Τα Πληροφοριακά Συστήματα Ερευνητικής Δραστηριότητας (CRIS) ως φορείς της Ανοικτής Έρευνας στην Ελλάδα

• Κύριοι συγγραφείς: Σκουληκάρη, Αριάδνη-Ειρήνη, Γεωργίου, Παναγιώτης, Τσάκωνας, Γιάννης
• Άλλοι συγγραφείς: Skoulikari, Ariadni-Eirini
• Μορφή: Conference (paper)
• Γλώσσα: Greek
• Έκδοση: 2014
• Θέματα: Πληροφοριακά Συστήματα Ερευνητικής Δραστηριότητας; Ανοικτή Πρόσβαση; Ανοικτή Έρευνα; Current Research Information Systems; Open Access; Open Research

Στη σημερινή εποχή, η ανάγκη για άμεση και ανοικτή πρόσβαση σε πάσης φύσεως δεδομένα που επηρεάζουν την κοινωνική συνοχή, την οικονομική ανάπτυξη και την πληροφοριακή προαγωγή είναι διαρκώς κλιμακούμενη. Αυτό προκύπτει κυρίως από κοινωνικές και οργανωσιακές πιέσεις για ελεύθερη και διαφανή πρόσβαση σε αξιόπιστες πληροφορίες, Η ανάγκη αυτή υποστηρίζεται πλέον από τη δυνατότητα των τεχνολογιών πληροφόρησης να καλύψουν τα νέα μοντέλα και απαιτήσεις χρήσης, αλλά και από την ωρίμανση και διάδοση των κατάλληλων πολιτικών πρόσβασης. Ως αποτέλεσμα, εμφανίζεται η ανάπτυξη και παροχή των Πληροφοριακών Συστημάτων Ερευνητικής Δραστηριότητας (εφ’ εξής CRIS από την αγγλική ονομασία Current Research Information Systems). Ο κύριος ρόλος ενός CRIS είναι η συλλογή, καταγραφή, επεξεργασία και προβολή της ερευνητικής δραστηριότητας και πληροφορίας. Η διαχείριση αυτής της πληροφορίας καλύπτει όλη διάρκεια του κύκλου ζωής της και όλες τις πτυχές της. Βασικός στόχος ενός πληροφοριακού συστήματος ερευνητικής δραστηριότητας είναι η αποθήκευση και η προβολή των ερευνητικών αποτελεσμάτων οργανωμένα κατά ίδρυμα, ερευνητή και οργανισμό-ερευνητική ομάδα. Ένα CRIS δε νοείται ως ένα καταληκτικό σύστημα, όπως μπορούν να θεωρηθούν τα ιδρυματικά αποθετήρια, όπου αποθέτονται κάποιες πληροφορίες, αλλά προβάλει ως ένα σύστημα ενσωματωμένο στην πραγματικότητα φορέων υπεύθυνων για την ερευνητική δραστηριότητα. Τα CRIS έχουν γνωρίσει ευρεία διάδοση ιδιαιτέρως τα τελευταία χρόνια σε παγκόσμιο και Ευρωπαϊκό επίπεδο, με αρκετές επιτυχημένες εφαρμογές σε εθνικό επίπεδο. Κύριος στόχος είναι η δημόσια προβολή της ερευνητικής δραστηριότητας των ιδρυμάτων κάθε χώρας, και ως απώτερος σκοπός η δημιουργία υποδομών για την ανοικτή έρευνα και τη δυνατότητα αξιοποίησης και επαναχρησιμοποίησης της υπάρχουσας πληροφορίας. Ένα CRIS μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε σε εθνικό επίπεδο, είτε σε επίπεδο ενός πανεπιστημίου/οργανισμού και ως αποτέλεσμα αυτό υπάρχουν ενδιαφέρουσες εφαρμογές και σε ιδρυματικό επίπεδο. Ένα CRIS παρέχει πληροφορία για οντότητες, όπως ερευνητές, ερευνητικοί οργανισμοί, ερευνητικά έργα, δημοσιεύσεις, πατέντες, ερευνητικά δεδομένα, χρηματοδοτούμενα προγράμματα, ερευνητικές υποδομές και τις αντίστοιχες συσχετίσεις μεταξύ τους. Για τη δομημένη και διαλειτουργική αναπαράσταση όλων των παραπάνω χρησιμοποιείται το ευρωπαϊκό πρότυπο δεδομένων Common European Research Information Format (CERIF). Το πρότυπο δεδομένων CERIF συλλέγει πληροφορίες για τις βασικές οντότητες του ερευνητικού οικοδομήματος (base entities), όπως ερευνητής, έργο και οργανισμός, τις οντότητες που αντανακλούν τα αποτελέσματα τους (result entities), και τις ιδιότητες των οντοτήτων αυτών (2nd level entities) και των συσχετίσεων μεταξύ τους (link entities). Ένα CRIS δεν αποτελεί μια απομονωμένη νησίδα πληροφοριών, αλλά συνεργάζεται με τρίτα συστήματα, όπως Ιδρυματικά Αποθετήρια και Πληροφοριακά Συστήματα ερευνητικών φορέων, προκειμένου να συλλέγει και να συσσωρεύει πληροφορία από αυτά προκειμένου να την προωθεί και να την προβάλει. Υπ’ αυτή την έννοια ένα CRIS νοείται ως μια σημαντική προσθήκη, και δη σε κεντρική θέση, σε ένα δίκτυο συστημάτων το οποίο να συγκεντρώνει και παρουσιάζει με πλήρη και άμεσο τρόπο την κατανεμημένη πληροφορία. Τα οφέλη από τη λειτουργία ενός συστήματος CRIS στο ακαδημαϊκό περιβάλλον είναι πολλαπλά και αφορούν κατηγορίες χρηστών, όπως οι ερευνητές, υπηρεσιακούς παράγοντες ενός ιδρύματος, παράγοντες σε θέσεις ιδρυματικής ή εθνικής ευθύνης, επιχειρηματίες, ακόμη και απλούς πολίτες. Ενδεικτικά αναφέρονται τα αποτελέσματα της εξοικονόμησης πόρων και χρόνου με την εύκολη και μαζική εισαγωγή των δεδομένων, της χρήσης του συστήματος οποτεδήποτε απαιτείται, είτε κατά τη διάρκεια εκτέλεσης ενός έργου, είτε μετά την ολοκλήρωση του, της εισαγωγή δεδομένων μόνο μια φορά και της μεταφερσιμότητάς τους σε άλλες κατανομές (άλλα συστήματα) ενός ευρύτερου δικτύου, της παραγωγής αναφορών, της δυνατότητας αυτόματης ενημέρωσης λεπτομερών εγγράφων και της δυνατότητας εξυπηρέτησης πολλών χρηστών ταυτοχρόνως σε μια ασφαλή και εξουσιοδοτημένη πλατφόρμα, κ.α. Πιο συγκεκριμένα όμως οι πολίτες έχουν πρόσβαση με ανοικτό και ελεύθερο τρόπο σε αξιόπιστη και ορθά οργανωμένη πληροφορία για τα αποτελέσματα της έρευνας στον ελλαδικό χώρο και να χρησιμοποιήσουν την πληροφορία αυτή για τους δικούς τους σκοπούς. Οι ερευνητές καταγράφουν την έρευνά τους και τα παράγωγα της με έναν δομημένο και ενιαία αποδεκτό τρόπο και τα προβάλουν μέσω ενός εθνικού πληροφοριακού συστήματος. Παράλληλα αποκτούν πρόσβαση σε ερευνητικό περιεχόμενο συναφές με το αντικείμενό τους. Ακόμα, τα πανεπιστημιακά και ερευνητικά ιδρύματα έχουν τη δυνατότητα να έχουν συγκεντρωμένη και οργανωμένη όλη την ερευνητική δραστηριότητά τους για κάθε τμήμα, εργαστήριο, ερευνητή και έτσι να παρέχουν ανοικτή πρόσβαση στους φοιτητές τους, καθώς επίσης και να εξάγουν στατιστικά στοιχεία και ειδικές αναφορές. Στην προτεινόμενη εργασία παρουσιάζεται η ανάπτυξη υπηρεσιών Τεκμηρίωσης, Προβολής και Αξιοποίησης της Επιστημονικής Δραστηριότητας και των Ερευνητικών Αποτελεσμάτων στα ελληνικά ακαδημαϊκά ιδρύματα με τη χρήση ενός κοινού Πληροφοριακού Συστήματος Ερευνητικής Δραστηριότητας. Η δράση υλοποιείται στο πλαίσιο του υποέργου 9 : «Υπηρεσίες Προστιθέμενης Αξίας για Βιβλιοθήκες και Υπηρεσίες Πληροφόρησης, Λοιπούς Φορείς και Τελικούς Χρήστες» και συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και το Ελληνικό Δημόσιο. Ο τίτλος δράσης είναι «Υπηρεσίες Τεκμηρίωσης, Προβολής και Αξιοποίησης της Επιστημονικής Δραστηριότητας και των Ερευνητικών Αποτελεσμάτων των Ελληνικών ΑΕΙ (CRIS)» και η υλοποίηση του είναι αποτέλεσμα της συνεργατικής δράσης του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) και του Συνδέσμου Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών (ΣΕΑΒ) μέσα από την υλοποίηση αντίστοιχων συντονισμένων έργων στο πλαίσιο του Ε.Π. Ψηφιακή Σύγκλιση. Σε αυτό το έργο, η Βιβλιοθήκη και Κέντρο Πληροφόρησης του Πανεπιστημίου Πατρών συμμετέχει ως φορέας πρότυπης εφαρμογής και συντονιστής της ανάπτυξης των επιμέρους υπηρεσιών στα ελληνικά ακαδημαϊκά ιδρύματα. Ως στόχος της δράσης αυτής είναι η ανάπτυξη υπηρεσιών CRIS που θα καλύπτουν τις ανάγκες των ιδρυμάτων με τις εξής δυνατότητες: - συλλογής και οργανωμένης καταγραφής της ερευνητικής δραστηριότητας στην Ελλάδα (έργα, ερευνητές, ερευνητικό έργο, δημοσιεύσεις, χρηματοδοτούμενα προγράμματα, ερευνητικά δεδομένα, κ.α.) προβολής της ερευνητικής δραστηριότητας κάθε πανεπιστημιακού ιδρύματος/ερευνητικού φορέα τόσο ως αυτόνομα συστήματα διαθέσιμα σε τελικούς χρήστες, όσο και ως πάροχοι δομημένων δεδομένων σε εφαρμογές προστιθέμενης αξίας - αναζήτησης ειδικευμένων ερευνητών/επιστημόνων και παρουσίαση της ερευνητικής δραστηριότητας τους, όπως για παράδειγμα δημοσιεύσεις, συμμετοχή σε χρηματοδοτούμενα έργα, κλπ. προβολής των αποτελεσμάτων που παράγονται στο πλαίσιο κάθε ερευνητικού έργου, όπως για παράδειγμα δημοσιεύσεις, πατέντες, προϊόντα, κλπ. - υποστήριξη της μακροχρόνιας διατήρησης και επανα-χρησιμοποίησης του παραγόμενου επιστημονικού περιεχομένου σε ψηφιακή μορφή. Αποτέλεσμα αυτών εκτιμάται πως θα είναι η ανάδειξη του ελληνικού περιεχομένου έρευνας και πολιτισμού σε δομημένη μορφή, η διάχυση της ερευνητικής πληροφορίας μέσα από διαύλους ανοικτής πρόσβασης και η δυνατότητα πρόσβασης και αξιοποίησης ολοκληρωμένης, οργανωμένης και έγκυρης πληροφορίας για έρευνα και παραγωγή μελλοντικών αποτελεσμάτων.