Λεξιλόγιο και μορφολογική ανάλυση της γλωσσικής ποικιλίας του Νεοχωρίου Υπάτης

• Κύριος συγγραφέας: Παπαναγιώτου, Χρήστος
• Άλλοι συγγραφείς: Ράλλη, Αγγελική
• Μορφή: Thesis
• Γλώσσα: Greek
• Έκδοση: 2010
• Θέματα: Νεοχώρι Υπάτης; Μορφολογία; Διάλεκτοι; Λεξιλόγια; Neochori Ypatis; Morphology; Dialects; Vocabularies; 489.370 949 515

Το Νεοχώρι ή Νιχώρ ή απλώς χωριό, όπως το λένε οι κάτοικοί του, είναι το, υψομετρικά, υψηλότερο χωριό της Οίτης, εξ ου και ο χαρακτηρισμός της τοποθεσίας του ως το «τρίτου τ’ αρανού». Το Νεοχώρι βρίσκεται 56 περίπου χιλιόμετρα Νοτιοδυτικά της Λαμίας, της πρωτεύουσας του Νομού Φθιώτιδος και αποτελεί Δημοτικό Διαμέρισμα του Δήμου Υπάτης. Το χωριό αυτό πλέον κατοικείται μόνο τους καλοκαιρινούς μήνες και δεν έχει μόνιμους κατοίκους. Η γεωγραφική του θέση και οι ιδιάζουσες κοινωνικές συνθήκες που επικρατούσαν τις περασμένες δεκαετίες επηρέασαν και τα γλωσσικά του χαρακτηριστικά. Οι παλαιότεροι κάτοικοί του αποτελούσαν μια κλειστή και σχεδόν νομαδική κτηνοτροφική κοινότητα, η οποία τους χειμερινούς μήνες κατέβαζε τα κοπάδια στον κάμπο και τα καλοκαίρια τα ανέβαζε στο βουνό ενώ συχνή ήταν και η ενασχόλησή της με την γεωργία. Τα λήμματα του λεξικού έχουν καταγραφεί με την ακόλουθη τυπολογία: Αρχικά δηλώνεται το λήμμα. Το λήμμα δίνεται με τη φωνολογική του απόδοση αλλά με την ορθογραφία της Νέας ελληνικής. Στη συνέχεια εμφανίζεται η φωνολογική απόδοση του λήμματος σύμφωνα με το φωνητικό αλφάβητο (βλ παράδειγμα 6). Ο τόνος του λήμματος βρίσκεται πριν από την τονισμένη συλλαβή. Η γραμματική κατηγορία του λήμματος εμφανίζεται μετά τη φωνολογική απόδοσή του, όπως φαίνεται στο παράδειγμα (6). Μετά τη δήλωση της γραμματική κατηγορίας του λήμματος, όταν χρειάζεται, ακολουθούν γραμματικές παρατηρήσεις σχετικές με πιθανές ανωμαλίες που παρουσιάζει το λήμμα στο κλιτικό του παράδειγμα (βλ παράδειγμα 10). Σε αρκετές περιπτώσεις, μετά τη δήλωση της κατηγορίας του λήμματος, δίνονται πληροφορίες σχετικές με το πραγματολογικό πλαίσιο μέσα στο οποίο εντάσσεται το λήμμα. Οι κατηγορίες αυτές είναι η κτηνοτροφία (κτην), η γεωργία (γεω), η τυροκομία (τυρ) και οι ύβρεις (υβρ) (βλ παράδειγμα 8). Στη συνέχεια ακολουθεί το ερμήνευμα ή τα ερμηνεύματα. Εάν υπάρχει και δεύτερο ερμήνευμα το οποίο συνδέεται με κάποια σημασιολογική σχέση με το πρώτο, όπως η μεταφορά ή η μετωνυμία, δηλώνεται μέσα σε παρένθεση στο τέλος του ερμηνεύματος (βλ παράδειγμα 11). Μετά το ερμήνευμα υπάρχουν πληροφορίες σχετικές με την ύπαρξη συνωνύμων (συν) ή αντωνύμων (αντ) μέσα στο λεξικό. Τα συνώνυμα και τα αντώνυμα εμφανίζονται με πλαγιογράμματη γραφή, όπως στο παράδειγμα (7). Σε αρκετές περιπτώσεις μέσα σε παρένθεση δηλώνεται κάποια λέξη, η οποία δεν είναι συνώνυμη ή αντώνυμη, αλλά ανήκει στο ίδιο εννοιολογικό πλαίσιο (βλ παράδειγμα 9). Άλλου τύπου παρατηρήσεις σχετικές με το ερμήνευμα δίνονται σε παρένθεση μετά την παράθεσή του, όπως στο παράδειγμα 13. Τέλος, ακολουθεί ένα ή περισσότερα παραδείγματα για το κάθε ερμήνευμα.