Ο Βάγκνερ στο πρώιμο αφηγηματικό έργο του Νίκου Καζαντζάκη

• Κύριος συγγραφέας: Κατσιγιάννη, Άννα
• Άλλοι συγγραφείς: Katsigianni, Anna
• Μορφή: Journal (paper)
• Γλώσσα: Greek
• Έκδοση: 2016
• Θέματα: Νίκος Καζαντζάκης; Σπασμένες ψυχές; Ρίχαρντ Βάγκνερ; Nikos Kazantzakis; Richard Wagner

Οι Σπασμένες ψυχές του Νίκου Καζαντζάκη είναι ένα πρωτόλειο μυθιστόρημα, δημοσιευμένο σε συνέχειες στο περιοδικό Νουμάς, γραμμένο στο κλίμα της ποιητικής του αισθητισμού˙ στη δομή του κυριαρχεί η ετερογλωσσική συνύπαρξη στοιχείων του λιμπρέτου και της πεζογραφικής αφήγησης. Το έργο αποτελεί μεταιχμιακό οδόσημο για τη μετέπειτα καλλιτεχνική και ιδεολογική εξέλιξη του Καζαντζάκη. Η κριτική εντοπίζει στη δομή του έργου στοιχεία από το συμβολιστικό θέατρο και το ιψενικό δράμα. Η μελέτη προτείνει τη σύνδεση του έργου και με το ‘βαγνέρειο’ μελόδραμα˙ εστιάζεται στην τεχνοτροπία και την ιδεολογία του μυθιστορήματος, το οποίο ενσωματώνει αρκετά στοιχεία της ποιητικής του βαγκνερικού μελοδράματος: τάση εξερεύνησης και καταγραφής της πρωτόγονης κατάστασης της ψυχής, των άμεσων δεδομένων της συνείδησης, ενότητα των τεχνών σε ένα αρμονικό όλον, συνεργασία της μουσικής με τον Λόγο, τον χορό και τη ζωγραφική, συμπλοκή συμφωνικών και επανερχόμενων μοτίβων -leitmotiv, μείξη του παγανιστικού με τον χριστιανικό μύθο, νασιοναλιστική ιδεολογία, κ.ο.κ. Ο συγγραφέας, με τη χρήση των leitmotiv, αναζητά τη δημιουργία μιας γλώσσας υποβλητικής, για να αποδώσει, όπως ο Βάγκνερ στη μουσική, τη σχέση Ιδέας και Ρυθμού. Ο Βάγκνερ –ως ιδιοφυής μουσουργός αλλά και ως στοχαστής-φιλόσοφος– απασχολεί δημιουργικά τον Καζαντζάκη, ήδη από τα πρώτα πεζά του κείμενα. Η πρόσληψη του Γερμανού μουσουργού γίνεται, κυρίως, μέσα από το έργο του Νίτσε, την πεζογραφία του αισθητισμού (D’ Annunzio, κ.ά), την εμπειρία παραστάσεων του βαγκνερικού μελοδράματος και λιγότερο μέσα από τη γαλλική ή τη γερμανική φιλολογία. Η μελέτη εντάσσεται στη συγκριτολογική κατεύθυνση της σύνδεσης των καλών τεχνών.