Γλωσσικός σεξισμός : πολιτικές αντιμετώπισης, στάσεις και αξιοποίηση γλωσσικών μηχανισμών

• Κύριος συγγραφέας: Σιδερή, Αθηνά
• Άλλοι συγγραφείς: Sideri, Athena
• Γλώσσα: Greek
• Έκδοση: 2022
• Θέματα: Γλωσσικός σεξισμός; Γλώσσα και φύλο; Linguistic sexism; Language and gender

Αντικείμενο της παρούσας μελέτης είναι το φαινόμενο του γλωσσικού σεξισμού. Το ζήτημα εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο της σχέσης γλώσσας και φύλου. Η ανάδειξη των πολλών και διαφορετικών ταυτοτήτων φύλου, έφερε στο φως τις ποικίλες διαστάσεις του σεξισμού σε κοινωνικό αλλά και γλωσσικό επίπεδο. Το φαινόμενο αφορά τόσο τις ασύμμετρες σχέσεις των δύο φύλων (άνδρας - γυναίκα), όσο και τη μη ορατότητα των ατόμων με μη δυαδικές ταυτότητες. Αυτές οι ασυμμετρίες αναπαράγονται με διάφορα γλωσσικά μέσα, ένα από τα οποία είναι και το γραμματικό γένος . Ο γλωσσικός σεξισμός διαμέσου του γραμματικού γένους, πραγματώνεται στη γενικευτική χρήση του αρσενικού, στα θηλυκά επαγγελματικά ονόματα και οικογενειακά ονόματα. Και στους τρεις τομείς η κυριαρχία του αρσενικού γένους είναι εμφανής. Παράλληλα, η διμερής διάκριση του γραμματικού γένους στις λέξεις που προσδιορίζουν ανθρώπους, αποτυπώνει το βιολογικό φύλο, καθιστώντας μη ορατά τα άτομα με διαφορετικές ταυτότητες. Για το λόγο αυτό, τα τελευταία χρόνια γίνονται προσπάθειες για την αντιμετώπιση του φαινομένου. Οι μέθοδοι που εφαρμόζονται μπορούν να διακριθούν σε τρεις κατηγορίες: τη θηλυκοποίηση, την ουδετεροποίηση και τη χρήση συμβόλων απόκρυψης γένους. Η σύγκριση των λύσεων που προτείνονται σε άλλες γλώσσες με τις αντίστοιχες προτάσεις για τα Ελληνικά, φανερώνει πως υπάρχουν αρκετά κοινά σημεία, αλλά και τάσεις ουδετεροποίησης, πιθανότατα επηρεασμένες από την Αγγλική. Με βάση προηγούμενες μελέτες, μια μέθοδος που είναι δύσκολο να εδραιωθεί στα Ελληνικά, είναι η θηλυκοποίηση των επαγγελματικών ονομάτων. Επιπλέον δεν έχει ακόμη γίνει κάποια πρόταση για τα οικογενειακά ονόματα θηλυκού γένους. Για το λόγο αυτό, στην παρούσα μελέτη προτείνω μια μέθοδο θηλυκοποίησης και για τις δύο κατηγορίες ονομάτων, βασισμένη στην αναλογία. Σε αυτό το πλαίσιο, εκπόνησα δύο έρευνες. Η πρώτη έγινε με τη βοήθεια των σωμάτων κειμένων (elTenTen19 και ΕΘΕΓ) και είχε στόχο να αναδείξει τη χρήση των θηλυκοποιημένων επαγγελματικών ονομάτων. Στη δεύτερη έρευνα εξέτασα τις στάσεις των ατόμων, απέναντι στις πολιτικές μη σεξιστικού λόγου που προτείνονται για τα Ελληνικά. Όπως φάνηκε, κάποιες μέθοδοι γίνονται ευκολότερα αποδεκτές, συγκριτικά με άλλες. Συγκεκριμένα τα άτομα είναι πρόθυμα να χρησιμοποιούν ουδέτερες εκφράσεις και σύμβολα απόκρυψης γένους, όπως vii το @. Τέλος, και οι δύο έρευνες επικύρωσαν πως η καθιέρωση των θηλυκών επαγγελματικών, παραμένει δύσκολη υπόθεση.