιώνει την περιορισμένη διάδοσή τους. Εξέτασα τα είδη σημασιολογικής μεταβολής που επιτρέπουν τη μετάβαση ενός γενικού όρου στο ειδικό λεξιλόγιο της Νομικής, και παρατήρησα ότι το επικρατέστερο είδος σημασιολογικής μεταβολής κατά τη μετάβαση ενός όρου από το γενικό στο ειδικό νομικό λεξιλόγιο είναι η στένωση, ενώ υπήρξαν και παραδείγματα επέκτασης ή διακλάδωσης της σημασίας. Τέλος, προσπάθησα να εντοπίσω τους μηχανισμούς σημασιολογικής μεταβολής που επιτρέπουν τη χρήση ενός ειδικού όρου στο γενικό λεξιλόγιο. Ο συχνότερος μηχανισμός είναι αυτός της μεταφοράς, ωστόσο εντόπισα και παραδείγματα ευφημισμού.