Τα ατομικά δικαιώματα και ο νομικός θετικισμός

• Κύριος συγγραφέας: Καποτάς, Παναγιώτης
• Άλλοι συγγραφείς: Περδικούρη, Ελένη
• Μορφή: Thesis
• Γλώσσα: Greek
• Έκδοση: 2016
• Θέματα: Ατομικά δικαιώματα; Φιλελευθερισμός; Νομικός θετικισμός; Φυσικό δίκαιο; Individual rights; Liberalism; Natural law; 171.2

Ο κίνδυνος το θετικό δίκαιο να επέμβει κατά του ατόμου είναι γνωστό και σε άλλους συγγραφείς που για παράδειγμα θεωρούν το κρατικό πατερναλισμό ως πλήρως ανομιμοποίητο. Κατά τον John Austin το δίκαιο αποτελεί ένα σύνολο προσταγών, οι οποίες συνοδεύονται με την απειλή εξαναγκασμού και απευθύνονται από τον πολιτικά κυρίαρχο σε μια πολιτική κοινότητα (σ’ ένα κράτος) προς όλους αυτούς που συνηθίζουν να τον υπακούουν. Η έννοια του ατομικού δικαιώματος ως νομικού δικαιώματος ήταν άγνωστη στην αρχαιότητα. Η θετική προστασία των ατομικών δικαιωμάτων ή ελευθεριών που τα κατέστησε και νομικά δικαιώματα είναι ιστορικό επίτευγμα ιδίως των τριών τελευταίων αιώνων. Η δημιουργία μιας κοινωνίας ανθρώπων οδήγησε από πολύ νωρίς στην συνειδητοποίηση της υπάρξεως ατομικών ελευθεριών και δικαιωμάτων, ωστόσο, η άξια των κοινωνικών δικαιωμάτων αναγνωρίστηκε αρκετά αργά. Ο φιλελευθερισμός ως πολιτικό ρεύμα αναπτύσσεται σε ρήξη με την παράδοση μιας κοινωνικής τάξης που αντλεί τη νομιμοποίησή της από τη φύση ή τη θεία βούληση και προβάλλει μια ιδεολογία που θεωρεί το άτομο ηθικά αυτόνομη και ολοκληρωμένη προσωπικότητα, ως το βασικό υποκείμενο της κοινωνίας. Οι οπαδοί του φυσικού δικαίου πρεσβεύουν, ότι πέρα από το τιθέμενο δίκαιο το οποίο εκπηγάζει από μια ανθρώπινη πράξη που του προσδίδει υπόσταση κατά χώρο και χρόνο υπάρχει ένα άλλο, υπέρτερο του δίκαιο, το οποίο αντλεί την ισχύ του από τη σύνδεσή του προς ορισμένες αξίες αναπόσπαστα ενωμένες, με τη φύση του ανθρώπου και της κοινωνίας και το οποίο για το λόγο αυτό αποκαλείται φυσικό δίκαιο. Στη θεμελίωση του Λοκ για το δικαίωμα στην ιδιοκτησία αλλά ουσιαστικά στο δικαίωμα στη ζωή, βρίσκουμε μια καθαρή θέση ότι τα εν λόγω δικαιώματα είναι φυσικά δικαιώματα. Το θετικό δίκαιο ως δημιούργημα των ανθρώπων για πολλούς συγγραφείς συνιστά εν δυνάμει απειλή για τα δικαιώματα του ατόμου όταν στην εξουσία θα βρίσκονται άτομα που δύνανται να ασκήσουν αυθαίρετα την εξουσία που τους έχει ανατεθεί. Στο ελληνικό συνταγματικό δίκαιο η αρχή του αναπαλλοτρίωτου του δικαιώματος στην ελευθερία είναι συνυφασμένο κατά κύριο λόγο με το δικαίωμα στην αντίσταση σε περίπτωση απόπειρας κατάλυσης του Συντάγματος του άρθρου 120 του Συντάγματος. Αντιπροσωπευτική διαπίστωση της σύγκρουσης φυσικού και θετικού δικαίου - δίνοντας όμως προβάδισμα στο θετικό δίκαιο, όπου εν τη απουσία του και μόνο ο κανόνας αναζητήθηκε στο φυσικό δίκαιο – είναι η απόφαση στην υπόθεση Somerset v Stewart (1772) 98 ER 499.