Η κατάσταση στη φύση και η δημιουργία μόνιμων επιφανειών παρακολούθησης του ενδημικού φυτού Quercus trojana Webb subsp. euboica (Papaioannou) K. I. Chr.
Η Εύβοια είναι το δεύτερο μεγαλύτερο σε έκταση νησί της Ελλάδας, στο οποίο απαντάται μεγάλη ποικιλομορφία αναγλύφου, γεωλογικού υποστρώματος και υψομέτρου, ιδιαίτερα στο βόρειο τμήμα του. Σε συνδυασμό με το κλίμα που επικρατεί, δημιουργούνται κατάλληλες συνθήκες, οι οποίες ευνοούν την ανάπτυξη σπανί...
| Κύριος συγγραφέας: | |
|---|---|
| Άλλοι συγγραφείς: | |
| Μορφή: | Thesis |
| Γλώσσα: | Greek |
| Έκδοση: |
2011
|
| Θέματα: | |
| Διαθέσιμο Online: | http://nemertes.lis.upatras.gr/jspui/handle/10889/4513 |
| id |
nemertes-10889-4513 |
|---|---|
| record_format |
dspace |
| institution |
UPatras |
| collection |
Nemertes |
| language |
Greek |
| topic |
Εύβοια Ευβοϊκή δρυς Στενότοπα ενδημικά Φυτοκοινωνιολογία Ανθρωπογενείς διαταράξεις Βόσκηση Οφιόλιθος Quercus trojana subsp. euboica Serpentine Local endemics Anthropogenic disturbance Grazing 583.460 949 515 |
| spellingShingle |
Εύβοια Ευβοϊκή δρυς Στενότοπα ενδημικά Φυτοκοινωνιολογία Ανθρωπογενείς διαταράξεις Βόσκηση Οφιόλιθος Quercus trojana subsp. euboica Serpentine Local endemics Anthropogenic disturbance Grazing 583.460 949 515 Δόγανος, Δημήτριος Η κατάσταση στη φύση και η δημιουργία μόνιμων επιφανειών παρακολούθησης του ενδημικού φυτού Quercus trojana Webb subsp. euboica (Papaioannou) K. I. Chr. |
| description |
Η Εύβοια είναι το δεύτερο μεγαλύτερο σε έκταση νησί της Ελλάδας, στο οποίο απαντάται μεγάλη ποικιλομορφία αναγλύφου, γεωλογικού υποστρώματος και υψομέτρου, ιδιαίτερα στο βόρειο τμήμα του. Σε συνδυασμό με το κλίμα που επικρατεί, δημιουργούνται κατάλληλες συνθήκες, οι οποίες ευνοούν την ανάπτυξη σπανίων ή απειλούμενων φυτικών ειδών και υποειδών μεγάλου επιστημονικού ενδιαφέροντος.
Το Quercus trojana subsp. euboica, η ευβοϊκή δρυς όπως ονομάζεται κοινώς, είναι ένα από τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα φυτικά taxa, τα οποία φύονται στη βόρεια Εύβοια. Μάλιστα, είναι ένα από τα στενότοπα ενδημικά taxa της Εύβοιας και ταυτόχρονα το μοναδικό ενδημικό υποείδος του γένους Quercus στην Ελλάδα. Έχει χαρακτηριστεί ως Τρωτό (VU) βάσει της κατηγοριοποίησης της IUCN (2001) σύμφωνα με το κριτήριο C1, όμως οι περιοχές εξάπλωσής του δεν υπόκεινται ακόμη σε καθεστώς νομικής προστασίας. Υφίσταται πιέσεις από ανθρωπογενείς επιδράσεις όπως πυρκαγιές, βόσκηση και υλοτομίες.
Στο πλαίσιο της παρούσας εργασίας ξεκίνησε η διαδικασία παρακολούθησης (monitoring) της κατάστασης στη φύση του ενδημικού taxon Quercus trojana subsp. euboica. Ως “monitoring” ορίζονται οι επανειλημμένες μετρήσεις διαφόρων παραγόντων και μεταβλητών (αριθμός ατόμων εκάστοτε taxon, ύψος-διάμετρος κορμού, εδαφοκάλυψη, ανθοφορία, καρποφορία, φυτρωτικότητα ατόμων, βιωσιμότητα αρτιφύτρων κ.ά.) σε βάθος χρόνου και σε έκταση. Τοποθετήθηκαν δέκα συνολικά επιφάνειες παρακολούθησης επιφάνειας 25 m2 η καθεμία στις περιοχές εξάπλωσής του, με επιμέρους υποτετράγωνα 1 m2. Πραγματοποιήθηκε έρευνα επί τρία έτη και καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Πάρθηκαν ποικίλες μετρήσεις (γεωγραφικό μήκος-πλάτος, υψόμετρο, κλίση-έκθεση, εδαφολογικές παρατηρήσεις), ενώ συλλέχθηκαν φυτικά δείγματα για την πλήρη χλωριδική ανάλυση και φωτογραφήθηκε λεπτομερώς κάθε επιφάνεια.
Πραγματοποιήθηκε ταξινομικός προσδιορισμός των δειγμάτων βάσει της πλέον πρόσφατης βιβλιογραφίας, έγινε προσδιορισμός των βιομορφών, διάκριση των χωρολογικών στοιχείων και φυτοκοινωνιολογική ανάλυση σύμφωνα με τη μέθοδο Braun-Blanquet. Έτσι, βρέθηκαν 93 taxa στις περιοχές εξάπλωσης της ευβοϊκής δρυός, με κυρίαρχες οικογένειες την Asteraceae (17%) και την Poaceae (6%). Τα Ημικρυπτόφυτα αποτελούν σχεδόν το 41% του συνόλου, ενώ το 44,1% είναι Μεσογειακά taxa. Επίσης, παρατηρήθηκαν 18 ελληνικά ενδημικά taxa, εκ των οποίων τα 6 είναι στενότοπα ενδημικά.
Έπειτα, όλες οι δειγματοληπτικές επιφάνειες καταχωρήθηκαν στη βάση δεδομένων Turboveg και χρησιμοποιήθηκε το πρόγραμμα TWINSPAN (two-way indicator species analysis) για να ομαδοποιηθούν οι φυτοληψίες. Ακόμη, χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος DCA (Detrended Correspondence Analysis-DECORANA) για τη δημιουργία γραφικής απεικόνισης του πίνακα των φυτοκοινωνιολογικών δεδομένων. Επιπλέον, χρησιμοποιώντας το πρόγραμμα SPSS 13.0 πραγματοποιήθηκε Ανάλυση Ομαδοποίησης (Cluster Analysis) με τη μέθοδο Σύνδεσης Γειτόνων (Neighbor Joining) για τις δέκα επιφάνειες παρακολούθησης. Ο δείκτης που χρησιμοποιήθηκε είναι αυτός της παρουσίας-απουσίας ειδών Jaccard.
Όπως προκύπτει από τη μελέτη αυτή, οι περιοχές εξάπλωσης της ευβοϊκής δρυός φαίνεται να έχουν υποστεί συρρίκνωση από την πυρκαγιά του 1977, ενώ οι πληθυσμοί της κινδυνεύουν από τη διαρκή πίεση της βόσκησης. Τέλος, προτείνονται μέτρα για την καλύτερη πρoστασία του Quercus trojana subsp. euboica. |
| author2 |
Ιατρού, Γρηγόρης |
| author_facet |
Ιατρού, Γρηγόρης Δόγανος, Δημήτριος |
| format |
Thesis |
| author |
Δόγανος, Δημήτριος |
| author_sort |
Δόγανος, Δημήτριος |
| title |
Η κατάσταση στη φύση και η δημιουργία μόνιμων επιφανειών παρακολούθησης του ενδημικού φυτού Quercus trojana Webb subsp. euboica (Papaioannou) K. I. Chr. |
| title_short |
Η κατάσταση στη φύση και η δημιουργία μόνιμων επιφανειών παρακολούθησης του ενδημικού φυτού Quercus trojana Webb subsp. euboica (Papaioannou) K. I. Chr. |
| title_full |
Η κατάσταση στη φύση και η δημιουργία μόνιμων επιφανειών παρακολούθησης του ενδημικού φυτού Quercus trojana Webb subsp. euboica (Papaioannou) K. I. Chr. |
| title_fullStr |
Η κατάσταση στη φύση και η δημιουργία μόνιμων επιφανειών παρακολούθησης του ενδημικού φυτού Quercus trojana Webb subsp. euboica (Papaioannou) K. I. Chr. |
| title_full_unstemmed |
Η κατάσταση στη φύση και η δημιουργία μόνιμων επιφανειών παρακολούθησης του ενδημικού φυτού Quercus trojana Webb subsp. euboica (Papaioannou) K. I. Chr. |
| title_sort |
η κατάσταση στη φύση και η δημιουργία μόνιμων επιφανειών παρακολούθησης του ενδημικού φυτού quercus trojana webb subsp. euboica (papaioannou) k. i. chr. |
| publishDate |
2011 |
| url |
http://nemertes.lis.upatras.gr/jspui/handle/10889/4513 |
| work_keys_str_mv |
AT doganosdēmētrios ēkatastasēstēphysēkaiēdēmiourgiamonimōnepiphaneiōnparakolouthēsēstouendēmikouphytouquercustrojanawebbsubspeuboicapapaioannoukichr |
| _version_ |
1771297177343098880 |
| spelling |
nemertes-10889-45132022-09-05T09:40:27Z Η κατάσταση στη φύση και η δημιουργία μόνιμων επιφανειών παρακολούθησης του ενδημικού φυτού Quercus trojana Webb subsp. euboica (Papaioannou) K. I. Chr. Δόγανος, Δημήτριος Ιατρού, Γρηγόρης Χριστοδουλάκης, Δημήτριος Τζανουδάκης, Δημήτριος Ιατρού, Γρηγόρης Doganos, Dimitrios Εύβοια Ευβοϊκή δρυς Στενότοπα ενδημικά Φυτοκοινωνιολογία Ανθρωπογενείς διαταράξεις Βόσκηση Οφιόλιθος Quercus trojana subsp. euboica Serpentine Local endemics Anthropogenic disturbance Grazing 583.460 949 515 Η Εύβοια είναι το δεύτερο μεγαλύτερο σε έκταση νησί της Ελλάδας, στο οποίο απαντάται μεγάλη ποικιλομορφία αναγλύφου, γεωλογικού υποστρώματος και υψομέτρου, ιδιαίτερα στο βόρειο τμήμα του. Σε συνδυασμό με το κλίμα που επικρατεί, δημιουργούνται κατάλληλες συνθήκες, οι οποίες ευνοούν την ανάπτυξη σπανίων ή απειλούμενων φυτικών ειδών και υποειδών μεγάλου επιστημονικού ενδιαφέροντος. Το Quercus trojana subsp. euboica, η ευβοϊκή δρυς όπως ονομάζεται κοινώς, είναι ένα από τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα φυτικά taxa, τα οποία φύονται στη βόρεια Εύβοια. Μάλιστα, είναι ένα από τα στενότοπα ενδημικά taxa της Εύβοιας και ταυτόχρονα το μοναδικό ενδημικό υποείδος του γένους Quercus στην Ελλάδα. Έχει χαρακτηριστεί ως Τρωτό (VU) βάσει της κατηγοριοποίησης της IUCN (2001) σύμφωνα με το κριτήριο C1, όμως οι περιοχές εξάπλωσής του δεν υπόκεινται ακόμη σε καθεστώς νομικής προστασίας. Υφίσταται πιέσεις από ανθρωπογενείς επιδράσεις όπως πυρκαγιές, βόσκηση και υλοτομίες. Στο πλαίσιο της παρούσας εργασίας ξεκίνησε η διαδικασία παρακολούθησης (monitoring) της κατάστασης στη φύση του ενδημικού taxon Quercus trojana subsp. euboica. Ως “monitoring” ορίζονται οι επανειλημμένες μετρήσεις διαφόρων παραγόντων και μεταβλητών (αριθμός ατόμων εκάστοτε taxon, ύψος-διάμετρος κορμού, εδαφοκάλυψη, ανθοφορία, καρποφορία, φυτρωτικότητα ατόμων, βιωσιμότητα αρτιφύτρων κ.ά.) σε βάθος χρόνου και σε έκταση. Τοποθετήθηκαν δέκα συνολικά επιφάνειες παρακολούθησης επιφάνειας 25 m2 η καθεμία στις περιοχές εξάπλωσής του, με επιμέρους υποτετράγωνα 1 m2. Πραγματοποιήθηκε έρευνα επί τρία έτη και καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Πάρθηκαν ποικίλες μετρήσεις (γεωγραφικό μήκος-πλάτος, υψόμετρο, κλίση-έκθεση, εδαφολογικές παρατηρήσεις), ενώ συλλέχθηκαν φυτικά δείγματα για την πλήρη χλωριδική ανάλυση και φωτογραφήθηκε λεπτομερώς κάθε επιφάνεια. Πραγματοποιήθηκε ταξινομικός προσδιορισμός των δειγμάτων βάσει της πλέον πρόσφατης βιβλιογραφίας, έγινε προσδιορισμός των βιομορφών, διάκριση των χωρολογικών στοιχείων και φυτοκοινωνιολογική ανάλυση σύμφωνα με τη μέθοδο Braun-Blanquet. Έτσι, βρέθηκαν 93 taxa στις περιοχές εξάπλωσης της ευβοϊκής δρυός, με κυρίαρχες οικογένειες την Asteraceae (17%) και την Poaceae (6%). Τα Ημικρυπτόφυτα αποτελούν σχεδόν το 41% του συνόλου, ενώ το 44,1% είναι Μεσογειακά taxa. Επίσης, παρατηρήθηκαν 18 ελληνικά ενδημικά taxa, εκ των οποίων τα 6 είναι στενότοπα ενδημικά. Έπειτα, όλες οι δειγματοληπτικές επιφάνειες καταχωρήθηκαν στη βάση δεδομένων Turboveg και χρησιμοποιήθηκε το πρόγραμμα TWINSPAN (two-way indicator species analysis) για να ομαδοποιηθούν οι φυτοληψίες. Ακόμη, χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος DCA (Detrended Correspondence Analysis-DECORANA) για τη δημιουργία γραφικής απεικόνισης του πίνακα των φυτοκοινωνιολογικών δεδομένων. Επιπλέον, χρησιμοποιώντας το πρόγραμμα SPSS 13.0 πραγματοποιήθηκε Ανάλυση Ομαδοποίησης (Cluster Analysis) με τη μέθοδο Σύνδεσης Γειτόνων (Neighbor Joining) για τις δέκα επιφάνειες παρακολούθησης. Ο δείκτης που χρησιμοποιήθηκε είναι αυτός της παρουσίας-απουσίας ειδών Jaccard. Όπως προκύπτει από τη μελέτη αυτή, οι περιοχές εξάπλωσης της ευβοϊκής δρυός φαίνεται να έχουν υποστεί συρρίκνωση από την πυρκαγιά του 1977, ενώ οι πληθυσμοί της κινδυνεύουν από τη διαρκή πίεση της βόσκησης. Τέλος, προτείνονται μέτρα για την καλύτερη πρoστασία του Quercus trojana subsp. euboica. Evvia is the second largest greek island, which is characterized by a great variety of terrain, geologic substrate and altitude, especially in its northern part. In combination with the climate, the appropriate conditions are met that favor the evolvement of rare or endangered plant species and subspecies of great scientific interest. Quercus trojana subsp. euboica, the euboean oak as it is commonly reffered to, is one of the most interesting plant taxa that grow in northern Evvia. Not only is it one of the local endemic taxa of northern Evvia, but it is the unique endemic subspecies of the Quercus genus in Greece. It has been characterized as vulnerable (VU) according to the IUCN (2001) categories and the C1 criteria, though it has yet not been included in a protectin law regime. It has been under the constant pressure of human impact such as fire, browsing and timbering. During this study, monitoring the status of the endemic taxon Quercus trojana subsp. euboica has begun. The monitoring process involves the repeated measurement of multiple factors and variables (such as measurement of height/diameter, soil-coverage, florescence, fruition, germination/viability of individuals etc.) in a length of time and area extent. A number of ten monitoring plots was set, each plot occupying a surface of 25 m2 in total, with 25 subplots of 1 m2. The study lasted three years and was conducted throughout the year. Multiple measurements took place (geographic length and width, altitude, gradient, exposure etc.), while plant samples were collected in the framework of a full floristic analysis and each monitoring plot was thoroughly photographed. A taxonomic assessment of the plant samples was conducted according to the latest bibliography, as well as a distinction of biomorphs and geographic elements. Moreover, a phytosociologic analysis was conducted according to the Braun-Blanquet method. Thus, 93 different taxa were found in the vicinity of the territories that Quercus trojana subsp. euboica takes up. Asteraceae and Poaceae families were found to be dominant in the plots with a percentage of 17% and 6% respectively. Hemicryptophyts represent 41%, while the Mediterranean elements dominate with a percentage of 44,1%. Nevertheless, 18 greek endemic plant taxa were found, 6 of which are local endemics of Evvia. Thereinafter, all of the monitoring plots were registered in the TurboVeg database and the TWINSPAN (Two-way indicator species analysis) program was used in order to group the plots. Furthermore, the DCA method (Detrended Correspondence Analysis-DECORANA) was used for the creation of a graphic display of the phytosociologic data index. The SPSS 13.0 program was used so that a Cluster Analysis was conducted, using the Neighbor Joining Method for the 10 plots. The Jaccard presence-absence indicator was used. In a nutshell, this study showed that Quercus trojana subsp. euboica territories of appearance have been reduced after the 1977 wildfire, while the taxon’s population is in danger due to the constant pressure of goat grazing. Concluding, measures for better protection of the taxon are proposed. 2011-07-29T06:00:54Z 2011-07-29T06:00:54Z 2010-07-13 2011-07-29T06:00:54Z Thesis http://nemertes.lis.upatras.gr/jspui/handle/10889/4513 gr Η ΒΚΠ διαθέτει αντίτυπο της διατριβής σε έντυπη μορφή στο βιβλιοστάσιο διδακτορικών διατριβών που βρίσκεται στο ισόγειο του κτιρίου της. 12 application/pdf |
