Διερεύνηση της γενετικής προδιάθεσης της πλάγιας αμυοτροφικής σκλήρυνσης στον ελληνικό πληθυσμό

• Κύριος συγγραφέας: Μερκούρη Παπαδήμα, Ελένη
• Άλλοι συγγραφείς: Πατρινός, Γεώργιος
• Μορφή: Thesis
• Γλώσσα: Greek
• Έκδοση: 2015
• Θέματα: Πλάγια αμυοτροφική σκλήρυνση; Γενετική προδιάθεση; Αλληλούχηση ολόκληρου του γονιδιώματος; Amyotrophic lateral sclerosis (ALS); Genetics; Whole genome sequencing; 616.839 042

Η Πλάγια Αμυοτροφική Σκλήρυνση είναι μια ετερογενής νόσος, που οφείλεται στην εκφύλιση των ανώτερων και κατώτερων κινητικών νευρώνων. Αρχικά η νόσος εκδηλώνεται είτε με μυϊκή αδυναμία και σπαστικότητα των άνω ή κάτω άκρων, είτε με δυσχέρεια στην ομιλία. Η εξέλιξη της νόσου είναι μοιραία και ο αναμενόμενος χρόνος επιβίωσης είναι 3 – 5 χρόνια. Με την εμφάνιση της νόσου έχουν συσχετιστεί πολλοί γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες. Ταυτοχρόνως, έχουν προταθεί και πολλοί μηχανισμοί παθογένειας. Παρόλα αυτά, η ALS παραμένει ανίατη και οι υπάρχουσες θεραπείες αποσκοπούν στην βελτίωση της κλινικής εικόνας ή / και στην παράταση της επιβίωσης. Ιδιαίτερα στον ελληνικό πληθυσμό, η γενετική αιτία της νόσου δεν έχει διερευνηθεί επαρκώς. Μεταλλάξεις στα γονίδια SOD1, TARDBP και FUS στις οποίες οφείλεται το 30% των οικογενών περιπτώσεων ALS σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, δεν απαντώνται στους ασθενείς με ελληνική καταγωγή. Για αυτό το λόγο, με τη βοήθεια της αλληλούχησης ολόκληρου του γονιδιώματος και χρησιμοποιώντας διάφορες προσεγγίσεις πάνω στα δεδομένα που εξήχθησαν, εστιάσαμε την έρευνά μας σε συγκεκριμένες παραλλαγές. Στόχος μας ήταν ο έλεγχος για πιθανές συσχετίσεις μεταξύ των παραλλαγών αυτών και της εμφάνισης της νόσου. Η επιλογή των παραλλαγών στηρίχθηκε στους κοινούς μεταξύ των ασθενών πολυμορφισμούς που δεν υπήρχαν στο δείγμα αναφοράς. Από αυτή την προσέγγιση, επιλέχθηκαν οι κοινοί πολυμορφισμοί rs6850200 (TBC1D1), rs1861869 (FTO), rs2892469 (FTO), rs4773203 και rs10581954 (A2LD1), rs34030508 (FAM181B) και rs6676539 (KAZN). Η δεύτερη προσέγγιση, περιλάμβανε τις νέες παραλλαγές που εντοπίστηκαν στο γονιδίωμα τουλάχιστον ενός εκ των ασθενών. Μεταξύ αυτών, επιλέχθηκαν 2 παραλλαγές, στην 5’ αμετάφραστη περιοχή των γονιδίων FGF13 και SLC36A1. Σε δεύτερο χρόνο, αντιπαρατέθηκαν οι παραλλαγές των γονιδιωμάτων, με τη βάση δεδομένων Human Gene Mutation Database (HGMD) και συγκεκριμένα, με τις μεταλλάξεις που έχουν συσχετιστεί με την ALS. Ωστόσο, δεν κρίθηκε σκόπιμη η περαιτέρω διερεύνηση των αποτελεσμάτων αυτών. Το δείγμα των ασθενών επεκτάθηκε για τις επιλεγμένες παραλλαγές και τα αποτελέσματα της γονοτύπησης των ασθενών συγκρίθηκαν με τα αποτελέσματα της γονοτύπησης που πραγματοποιήθηκε σε δείγμα αναφοράς. Οι παραλλαγές που έδωσαν στατιστικά σημαντικό αποτέλεσμα, αναλύθηκαν και σε πληθυσμό Σαρδηνίων ασθενών ALS έναντι υγιών ατόμων. Εξετάσθηκε επίσης και η περίπτωση μιας οικογένειας στην οποία υπήρχαν τέσσερα άτομα τα οποία εμφάνιζαν ιδιαίτερο φαινότυπο και είχαν διαγνωστεί με πιθανή ALS. Συλλέχθηκε το πλήρες ιατρικό ιστορικό των ατόμων της οικογένειας που νοσούσαν, ενώ με τη χρήση της μεθόδου νέας γενιάς αλληλούχησης εντοπίστηκε πιθανή μετάλλαξη. Μεταξύ των συνολικά οχτώ παραλλαγών που μελετήθηκαν (από την πρώτη και δεύτερη προσέγγιση), από την ανάλυση των δύο προέκυψε στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ υγιών και ασθενών σε επίπεδο γονοτύπων, αλλά όχι σε επίπεδο αλληλομόρφων. Οι συσχετίσεις με την ALS αφορούν τους πολυμορφισμούς, rs6850200 (TBC1D1), rs1861869 και rs2892469 (FTO), στον ελληνικό πληθυσμό. Επιπλέον, οι rs1861869 και rs2892469 συνδέθηκαν με απλότυπο. Οι διαφορές αυτές δεν υπήρχαν στο δείγμα των Σαρδηνίων. Αναφορικά με την οικογένεια, επιβεβαιώθηκε η ύπαρξη μετάλλαξης μεγέθους 25 βάσεων στο γονίδιο SPG7 σε ομόζυγη κατάσταση, στα μέλη της οικογένειας που φέρουν τον φαινότυπο της ALS / HSP (Οικογενούς Σπαστικής Παραπληγίας) και σε ετερόζυγη κατάσταση στα υγιή άτομα της οικογένειας που ελέγχθηκαν.