| Summary: | Η συστηματική καταγραφή, μελέτη και αξιολόγηση της πορείας οικοδόμησης της γνώσης είναι καθοριστικής σημασίας για την εκπαίδευση και την εκπαιδευτική έρευνα. Ιδιαίτερα όταν η μαθησιακή διαδικασία
λαμβάνει χώρα σε συνεργατικό περιβάλλον, προκύπτει η ανάγκη για διαρκή αξιολόγηση της οικοδόμησης της γνώσης τόσο της ομάδας όσο και του ατόμου. Μια ομάδα αποτελείται από μέλη, που έχουν τη δυνατότητα μέσω της συνεργατικής μάθησης να μοιραστούν μαθησιακές εμπειρίες, να αλληλοσυμπληρωθούν και να οικοδομήσουν νέα γνώση. Σε ένα ιδανικό
συνεργατικό περιβάλλον μάθησης το κάθε μέλος συμμετέχει ενεργά στην ομάδα και συμβάλει ισότιμα στην ολοκλήρωση των στόχων της. Στα
πραγματικά μαθησιακά περιβάλλοντα, όμως θα πρέπει συστηματικά να καταγραφεί και να μελετηθεί η εξατομικευμένη και συνεργατική μάθηση και ο τρόπος που αυτές αλληλοεπηρεάζονται, καθ’ όλη τη διαδικασία
οικοδόμησης της γνώσης.
Στόχο της έρευνας αποτέλεσε η μελέτη της πορείας της ατομικής και συνεργατικής οικοδόμησης της γνώσης μαθητών, η καταγραφή των παραγόντων που τις επηρεάζουν και η διερεύνηση πιθανών αλληλεπιδράσεών τους. Στην προσπάθεια αναζήτησης πιο ευαίσθητων, σε
σχέση με τα παραδοσιακά τεστ, καταγραφέων της μαθησιακής διαδικασίας και των αλλαγών που διαδραματίζονται καθώς αυτή συντελείται,
επιλέχθηκαν οι εννοιολογικοί χάρτες. Οι εννοιολογικοί χάρτες θεωρούνται κατάλληλο εργαλείο για την παρακολούθηση και καταγραφή της μαθησιακής διαδικασίας τόσο της ομάδας όσο και των μελών που την αποτελούν. Η
κατασκευή τους δε, με κατάλληλο λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης προσφέρει μεταξύ άλλων τα πλεονεκτήματα της εύκολης αναθεώρησης, αποθήκευσης και διευκόλυνσης της συνεργατικής μάθησης. Τέλος ιδιαίτερης
σημασίας θεωρείται ο τρόπος αξιολόγησης των χαρτών. Για να είναι αποτελεσματικός απαιτείται ένα συστηματικό, ποιοτικά προσανατολισμένο και παράλληλα απλό και αξιόπιστο στην εφαρμογή πρωτόκολλο ανάλυσης
των εννοιολογικών χαρτών.
Στην εργασία που ακολουθεί παρουσιάζεται η ερευνητική διαδικασία, μελέτης περίπτωσης, που διεξήχθη με ενδεκάχρονους μαθητές της έκτης τάξης του δημοτικού σχολείου. Σε συνθήκες πραγματικής τάξης, και με τη χρήση
λογισμικού εννοιολογικής χαρτογράφησης, οι μαθητές αναπαρέστησαν τις εννοιολογικές τους δομές και την πορεία που η οικοδόμηση της γνώσης τους ακολούθησε σε ατομικό και ομαδικό επίπεδο, κατασκευάζοντας εννοιολογικούς χάρτες εξατομικευμένα και συνεργατικά πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τη διδασκαλία μιας διδακτικής παρέμβασης με θέμα: «Ενέργεια, Περιβάλλον και Ζωντανοί Οργανισμοί». Οι ακολουθίες ατομικά και συνεργατικά κατασκευασμένων εννοιολογικών χαρτών αναλύθηκαν με τη χρήση ενός πρότυπου πρωτόκολλου ανάλυσης εννοιολογικών χαρτών που
αναπτύχθηκε στο πλαίσιο της παρούσας έρευνας και αναλυτικά θα παρατεθεί παρακάτω, ώστε να καλύψει τις ανάγκες μια πλήρους, ποσοτικής και ποιοτικής αποτίμησης των εννοιολογικών χαρτών.
Η ερευνητική διαδικασία οδήγησε πρώτα απ’ όλα στο συμπέρασμα ότι οι ακολουθίες ατομικά και συνεργατικά κατασκευασμένων εννοιολογικών
χαρτών, αξιολογημένων με ποιοτικά κατά κύριο λόγο κριτήρια μπορούν να παράσχουν μια λεπτομερή καταγραφή της οικοδόμησης της γνώσης μιας ομάδας, των μελών της αλλά και των αλληλεπιδράσεων αυτών. Επίσης
αναδείχθηκε ο ρόλος των νοητικών αναπαραστάσεων, οι οποίες τόσο ατομικά
όσο και συνεργατικά συχνά επηρέασαν την πορεία της οικοδόμησης της γνώσης, καθορίζοντας τον τρόπο διαχείρισης της νέας γνώσης. Τέλος καταγράφηκαν και άλλοι παράγοντες που επηρέασαν την οικοδόμησης της
γνώσης, όπως το φύλο, η προσωπικότητα και οι σχέσεις των μελών μιας ομάδας.
|
|---|
