| Περίληψη: | Το ενδιαφέρον των καταναλωτών για τα βιολογικά τρόφιμα, έχει προκαλέσει την διεξαγωγή πολλών μελετών που συγκρίνουν διάφορες παραμέτρους των βιολογικών σε σχέση με αυτές των συμβατικών προϊόντων. Οι πωλήσεις των βιολογικών τροφίµων έχουν αυξηθεί την τελευταία δεκαετία καθώς οι καταναλωτές δείχνουν ανήσυχοι μετά τα πολυάριθμα διατροφικά σκάνδαλα παγκοσμίως και δηλώνουν πιο πρόθυμοι να πληρώσουν ένα τίμημα για τρόφιμα που παράγονται σύμφωνα με τα ασφαλή παραγωγικά πρότυπα. Στην παρούσα εργασία γίνεται ανασκόπηση της τρέχουσας βιβλιογραφίας µε σκοπό τη σύγκριση των βιολογικών προϊόντων – φυτικών και ζωικών- σε σχέση µε τα συµβατικά, όσον αφορά την διατροφική τους αξία, την ασφάλεια για τον καταναλωτή και την ευρέως θεωρούμενη έννοια του όρου «ποιότητα», συνοψίζοντας τα υπάρχοντα δεδομένα για την ανωτερότητα ή μη, των βιολογικών τροφίμων έναντι των συμβατικών και την επίδραση τους στην δημόσια υγεία . Ο όρος «ποιότητα» στην παρούσα διατριβή εμπεριέχει τις παραμέτρους της διατροφικής αξίας, της ασφάλειας καθώς και τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά (γεύση, οσμή, χρώμα, υφή) των τροφίμων. Επικρατεί η γενική αντίληψη ότι η θρεπτική αξία των βιολογικών τροφίµων, υπερέχει έναντι αυτής των συμβατικών τροφίµων. Οι καταναλωτές που αγοράζουν βιολογικά τρόφιμα συνήθως αναφέρουν αυτούς τους λόγους για την απόφασή τους:
Είναι ασφαλέστερα. Τα φρούτα και τα λαχανικά που χαρακτηρίζονται ως βιολογικά καλλιεργούνται γενικά χωρίς χημικά λιπάσματα και φυτοφάρμακα. Τα ζώα που εκτρέφονται με βιολογικές πρακτικές δεν τρέφονται με αντιβιοτικά ή αυξητικές ορμόνες.
Είναι πιο φιλικά στο περιβάλλον. Οι πρακτικές βιολογικής γεωργίας έχουν σχεδιαστεί ώστε να είναι πιο βιώσιμες, με έμφαση στη διατήρηση και τη μείωση των ρύπων.
Είναι πιο υγιεινά. Μερικές μελέτες έχουν δείξει ότι τα βιολογικά τρόφιμα μπορεί να είναι πλουσιότερα σε θρεπτικά συστατικά από τα αντίστοιχα συμβατικά .
Από τους τρεις παραπάνω λόγους, ο ισχυρισμός ότι τα βιολογικά τρόφιμα είναι «πιο υγιεινά» είναι αδύναμος -τουλάχιστον στην παρούσα χρονική στιγμή- σαν μια γενική και αδιαμφισβήτητη αλήθεια. Μερικοί ερευνητές ανακάλυψαν πολύ μικρή διαφορά στο περιεχόμενο σε θρεπτικά συστατικά, εκτός από υψηλότερα επίπεδα φωσφόρου σε πολλά βιολογικά τρόφιμα και υψηλότερη περιεκτικότητα σε λιπαρά οξέα ωμέγα-3 στο βιολογικό γάλα και το κοτόπουλο.
Πολλές άλλες μελέτες δείχνουν ότι τα βιολογικά φρούτα και τα λαχανικά είναι πλουσιότερα σε βιταμίνες, ειδικά σε βιταμίνη C, Ferrum (Fe), Μαγνήσιο (Mg) και Φώσφορο (P) ενώ τα βιολογικά λαχανικά φαίνεται επίσης σε αρκετές μελέτες να είναι πλουσιότερα σε φαινόλες και αντιοξειδωτικά. Οι ποσότητες πρωτεϊνών σε αρκετές έρευνες είναι υψηλότερες στα συμβατικά προϊόντα μεν , χαμηλότερης βιολογικής αξίας δε, από εκείνες των βιολογικών προϊόντων. Σε πολλές μελέτες που συνέκριναν τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά των βιολογικών και συμβατικών τροφίμων, βρέθηκε πως δεν υπάρχουν σταθερές ή σημαντικές διαφορές μεταξύ βιολογικών και συμβατικών φρούτων και λαχανικών ενώ σε άλλες πιο καλοσχεδιασμένες ερευνητικές μελέτες που έχουν βρεθεί αξιοσημείωτες διαφορές, η συντριπτική τους πλειοψηφία, ευνοεί τα βιολογικά προϊόντα. Σχετικά με τα βιολογικά προϊόντα κτηνοτροφικής γεωργίας, τα δεδομένα μέχρι τώρα είναι πολύ λίγα και αδυνατούν να αποδείξουν αξιόλογες διαφορές στην θρεπτική σύσταση μεταξύ βιολογικών και συμβατικών ζωικών προϊόντων. Κατά την διαδικασία παραγωγής βιολογικών τροφίµων απαγορεύεται οποιαδήποτε παρέµβαση στο γενετικό υλικό φυτών και ζώων , κάτι που δεν απαγορεύεται στην συμβατική γεωργία και κτηνοτροφία. Είναι σαφές πως τα βιολογικά τρόφιµα περιέχουν μικρότερες ποσότητες υπολειμμάτων χηµικών φυτοπροστατευτικών ουσιών από ότι τα συµβατικά χωρίς αποκλείεται παντελώς η απουσία χημικών υπολειμμάτων .Να σημειωθεί όμως, πως και στα συµβατικά προϊόντα η ποσότητα των φυτοπροστατευτικών ουσιών δεν φαίνεται να ξεπερνά τα επιτρεπόμενα όρια δίχως αυτό να σημαίνει ότι αυτό δεν αποτελεί κίνδυνο για την δημόσια υγεία. Κάποιοι θεωρούν ότι τα βιολογικά τρόφιµα είναι πιθανότερο να φέρουν μεγαλύτερες ποσότητες µμικροβιακού φορτίου απ’ ότι τα συµβατικά λόγω της χρήσης οργανικών υπολειμμάτων ως λίπασµα κατά τη διαδικασία παραγωγής τους. Ωστόσο, μελέτες που έχουν διεξαχθεί σχετικά, δεν επιβεβαιώνουν ότι τόσο το μικροβιακό φορτίο όσο και οι μυκοτοξίνες που µμελετήθηκαν, δεν διαφέρουν σημαντικά ανάµεσα στα τρόφιµα συμβατικής και βιολογικής παραγωγής. Αντιθέτως , στο μεγαλύτερο ποσοστό των μελετών φαίνεται ότι τα βιολογικά γεωργικά προϊόντα εμπεριέχουν μικρότερες συγκεντρώσεις νιτρικών αλάτων ενώ δεν παρατηρήθηκαν αξιόλογες διαφορές σε τοξικές βαρέα μέταλλα μεταξύ των δυο κατηγοριών τροφίµων. Σχετικά με τις επιπτώσεις στην δημόσια υγεία, υπάρχουν ορισμένες ενδείξεις ότι τα χηµικά φυτοπροστατευτικά προϊόντα που χρησιμοποιούνται στην συμβατική γεωργία, επηρεάζουν δυσμενώς τη γονιμότητα και ενοχοποιούνται για πρόκληση καρκίνου στον άνθρωπο. ‘Όσον αφορά την «ασφάλεια» των τροφίμων θα χαρακτηρίζαµε τα βιολογικά τρόφιµα ως «ασφαλέστερα» σε σχέση µε τα υπολείµματα φυτοφαρμάκων και την ποσότητα νιτρικών αλάτων, ενώ δεν υπάρχουν ιδιαίτερες διαφορές στην περιεκτικότητα στα βαρέα µμέταλλα, στο μικροβιακό φορτίο και στις µυκοτοξίνες ανάµεσα στις δύο κατηγορίες τροφίµων. Λαμβάνοντας υπόψη μας το γεγονός ότι μέχρι τώρα δεν έχουν διεξαχθεί μακροχρόνιες έρευνες που να συγκρίνουν τις διαφορές στις δυνητικές επιπτώσεις για την υγεία μεταξύ των καταναλωτών που τρέφονται αποκλειστικά με συμβατικά τρόφιμα και καταναλωτών που τρέφονται αποκλειστικά με βιολογικά προϊόντα αντίστοιχα, δεν μπορούµε να αποδώσουμε μ’ έναν αδιαμφισβήτητο ισχυρισμό ότι το ένα είδος είναι «ανώτερο» -έναντι όλων των παραμέτρων- από το άλλο. Θα µπορούσαµε σίγουρα να πούµε ότι η βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία αποτελούν ένα «φιλικότερο» σύστηµα παραγωγής σε σχέση µε το περιβάλλον και με τα παραγωγικά ζώα αντίστοιχα. Από την παρούσα διατριβή , κρίνεται ως απαραίτητη η εκπόνηση ερευνών που θα συγκρίνουν συνολικά τα βιολογικά και τα συµβατικά προϊόντα -φυτικής και ζωικής παραγωγής- που να τεκμηριώνουν την ανωτερότητα ή μη των βιολογικών τροφίμων και τα πιθανά οφέλη τους στην δημόσια υγεία και το φυσικό περιβάλλον.
|
|---|
