Διερεύνηση της συνέκφρασης των διαύλων AQP4 και TRPV4 στα γλοιώματα και συσχέτιση της έκφρασής τους με κλινικοπαθολογικά χαρακτηριστικά των ασθενών

• Κύριος συγγραφέας: Σάββα, Παναγιώτα
• Άλλοι συγγραφείς: Savva, Panagiota
• Γλώσσα: Greek
• Έκδοση: 2022
• Θέματα: Πυκνότητα μικροαγγείων; Συνέκφραση; Αστροκυττώματα; Βαθμός κακοήθειας; AQP4; TRPV4; Microvessel density; Co-expression; Astrocytomas; Grade

Τα γλοιώματα είναι οι συχνότεροι πρωτοπαθείς όγκοι του εγκεφάλου στους ενήλικες, και αποτελούν το 78% των όγκων με κακοήθεια στον εγκέφαλο. Αναπτύσσονται από τα κύτταρα της γλοίας τα οποία αποτελούν τα υποστηρικτικά κύτταρα των νευρικών κυττάρων του νευρικού συστήματος. H Ακουαπορίνη-4 (AQP4) θεωρείται ο πιο σημαντικός δίαυλος που μεταφέρει νερό στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (ΚΝΣ). Η έκφραση της στα αστροκύτταρα τα οποία συμβάλλουν στον αιματοεγκεφαλικό φραγμό και στο φραγμό μεταξύ εγκεφάλου και εγκεφαλονωτιαίου υγρού καταδεικνύει το σημαντικό της ρόλο στη διακίνηση του νερού για τη σωστή λειτουργία του εγκεφάλου. Τα κύτταρα γλοιώματος προσαρμόζουν γρήγορα τον όγκο των κυττάρων τους ως απόκριση σε ωσμωτικές προκλήσεις. Αυτές οι αλλαγές στον όγκο των κυττάρων είναι πιθανό να συμπεριλαμβάνουν τις μετακινήσεις του νερού μεταξύ των δύο πλευρών της κυτταρικής μεμβράνης μέσω της AQP4. Έχει βρεθεί ότι η έκφραση της AQP4 στα κύτταρα γλοιωμάτων είναι υψηλότερη σε σχέση με το φυσιολογικό ιστό. Ένα σύμπλοκο μεταξύ της AQP4 και του δίαυλου ιόντων με δυνατότητα παροδικού υποδοχέα (TRPs), της οικογένειας των βανιλλοειδών τύπου 4 (TRPV4) φαίνεται να εμπλέκεται στη ρύθμιση του όγκου στα νευρογλοιακά κύτταρα. Σκοπός της παρούσας μεταπτυχιακής εργασίας ήταν η διερεύνηση της συνέκφρασης των διαύλων AQP4 και TRPV4 σε γλοιώματα και της πιθανής συσχέτισης τους με τα κλινικοπαθολογικά χαρακτηριστικά των ασθενών (βαθμό κακοήθειας όγκου, ηλικία και φύλο των ασθενών). Η ανοσοϊστοχημική έκφραση των AQP4 και TRPV4 μελετήθηκε σε αρχειακό υλικό 56 ασθενών με αστροκύττωμα βαθμού κακοήθειας ΙΙ, ΙΙΙ και ΙV ενώ τα επίπεδα mRNA των AQP4 και TRPV4 ποσοτικοποιήθηκαν με qRT-PCR σε 17 δείγματα. Επίσης, αξιολογήθηκε και η μικροαγγειακή πυκνότητα (MVD) με την χρήση της ενδογλίνης. Η έκφραση της AQP4 παρατηρήθηκε στο 78% των συνολικών γλοιωμάτων, με τα υψηλότερα επίπεδα να παρατηρούνται στους όγκους χαμηλού βαθμού κακοήθειας (Grade II). Παρόμοια επίπεδα έκφρασης της AQP4 με τα χαμηλού βαθμού κακοήθειας παρατηρήθηκαν και στα αστροκυττώματα βαθμού κακοήθειας ΙΙΙ ενώ στα πολύμορφα γλοιοβλαστώματα που μελετήθηκαν η έκφραση της εμφανίζεται αισθητά μειωμένη. Ωστόσο η στατιστική ανάλυση δεν ανέδειξε ότι η διαφορά στα επίπεδα έκφρασης της AQP4 μεταξύ των βαθμών κακοήθειας των γλοιωμάτων είναι σημαντική. Επιπλέον, δεν παρατηρήθηκε συσχέτιση των επιπέδων έκφρασης της AQP4 με το φύλο ή την ηλικία των ασθενών. Η έκφραση του TRPV4 παρατηρήθηκε στο 89% των συνολικών γλοιωμάτων που μελετήθηκαν, με τα υψηλότερα επίπεδα να παρατηρούνται στα γλοιοβλαστώματα (Grade IV). Παρόμοια επίπεδα έκφρασης παρατηρήθηκαν στα αστροκυττώματα βαθμού κακοήθειας ΙΙ και ΙΙΙ. Η στατιστική ανάλυση ανέδειξε ότι τα αυξημένα επίπεδα του TRPV4 που παρατηρούνται στα γλοιοβλαστώματα είναι στατιστικώς σημαντικά (p = 0,02) σε σύγκριση με τα αστροκυττώματα βαθμού ΙΙ, αποτέλεσμα που υποδεικνύει συσχέτιση της έκφρασης του TRPV4 με το βαθμό κακοήθειας. Ενδιαφέρον εύρημα αποτελεί το γεγονός ότι η έκφραση του TRPV4 στα γλοιοβλαστώματα που μελετήθηκαν συσχετίστηκαν σημαντικά με την ηλικία των ασθενών, (p = 0,01).Στο σύνολο των περιστατικών που μελετήθηκαν, τα επίπεδα έκφρασης του TRPV4 ήταν στατιστικώς σημαντικά υψηλότερα σε σχέση με τα επίπεδα της AQP4 (p = 0,03). Ειδικότερα, στα γλοιοβλαστώματα παρατηρήθηκαν τα υψηλότερα επίπεδα έκφρασης για το TRPV4 σε σχέση με την AQP4, (p = 0,001). Συσχέτιση των επιπέδων έκφρασης των δύο διαύλων δεν παρατηρήθηκε στα αστροκυττώματα βαθμού ΙΙ και ΙΙΙ, (p>0,05). Αντίθετα, στα γλοιοβλαστώματα (βαθμού κακοήθειας IV), ενώ η έκφραση του TRPV4 εμφανίζεται στατιστικώς σημαντικά αυξημένη, η ανάλυση κατά Spearman υπέδειξε ότι η έκφραση αυτών των δύο διαύλων συσχετίζεται, υποδηλώνοντας ότι πιθανόν αυτοί οι δύο δίαυλοι να συνεργάζονται, (p = 0,004). Η αξιολόγηση της πυκνότητας των μικροαγγείων (MVD) με τη χρήση της ενδογλίνης ανέδειξε στατιστικώς σημαντικά υψηλότερες τιμές MVD στα υψηλού βαθμού κακοήθειας αστροκυττώματα (p = 0,0023). Επίσης, τα επίπεδα έκφρασης της AQP4 συσχετίστηκαν αρνητικά με την πυκνότητα των μικροαγγείων (MVD) (p = 0,028).Υψηλότερα επίπεδα mRNA τόσο του γονιδίου της AQP4 όσο και του γονιδίου του TRPV4 παρατηρήθηκαν στα γλοιοβλαστώματα. Επίσης, υψηλότερα επίπεδα mRNA του TRPV4 παρατηρήθηκαν σε σχέση με τα αντίστοιχα της AQP4. Οι διαφορές αυτές δεν είναι στατιστικώς σημαντικές (p>0,05). Η στατιστική ανάλυση κατά Spearman ανέδειξε υψηλή συσχέτιση των επιπέδων mRNA των δίαυλων AQP4/TRPV4 τόσο συνολικά (p = 0,02 και Spearman’s rho = 0,59) όσο και στα γλοιοβλαστώματα (p = 0,0006 και Spearman’s rho = 0,86), εύρημα το οποίο βρίσκεται σε συμφωνία με τα αντίστοιχα αποτελέσματα της ανοσοϊστοχημείας. Με βάση τα πιο πάνω αποτελέσματα εξάγεται το συμπέρασμα ότι πιθανόν οι δίαυλοι AQP4 και TRPV4 συνεργάζονται και συμμετέχουν στην κακοήθεια των γλοιωμάτων. Όμως, απαιτούνται περισσότερες και πιο εξειδικευμένες μελέτες, με περισσότερα δείγματα για να διευκρινιστεί αν όντως η συνέκφραση τους διαδραματίζει κάποιο ουσιαστικό ρόλο στα γλοιώματα.