Νευρωνικά ανάλογα της δημιουργικότητας : μια μελέτη φασματικής ισχύος σε δεδομένα ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος

• Κύριος συγγραφέας: Μαρμπένα, Ασημίνα
• Άλλοι συγγραφείς: Κωστόπουλος, Γεώργιος
• Μορφή: Thesis
• Γλώσσα: Greek
• Έκδοση: 2016
• Θέματα: Δημιουργικότητα; Αποκλίνουσα σκέψη; Ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (ΗΕΓ); Ανάλυση χρόνου συχνότητας; Μιγαδικά κυματίδια Morlet; Εντοπισμός πηγών (sLORETA); Creativity; Divergent thinking; Electroencephalography; Time-frequency analysis; Complex Morlet wavelets; Source localization (sLORETA); 612.823 342

Η δημιουργικότητα είναι μια ανεκτίμητη ικανότητα η οποία έχει μεγάλη βαρύτητα στην αποτελεσματική επίλυση προβλημάτων και τη λήψη αποφάσεων ειδικότερα κάτω από περίπλοκες συνθήκες που μεταβάλλονται δυναμικά. Είναι ένας σημαντικός παράγοντας εξέλιξης του ανθρώπινου πολιτισμού και αποτελεί την κινητήριο δύναμη πίσω από τα σημαντικότερα επιστημονικά και τεχνολογικά άλματα, αλλά και την σπουδαία πολιτιστική κληρονομιά της ανθρωπότητας. Η δημιουργική σκέψη εντοπίζεται σε όλες τις διαστάσεις της ανθρώπινης ζωής και όχι μόνο στα μεγάλα επιτεύγματα, καθώς αποτελεί σημαντικό εργαλείο και στην καθημερινότητα του ανθρώπου, όπου διευκολύνει τις δραστηριότητές του και βελτιώνει την ποιότητα ζωής. Ωστόσο, οι νευροφυσιολογικοί μηχανισμοί που διέπουν τη δημιουργική σκέψη παραμένουν σε μεγάλο βαθμό δυσνόητοι και δεν έχουν διερευνηθεί διεξοδικά. Με την παρούσα μελέτη επιχειρούμε να κατανοήσουμε καλύτερα τα νευρωνικά ανάλογα της δημιουργικότητας και να διερευνήσουμε τη δυνατότητα εξαγωγής βιοδεικτών για τον χαρακτηρισμό της δημιουργικής σκέψης. Η εργασία που θα παρουσιάσουμε βασίζεται σε ένα γνωσιακό πείραμα όπου αντιπαραβάλλονται δύο διαφορετικές δοκιμασίες, μία δημιουργική και μια δοκιμασία ελέγχου, στη διάρκεια των οποίων πραγματοποιήθηκε καταγραφή των εγκεφαλικών σημάτων με ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (ΗΕΓ). Αρχικά θα παραθέσουμε στοιχεία για τον ορισμό, τη σημασία, τις κατηγορίες της δημιουργικότητας και τις θεωρίες που έχουν διατυπωθεί για το φαινόμενο εστιάζοντας στην ψυχομετρική προσέγγιση. Στη συνέχεια θα παρουσιάσουμε μια σύντομη ιστορική αναδρομή του ΗΕΓ καθώς και μια περιγραφή του μηχανισμού ηλεκτρογένεσης των σημάτων ΗΕΓ, των ρυθμών που απαντώνται στα σήματα αυτά, των πλεονεκτημάτων του ΗΕΓ ως μεθόδου καταγραφής της εγκεφαλικής δραστηριότητας και των χρήσεων του. Μετά την ολοκλήρωση του θεωρητικού υποβάθρου για τη δημιουργικότητα και το ΗΕΓ, θα προχωρήσουμε στην παρουσίαση της νευροεπιστημονικής προσέγγισης στη μελέτη της δημιουργικότητας και θα αναφερθούμε σε προηγούμενα ευρήματα με έμφαση στις μελέτες ΗΕΓ. Στη συνέχεια θα περιγράψουμε το πείραμα που πραγματοποιήσαμε για την μελέτη της δημιουργικότητας, τη συλλογή δεδομένων ΗΕΓ, την προεπεξεργασία τους και τέλος την ανάλυση που πραγματοποιήσαμε. Η ανάλυση ξεκινάει από τον μετασχηματισμό των δεδομένων με μιγαδικά κυματίδια Morlet και την παρουσίασή τους στο χρόνο και τις διαφορετικές συχνότητες (ανάλυση χρόνου-συχνότητας) και συνεχίζεται με τον στατιστικό έλεγχο σε επίπεδο υποκειμένου και επίπεδο συνόλου των υποκειμένων για την ανάδειξη σημαντικών διαφορών μεταξύ των δύο συνθηκών ως προς την φασματική ισχύ και τη σχετική ενέργεια ανά ηλεκτρόδιο και ζώνη συχνότητας. Διαπιστώθηκε η ύπαρξη στατιστικά σημαντικών διαφορών μεταξύ των δύο δοκιμασιών και στα δύο επίπεδα ανάλυσης (μεμονωμένων υποκειμένων και συνόλου). Επιπλέον, στην ανάλυση της φασματικής ισχύος στο σύνολο των υποκειμένων, διαπιστώσαμε για τη δημιουργική διαδικασία σημαντικές διαφορές στην ζώνη συχνοτήτων άλφα και σε ηλεκτρόδιο του βρεγματικού φλοιού, αλλά και στις ζώνες βήτα2 και γάμμα. Είναι πιθανόν η δημιουργική δοκιμασία να απαιτεί μειωμένη ενεργοποίηση μνημονικών διεργασιών και διεργασιών συνειδητής αντίληψης.